De tristesse van ‘desperate housewives’ (alleen Paola is gelukkig)

Rachel Cusk beschrijft de banale tragedie van vergooide vrouwenlevens, gesmoord in comfort, conventies en schijngeluk.

In gedachten schrijft Juliet Randall (36, lerares, getrouwd, twee jonge kinderen) een brief aan een lerares uit haar middelbare-schooltijd: “Beste mevrouw Mountford, ik wil u even laten weten wat ik met alle opleiding heb gedaan die u me hebt gegeven. (…) U hebt zich misschien wel afgevraagd waarom u in al die jaren nooit iets van me hebt gehoord. Het zit zo: ik was vermoord, mevrouw Mountford. Mijn man Benedict heeft me vermoord. Hij pakte het heel voorzichtig aan; het deed eigenlijk helemaal geen pijn, ik had nauwelijks door wat er gebeurde.”

Met zo’n bekentenis lijkt Arlington Park verdacht veel op een literaire versie van de populaire tv-serie Desperate Housewives. Het boek focust ook volledig op enkele existentieel gefrustreerde, door de banaliteit verpletterde huisvrouwen in een gegoede lommerrijke buurt. Rachel Cusk knipoogt zelfs wel eens naar de serie, maar haar nieuwe roman maakt geen verhalende capriolen om er toch maar wat misdaad of mysterie in te persen. Integendeel, Cusk beperkt zich tot een paar kleine voorvallen in het leven van enkele buurvrouwen. Alles speelt zich af op een regenachtige dag in een buitenwijk van een Engelse provinciestad.

Juliet is helemaal niet vermoord door haar man, ook een leraar. Haar leven lijkt perfect, haar geluk kan schijnbaar niet op, maar de jonge vrouw voelt zich gevangen, zelfs gewurgd in haar rol van echtgenote en vooral van moeder. Als je de naam van de wijk, Arlington, googelt, stuit je allereerst op de begraafplaats waar de Amerikanen hun oorlogshelden begraven. Daar stuurt de roman ook op aan: de wijk van de middenklasse waar de vrouwen als levende doden ronddwalen, beroofd van hun identiteit, autonomie en vrijheid.

Rachel Cusk gebruikt die brutale Grote Woorden niet. Ze schrijft behoedzaam, precies, vaak ook beeldrijk. Cusk durft de toon te zetten met aloude stijlmiddelen, zelfs met een Natureingang om de emoties van de personages te omlijsten. Ze durft enkele personages uit te lichten en andere (in dit geval de vaak afwezige mannen) te verwaarlozen. Ze durft zeer gewone handelingen en objecten beschrijven alsof ze iets nieuws zijn. Bij haar wérkt het allemaal. Ze blijkt ook een verrukkelijk venijnige observator. Uit de mijmeringen, ontmoetingen en banaliteiten welt een ondraaglijk gevoel van onvervuld verlangen op. Een snakken naar léven. Alleen Paola, die haar man en kind in Italië in de steek heeft gelaten, ontsnapt aan de wurggreep.

Is dit ook een boek waar mannen wat aan hebben? In het volle besef dat de vraag stellen alleen al volstaat om eeuwig verketterd te worden door zowel radicale als minder barricadegezinde feministes, antwoorden we voluit ja. Dat menen we, uiteraard, al kunt u het evengoed beschouwen als een laffe, maar allicht vergeefse poging om ons hachje te redden.

Rachel Cusk, Arlington Park. Bezige Bij, 253 blz., 18,90 euro.

Luc De Decker