De stresstest van de euro komt nog

De economische groei valt in de meeste eurolanden best mee. Vooruitzichten werden stapsgewijs opgetrokken en uiteindelijk is de realiteit nog beter. Maar slechts weinig landen overtreffen de gemiddelde langetermijngroei van 2 procent zodat er van een inhaalbeweging van het welvaartsverlies door de financiële crisis nog geen sprake is. Het is nogal evident dat de toestand op de arbeidsmarkt nauwelijks verbetert.

Ondanks de beperkte groei en de toch nog omvangrijke afwijking tegenover de potentiële productie neemt de bezorgdheid over de inflatie toe. Azië loopt ons hier nog maar eens voor. De Europese Centrale Bank moet als hoofdtaak de inflatie onder de 2 procent houden en moet dus tijdig beleidsbijsturingen implementeren. Concreet betekent dit op tijd de monetaire versoepeling keren. Dat heeft zijn gevolgen op de indirecte steun aan de euroleden waarvan de overheidsobligaties worden gedumpt.

De aantrekkende grondstof-, energie- en voedselprijzen en het niet uit te sluiten risico dat de monetaire autoriteiten te lang wachten om de monetaire verstrakking in te zetten, doet vrezen voor een inflatie die hoger oploopt. In de eurozone is er de Duitse situatie, waar de groei wellicht dit jaar, zoals in 2010, ver boven de verwachtingen uitkomt. Na de jarenlange inleveringen willen de werknemers toch ook een stuk van de onverwacht lekkere koek. Loonsverhogingen liggen in de krappe Duitse arbeidsmarkt voor de hand. Het is weinig waarschijnlijk dat het gaat om gigantische verhogingen aangezien de Duitse vakbonden zich bewust zijn van de opofferingen die de hoogconjunctuur mogelijk maakte. Loonsverhogingen worden door de conjunctuur minder gecompenseerd door productiviteitsverhogingen en voeden dus prijsverhogingen.

Veel landen zouden gelukkig zijn met de Duitse situatie en de inflatiezorg er graag bijnemen. Maar de Duitse aversie voor inflatie is zo groot dat de Duitse druk op de Europese Centrale Bank de komende maanden verhoogt om toch maar te starten met de monetaire verstrakking. Oplopende inflatiecijfers plaatsen de Europese Centrale Bank dus voor een ernstig dilemma omdat veel andere eurolanden de monetaire ondersteuning nog kunnen gebruiken.

Er is veel gezegd en geschreven over het Duitse engagement voor de euro. Duitsland heeft zich via het Europese noodfonds fiscaal zwaar borg gesteld, maar dat blijft voor veel Duitsers onzichtbaar. We mogen niet vergeten dat het de bedoeling blijft dat Griekenland en Ierland de hulp terugbetalen. Het is wat overdreven, maar Duitsland heeft nog niet bijgedragen tot de redding van de eurolanden in moeilijkheden. Er zijn vragen bij de Duitse bereidheid om dit in de toekomst te doen via een hogere inflatie.

De kritiek op de eurozone bleef in Duitsland relatief beperkt omdat het land er weinig of geen nadeel van ondervindt, wellicht eerder een voordeel door de zwakkere euro. Dat kan snel veranderen als de inflatie oploopt. Een ernstige verstrakking van het Europees monetair beleid is dan noodzakelijk om de Duitse kritiek te smoren. De vraag is of de andere eurolanden er ook zo over denken. Dat is twijfelachtig en een oplopende Duitse inflatie kan een rechtstreekse confrontatie tussen Duitsland en andere euroleden opleveren. De onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank wordt hierbij zwaar op de proef gesteld, zodat het absoluut niet zeker is dat voorzitter Trichet zijn krachtige retoriek hard kan maken.

In het recente verleden vroegen velen zich af of het niet beter zou zijn dat Griekenland en Ierland de euro verlaten. In de toekomst verschuift de discussie naar de vraag of Duitsland in de eurozone blijft. Welke toegevingen doen de andere landen om Duitsland in de euro te houden. Nieuwe speculatie over het voortbestaan van de euro staat dus voor de deur.

Professor economie aan de VUB

JEF VUCHELEN – Professor economie aan de VUB

Duitsland heeft zich via het Europees noodfonds fiscaal zwaar borg gesteld, maar dat blijft voor veel Duitsers onzichtbaar. Het is de bedoeling dat Griekenland en Ierland de hulp terugbetalen.