De superdiscrete Vlaamse miljardairs achter KBC Groep

Welgeteld 11,66% van KBC Groep is nog steeds in Vlaamse familiale handen.Hun financiële slagkracht wordt geraamd op 2,7 miljard euro, driemaal meer dan 10 jaar geleden. Wie is dit kransje superrijke (maar ook superdiscrete) Vlaamse gefortuneerden? En hoelang blijven ze nog? Want de intrede van Europese investeerders wenkt.

Ook Vlaanderen telt zijn miljardairs en nogal wat van die superrijken legden de basis van hun vermogen als familiale aandeelhouder van Almanij. Over deze Vlaamse gefortuneerden hangt een waas van discretie en geheimzinnigheid. Zij controleren 11,66 % van KBC Groep, maar door een aandeelhouderspact met Almancora/Cera en MRBB (Boerenbond) blokkeren ze 30,53 % en worden ze dus aangezien als incontournable.

“Discretie is een gave. We zijn zo gekweekt,” zegt Philippe Vlerick, die zich de voorbije jaren ontpopte als woordvoerder en primus inter pares van deze familiegroepen. “We zijn aandeelhouders en nemen die rol ernstig. Wij gaan niet voor de quick buck, we bouwen aan een langetermijnproject. We zijn geen schoonmoeder van het management, maar een spiegel of sparringpartner voor de grote zaken. We structureren en organiseren, en uiteindelijk biedt dat de beste garantie voor waardecreatie.”

Die discrete aanpak heeft de familiegroepen geen windeieren gelegd. Alleen al de jongste tien jaar verdriedubbelde de waarde van hun aandelenpakket. De hereniging met Gevaert in 1997 deed de netto-actiefwaarde van Almanij met 27 % toenemen tot 3,5 miljard euro. De fusie met Cera Bank en ABB Verzekeringen het jaar daarop verhoogde het soortelijk gewicht van de holding tot 5,6 miljard euro. Een kwart daarvan was toen in familiale handen. De recente opslorping van Almanij door bankverzekeraar KBC deed de financiële slagkracht van de families nog verder aanzwellen tot 2,7 miljard euro (of 11,66 % van de beurswaarde van KBC Groep).

De resultaten van de bancaire groep vormen geen reden voor onenigheid in het aandeelhoudersblok. Gisteren maakte de financiële groep KBC haar jaarcijfers bekend: 2004 was een boerenjaar voor KBC. De nettowinst steeg met meer dan 55 %. Dit jaar zal dat resulteren in een flink dividend. Of zoals een analist zei: “Een dividendrendement van 2,5 % bij KBC, dat is nog altijd meer dan wat het gemiddelde spaarboekje opbrengt bij een grootbank.”

Toch is dit meer dan een puur geldverhaal, beklemtoont Philippe Vlerick. Voor één keer wil hij een uitzondering maken op de zuinige communicatiepolitiek van de aandeelhouders. “De recente fusie van Almanij met KBC is geen breuk. Ik zie één grote continuïteit. Dit is een project dat ons bindt en begeestert. Het is het verhaal van een groep die nog steeds haar wortels heeft bij ons en de vleugels heeft uitgeslagen over Europa. Ik heb grote bewondering voor Fernand Collin sr., die in 1943 aan de basis lag van dit model. Zo’n kapitalisme is een zinvol kapitalisme.”

Vlaamse families

Wie zijn die Vlaamse aandeelhouders die tot op vandaag de harde kern vormen van de bankverzekeringsgroep? Hoe zwaar wegen hun individuele belangen? En welke rol wensen ze te spelen voor de verdere uitbouw van KBC Groep? Een formele kennisgeving die de families op 9 maart 2005 publiceerden, zet een en ander in een duidelijker perspectief.

Momenteel controleren nog een twintigtal families de KBC Groep: samen bezitten zij 11,66 % (zie diagram en tabel). Bijna de helft daarvan is in handen van het Nederlandse Stichting Administratiekantoor Agev (4,33 %), waarin onder meer de familie Leysen actief is. André Leysen was jarenlang de verbindingsfiguur tussen de traditionele en nieuwe Almanij-families. Eerst had hij via de holding Gevaert een belang in Almanij en later, na de opslorping, rechtstreeks.

Vier families hebben de belangrijkste stem in het kapittel, tenminste als we alleen afgaan op de aandelen die via Belgische vennootschappen in KBC worden aangehouden. Het zijn de families Van Gorp (0,76 %), Vlerick (0,73 %), Donck (0,54 %) en Van Waeyenberge (0,53 %). Opvallend, van de historische namen die sinds de jaren veertig aan de basis lagen van Almanij, blijft er één over: de familie Collin (0,29 %).

Elk van die familiegroepen heeft een zitje in de raad van bestuur van KBC Groep (zie kader). Drie andere hebben eveneens een lid of vertegenwoordiger: de families Bostoen, Debaillie en Tytgadt. Vermoedelijk is het grootste deel van hun KBC-aandelen ondergebracht in een (anonieme) Luxemburgse of Nederlandse vennootschap.

Andere opmerkelijke namen die in het KBC-aandeelhouderschap opduiken, zijn de Oost-Vlaamse textielfamilie Santens (0,23 %) en de Franstalige familie du Monceau de Bergendael-Vaxelaire (0,22 %), rechtstreekse afstammelingen van de warenhuisketen GIB. Baron Marc Santens is jarenlang voorzitter geweest van Kredietbank en stichtte ook samen met Piet Van Waeyenberge het Vlaamse investeringsfonds Lessius.

De Nederlandse stichting Amici Almae Matris (0,25 %) is een buitenbeentje. In 1978 liet de kinderloze Marcel Van Massenhove, gewezen voorzitter en belangrijke aandeelhouder van Almanij, zijn fortuin na aan de KU Leuven. Deze Nederlandse vennootschap herbergt bestuurders als rector André Oosterlinck, ererector Roger Dillemans en Willy Geysen (voorzitter Caritas). We vinden er ook Fernand Collin jr., de zoon van de legendarische KB-voorzitter, en minister van staat Leo Tindemans.

Wetenswaardige namen onder de kleinere aandeelhouders van de KBC Groep zijn ook de families Sabbe (ex-Prado), Rommel (ex-Brinvest/Bank Van Roeselare), Poulussen (Fitraco, specialist in leasing van materieel voor pretparken), Orlent-Heyvaert (gelieerd met ex-topman VTB-VAB), Merckx (Vitaya en ex-VTM), Wauters (gelieerd met ex-KB-voorzitter), Vermeersch (Auberge du Pê-cheur) en het beleggingsvehikel QRS van de familie Janssen (Janssen Pharmaceutica).

Van de telgen van de eerste generatie die Almanij in 1943 controleerden – de families Van Dijck, Mertens, Bosteels en Thienpont – is weinig of geen spoor meer terug te vinden. “Die takken zijn ofwel al lang weg, ofwel enkel aangetrouwd of te verwaarlozen als aandeelhouder,” zegt een insider.

Waalse, Brusselse en buitenlandse families

Hoelang nog de familiale aandeelhouders na de fusie van Almanij met KBC vast aaneengeklit blijven, is een open vraag. De belangstelling voor het KBC-aandeelhouderschap buiten de grenzen stijgt, zo bevestigen ons diverse bronnen in en buiten de bank. Onlangs gaf een Franse groep bij Almanij een uiteenzetting over haar beleid om jongere familieleden in de ondernemingsstructuur te brengen. “Die uitwisseling van ideeën neemt hand over hand toe,” aldus een vertegenwoordiger van een oude familiegroep van Almanij. “Men begint ons beter te kennen en te respecteren.”

Buitenlanders zijn er nog niet concreet aan boord. Maar de KBC-leiding, zo luidt het, gaat ervan uit dat dit een kwestie is van weinige jaren. Vertrouwt een insider ons toe: “De familiale fortuinen in Europa zoeken naar het type van belegging dat KBC Groep vandaag is. Stabiel, verankerd in een mengeling van mature en groeimarkten, en met een goed parcours van professionele omgang met de vaste aandeelhouders. Bovendien is KBC Groep beursgenoteerd en kan een pakket deels verkocht worden op korte termijn of is er steeds interesse om een totaal familiepakket over te nemen. Een Europese groep – en dat is KBC Groep vandaag – heeft veel belang bij een Europese familiale verankering, hoewel ons zwaartepunt steeds Vlaams en Belgisch zal blijven.”

Ook Waalse of Brusselse familiegroepen hebben belangstelling om actief te worden bij de vaste aandeelhouders van KBC Groep. “De aanwezigheid van Gui de Vaucleroy van Delhaize als onafhankelijk bestuurder bij het vroegere Almanij heeft psychologisch deuren geopend in Franstalige kringen,” weet Paul Borghgraef. Hij is bestuurder van KBC Groep en de zoon van Suzanne Collin, een zus van Fernand Collin jr. “Wij zijn geen separatisten en dus zijn Franstalige familiegroepen welkom. Traditioneel is het engagement voor de verankering van KBC Groep een eis voor de familiale aandeelhouders en met de Franstalige familiegroepen die wij op het oog hebben, is dat geen probleem. Zij stammen uit een industriële traditie en willen ondernemingen Belgisch houden.”

Ook Philippe Vlerick kan zich terugvinden in – wat hij noemt – een verrijking van het aandeelhouderschap. Hij kijkt eerder over de grenzen: “Dit is geen louter Belgisch verhaal, maar een Europees project. Indien wij gelijkgezinden vinden, zijn we bereid te delen en staan we open voor dergelijk types van investeerders.”

Niet-familiale beleggers

Het is geen geheim dat het nieuwe KBC-model ook niet-familiale beleggers beter zint. En dat heeft niet alleen te maken met de betere kapitaalallocatie of solvabiliteit na de fusie met Almanij of met de stijging van de free float (van 30 % naar 47 %), waardoor de liquiditeit van de KBC-aandelen toeneemt. Niet-familiale investeerders hielden vroeger afstand van de oude structuur. Een getrapte structuur wekt achterdocht, versluiert de besluitvorming en gooit steeds de vraag op: wie beveelt wie, de moeder de dochter of de dochter de moeder? De nieuwe KBC Groep sluit die fase af.

Al sluimeren er ook gevaren in het nieuwe model. Jan Huyghebaert en Luc Philips, de gewezen voorzitter en gedelegeerd bestuurder van Almanij, spreken nu in naam van de aandeelhouders met het management van KBC Groep. De ervaring (in het buitenland) leert: vanaf het ogenblik dat verscheidene aandeelhoudersgroepen rechtstreeks met het management contact hebben, stijgt het risico op chaos. Het management richt zich dan naar die aandeelhouders van wie het denkt dat zij het sterkste of bekwaamste blok vormen, met een complex kluwen van tegenstrijdige belangen tot gevolg. Die onzekerheid wil KBC Groep vermijden. In kringen van het vroegere Almanij is te horen dat nu een ander, intern klankbord zal moeten groeien.

Onmisbare Boerenbond

Slaan de families af en toe met de vuist op tafel? “Er kunnen bilaterale problemen zijn met KBC Groep en dan treden de familiegroepen rechtstreeks op met de voorzitter, Jan Huyghebaert. Of het kunnen problemen zijn die elke familiale aandeelhouders aanbelangen en dan spreekt, na overleg, Philippe Vlerick als de familiale primus inter pares. Ook de opvolging wordt per familiegroep geregeld en daarna doorgesproken met Philippe Vlerick,” vertelt Borghgraef.

De fusie Almanij/KBC bleef in de praktijk lang uit. Duurde het dan zo lang om de neuzen in dezelfde richting te krijgen? Was er onenigheid bij de vaste familiale aandeelhouders? Philippe Vlerick ontkent: “De fusie van KB met Cera en ABB was een titanenwerk. Pas wanneer die fusie verteerd was, was de tijd rijp voor een nieuw reflectiemoment. Wat men ook moge beweren, we zijn geen slome beslissers die de wereld aan ons laten voorbijgaan. De échte voorbereidende fase voor de fusie Almanij/KBC ving aan in oktober 2004 en daarna was de operatie al na nauwelijks drie maanden beklonken.”

Paul Borghgraef: “Na de fusie van KB met Cera en ABB was de samensmelting van KBC en Almanij de logica zelf. De discount voor KBC Groep is nu verzwakt tot weg, de controle over de fusiegroep is doorzichtiger. Maar wij staan ook naakter in de wereld, het comfort van de verankering is geslonken van 70 tot 50,1 %. Al zie ik dat niet als een groot probleem. Er is een tijd geweest dat die verankering maar voor 40 % gewaarborgd was.”

Vooral Boerenbond (MRBB) blijkt onmisbaar voor de verankering van KBC. Slechts 7,21 % van de KBC-aandelen die de organisatie in handen heeft, is geblokkeerd in het aandeelhouderspact. Het resterende saldo (4,4 %) is vrij verhandelbaar. Hoe belangrijk kan in die context de magische drempel van 50 % zijn voor het syndicaat? Hoe staan de familiale aandeelhouders tegenover een beperktere rol als pure referentieaandeelhouder?

Zegt een familiale vertegenwoordiger: “We zijn geen gesloten burcht. In een transitieperiode zoals de opslorping van Almanij door KBC was het cruciaal dat we geen zwakke flank hadden. Er kan altijd iemand opduiken die een openbaar overnamebod lanceert. Dankzij de Boerenbond konden we 30,5 % syndiceren in één blok.” Met de resterende aandelen is de Boerenbond vrij te doen wat ze wil, al speelt er toch nog altijd een affectatio societatis, het belang van de vennootschap. Vraag is alleen waarom de Boerenbond zou verkopen. “Dit pakket is – net zoals voor alle familiale aandeelhouders – een schitterende belegging,” zegt een insider.

Lieven Desmet – Frans Crols – Piet Depuydt

De opslorping van Almanij door bankverzekeraar KBC deed de financiële slagkracht van de families nog verder aanzwellen tot 2,7 miljard euro.

Van de telgen van de eerste generatie die Almanij in 1943 controleerden – de families Van Dijck, Mertens, Bosteels en Thienpont – is weinig of geen spoor meer terug te vinden.