De verborgen boodschappen achter “De Muis Zal Nog Brullen”
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
Krachtige leiders gebruiken krachtige beelden. Ik kan dit niet genoeg herhalen in mijn lessen over leiderschap. Dit hebben onze Belgische politici goed begrepen. Het aantal metaforen is de jongste maanden exponentieel toegenomen.
In deze beeldenstorm kan onze premier zich uiteraard niet onbetuigd laten. Zo verklaarde hij bij de politieke rentree aan De Morgen dat “De Muis Zal Blijven Brullen”.
Nu weet iedereen dat muizen niet brullen (ze piepen). Hier zit dus overduidelijk meer achter. Gezien onze premier een belezen man is en kan bogen op een doordachte communicatiestrategie, is het beeld van de brullende muis geen slip of the tongue, geen mislukte Ste- vaert-imitatie. Zoiets zegt een premier niet toevallig. We moeten deze brullende muis overduidelijk interpreteren als een belangrijk signaal aan de bevolking, meer nog, aan de gehele wereld. We nemen graag de taak op ons om deze metafoor nader toe te lichten.
In de voetsporen van Peter Sellers. In 1955 schreef de Ier Leonard Wibberley de roman ‘The Mouse that Roared’, ‘De Muis die Brulde’. We merken uiteraard onmiddellijk op dat de premier in de toekomst spreekt (De Muis Zal Brullen). Historici spreken over het verleden, leiders over de toekomst. Echte leiders stellen de toekomst voor als positief, hoopgevend, inspirerend voor het heden. Hier scoort de premier een eerste punt.
Waarover handelt ‘De Muis die Brulde’? Het groothertogdom Fenwick telt zesduidend inwoners. Het staatshoofd, de bloedmooie hertogin Gloriana, moet helaas tot de vaststelling komen dat de staatskas leeg is, leeg tot op de bodem. Het enige exportproduct, de beroemde Pinot Grand Fenwick, wordt bedreigd door goedkope imitatie uit Californië. Na grondige politieke analyse stelt de regering vast dat er maar één land ter wereld is dat je met groot economisch succes kunt beoorlogen, omdat de overwonnene nadien overspoeld wordt met dollars: de Verenigde Staten. Het groothertogdom Fenwick verklaart dus de oorlog aan Washington. Maar de oorlogsverklaring raakt verloren en dus moet Fenwick tot de actie overgaan. Hun leger is lichtjes verouderd en 24 moedige krijgers in maliënkolder, onder leiding van premier Tully, steken de oceaan over. Door een samenloop van omstandigheden krijgen de Fenwickers ‘De Bom’ in handen en kunnen daarmee zowat de hele wereld tot vrede dwingen en hun Pinot Grand Fenwick veiligstellen.
In de film wordt de dubbelrol van de premier en van Gloriana gespeeld door niemand minder dan Peter Sellers. Iedereen associeert uiteraard dubbelrollen van Peter Sellers met een analoge film over De Bom: Dr. Strangelove, waar Sellers een driedubbele rol speelt en pas op het laatste moment de vierde rol niet heeft gespeeld, namelijk die van de gek geworden Texaanse majoor TJ ‘King’ Kong, die zwaaiend met zijn cowboyhoed op de atoombom mee te pletter stort. Sellers speelt wél de rol van Strangelove, het supergenie met het Duitse zware accent (geïnspireerd op John Von Neumann; Von Neumann stond mee aan de wieg van de atoombom, de computer en speltheorie)
Hoe moeten we nu ‘De Muis Zal Nog Brullen’ echt begrijpen?
De staatskas is leeg, maar de regering zal handelen. Een lege staatskas is uiteraard geen aangename boodschap. Wel een keiharde vaststelling. De beste manier om de bevolking hierop te wijzen, is via de fabel van de brullende muis. Maar de boodschap wordt voluntaristisch gebracht. De staatskas is wel leeg, maar, net zoals de Fenwickers, zullen er we er iets aan doen, we zullen het geld halen waar het te vinden is.
En waar is het te vinden? Juist, bij het land van Enron, Tyco, WorldCom, of wat meer in het algemeen bij de sjoemelaars, de foefelaars, de zwartwerkers. Wat zullen we dus doen? Fiscale amnestie, witwassen, eenmalig volledig bevrijdende anonieme voorheffing. Hier kondigt Verhofstadt dus nogmaals met klem aan dat het menens is met de fiscale amnestie. De fiscale muis die brulde.
De premier is de échte leider van de Europese defensiemacht. Op de omslag van het boek vinden we: invasie van Amerika door het kleinste land ter wereld. Nu, als dat geen onverholen waarschuwing is aan het adres van George Bush. Dat apart Europees leger komt er en voor je het weet, staat het op Broadway. Subtiel, maar overduidelijk. Een goede verstaander (waartoe Bush gelukkig niet behoort) heeft echt niet meer nodig. En wie zal dat leger persoonlijk leiden? Juist, onze premier zelf. Zijn Europese ambities worden hier zonder meer dik in de verf gezet.
Ons leger is verouderd. Delicate boodschap. Maar een echt leider gaat de moeilijke boodschappen niet uit de weg. Tegelijk wordt de weg bereid voor andere moeilijke boodschappen. Geheel in de lijn van Churchills ‘ik kan enkel bloed, zweet en tranen beloven’, wordt hier het pad geëffend voor nieuwe besparingen in andere departementen dan Landsverdediging en misschien zelfs voor een eenmalige lastenverhoging om het leger te moderniseren.
Om onze reputatie van echte chocolademakers waar te maken, zullen we ver gaan. De verwijzing naar rode wijn ‘Pinot Grand Fenwick’ is uiteraard een captatio bene volentiae naar Jacques Chirac. Rode wijn is gezond, goed voor het hart. Maar er schuilt meer achter. Wijn is gezond, net zoals donkere chocolade. Wetenschappelijk bewezen. Sublieme boodschap: de premier is niet alleen de man achter de kennismaatschappij, maar onze link met de chocolademakers wordt versterkt, en vooral: we zullen vechten voor elke reep, elk brok.
Onze premier is geen Texaan. Door de overduidelijke verwijzing naar Dr. Strangelove en de rol die Peter Sellers er niet in heeft gespeeld, krijgen we twee subtiele maar sublieme boodschappen: Het geniale van Strangelove-met-het-Duitse-accent is een vriendelijk gebaar naar Gerhard Schröder, maar tegelijkertijd krijgen we een onverholen waarschuwing aan alle presidenten ter wereld die denken dat de wereld begint en eindigt bij cowboys, bombardementen en Texas. Onze premier is een staatsman, een Europees humanist, een strateeg. Geen bommengooiende cowboy. Begrepen, George?
U merkt het, de metafoor ‘De Muis Zal Nog Brullen’ leest als een open boek. U moet alleen uw klassiekers kennen. Zoals onze premier.
Marc Buelens n
Verhofstadt is een staatsman, geen bommen-gooiende cowboy. Begrepen, George?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier