De spiegel van Lernout & Hauspie?

Zelden leek het ontstaan en de groei van een bedrijf zo interessant, schilderachtig en verbazingwekkend als dat van het Nederlandse Financieel Management Begeleidingsbureau (FMBB), dat later herdoopt werd in Baan Company.

Oprichter Jan Baan liep school tot zijn zestiende en verzamelde een aardige stuiver als instant vastgoedmakelaar. Met dat geld stichtte hij FMBB, waarmee hij financiële modellen en de administratie van KMO’s uittekende. Met zelfgemaakte software versnelde hij de rompslomp. Al gauw zag hij in dat deze nevenactiviteit uitzicht op de toekomst bood. In 1981 vroeg hij zijn vijf jaar oudere broer Paul erbij, een econoom die in de directie van een bouwfirma zetelde.

Al bij de start leek het wat vreemd dat het gedreven ondernemerstalent van Jan kon gedijen in de strenge gemeenschap van de protestantse Gereformeerde Gemeente. Op zondag werken is er verboden. Al kan er met die zondag uiteraard geschipperd worden bij een wereldwijd opererende software-ontwikkelaar. De klok luidt niet overal tegelijk. Achteraf bleek dat er wel meer geschipperd werd.

De opkomst en ondergang vinden we terug in Baan, het boek van Mark Houben en Jeroen Wester. De twee Nederlandse journalisten van Het Financieele Dagblad brengen een scherpe analyse in een heldere vertelstijl. In mei 1995 werd Baan genoteerd op de Amerikaanse schermenbeurs Nasdaq en in Amsterdam. Krap drie jaar later bereikte de koers een piek boven de 45 euro. Toen Baan midden 2000 door Invensys werd overgenomen, kregen de beleggers amper 2,85 euro per aandeel.

Nieuwe Amerikaanse boekhoudregels deden de snelgroeier zijn cijfers echter grondig bijsturen. Prompt onthulde The Wall Street Journal de verstrengeling van Baan met een keten van privé-ondernemingen van de broers. De zakenkrant stelde een derde tot de helft van de jaarwinst over 1997 ter discussie. Management, bestuurders en accountants zouden handjeklap hebben gespeeld in een complex belangenkluwen. Al gauw trok oprichter Jan Baan zich terug.

De kroniek van Baan Company kan niet zomaar een kopie genoemd worden van de levensloop van spraakmaker Lernout & Hauspie, maar tal van gelijkluidende signalen blijven nazinderen. In beide gevallen lijkt de kleine belegger de grote verliezer.

Mark Houben & Jeroen Wester, Baan – Opkomst en ondergang van een softwarebedrijf. Business Contact, 176 blz., 730 fr.

Luc De Decker