De soevereine klant
Tussen 12 dagen en 12 maanden vanaf nu worden de Belgische banken omgewoeld door huwelijken, allianties, binnenlandse en buitenlandse partners. Dat is de actualiteit. Tegen welke belangrijke trends leunt dit Belgische verhaal ?
Het Centre for European Policy Studies is een knappe Brussels-Europese denktank. Vorige week werd daar gedebatteerd over financiële diensten op het Internet. Wie documenten van de sprekers wilde kopen, betaalde met baar geld of een cheque. Indien de verhalen van de zeven inleiders kloppen, was dat de laatste maal. Bij een volgende discussie over Internet-bankieren toveren de deelnemers met slimme geldkaarten, heuse mini-banken in de portefeuille van de burgers. Mini-banken die een kaalslag veroorzaken in de administratieve afdelingen van de financiële instellingen.
Trend 1, Dwergen
The Banker publiceerde in september zijn jaarlijkse rangorde van de banken. ABN Amro klom van zes naar vier, HSBC en Crédit Agricole behouden hun leidersplaats, Deutsche Bank groeide door van vier naar drie. De eerste Belgische bank Generale Bank verschijnt op de 39ste plaats (zie tabel). Onze bankiers doen luchtig over hun dwergenstatus. Is dat gemeend of hebben ze toch een slecht geweten terwijl ze zich laten interviewen over de voordelen van de stand alone ? Afwachten. Philip Molyneux van het Institute for European Finance heeft een zwaar argument. Tussen ’89 en ’95 zakten de productiekosten van Europese banken met gemiddeld 3 procent door de technologische versnelling. De dalende kosten zijn recht evenredig met het balanstotaal van een bank. Een bank met een balanstotaal van 100 miljoen dollar bespaarde door technologische vernieuwing 1,5 procent, een bank met 50 miljard dollar drukte de kosten met 3,9 procent. In ’74 kostte één megabyte opslagvermogen 24.576 dollar, in ’95 twintig dollar. Philip Molyneux : “De consolidatie van de banksector is aanwijsbaar veroorzaakt door technologische elementen. Internet zal dit proces nog versnellen want financiële bedrijven en ook softwareleveranciers vinden mekaar in het zoeken van overheersende marktaandelen in een branche georiënteerd op schaalgrootte. De banken volgen de concentratiebeweging van de telecom.” De fusie tussen Crédit Suisse en Winterthur bevestigt de trend dat de concentratie de grenzen sloopt tussen bankiers en verzekeraars. Nieuwe cijfers van Datamonitor tonen dat 46 % van de grote Europese banken een volle dochter voor bancassurance controleren en 82 % (! ! !) van de bankverzekeraars een kostenvoordeel hebben in vergelijking met de traditionele verzekeringsbedrijven.
Trend 2, Ontrouw
Kredietbank lukte er drie weken geleden in om alle Belgen met bankrekeningen en de eigen klanten in het bijzonder te irriteren. Dat leidt nog niet tot het stopzetten van rekeningen. Het luidt wel de periode in van de soevereine klant die lichtgeraakt is en zijn financiële instelling sneller de rug zal toekeren. De soevereine klant heeft lak aan zijn verworteling bij KB, Cera, Generale Bank, BBL. Hij kan rekenen, kan vergelijken, kan technologische snufjes inroepen ( elektronische butlers van Firefly en anderen) om de beste lening, de voordeligste hypotheek, de goedkoopste effectendienst op te sporen. De Belgische soevereine klant zal bankieren in Brussel, Kortrijk of Barcelona en Malaga (zie ook de bijlage Trends Intranet van 2 october). Het is geen toeval dat KB verbolgen onder meer om de kwalificatie dat zij arrogant optrad nu reeds aankondigde om in de lente van ’98 de klanten die elektronisch betalen onmiddellijk te verrekenen (de zogenoemde dagvalutering). De soevereine klant wordt een machtsfactor bij de banken.
Bill Gates zegt : ” The world needs banking, not bankers“. Ze horen het niet graag. Zelf beschouwen ze zich als goede huisvaders en mensenvrienden. De consument heeft echter traditioneel een zekere afkeer van de nationale banken. Ze worden gezien als te groot, te machtig en te rijk. Ze lijken te veel op elkaar en houden er een oligopolie op na. Ze boeken plantureuze winsten, maar berekenen tegelijkertijd hoge tarieven voor hun diensten en hebben weinig trek in leningen aan kleine ondernemers. Deze Belgische situatie is vergelijkbaar met de Canadese bankscène. Daar hebben onze noorderburen de aanval geopend op de cosy arrangements. ING Groep opende op 25 september haar eerste virtuele bank, ING Direct, in Canada. In de tv-spot wandelt een man in een lange jas door de zakenwijk van Toronto. In het Engels met een Nederlands accent zegt de acteur onder meer : “Wij zijn geen bank, tenminste, niet zoals de banken waar u tot nog toe mee te maken gehad heeft. Wij zijn anders.” De vriendelijke regelingen onder Belgische bankiers worden doorprikt door de Direct Banken die op stapel staan om hier de markt te verlevendigen. Het is nog niet zolang geleden dat Belgische banken nooit elkaars toppersoneel verleid zouden hebben. Daarom knabbelden onze bankiers graag aan het talent van Citibank, dat al meer dan honderd jaar in goede en kwade tijden jonge mensen zoekt en opleidt en hen zonder wroeging rond hun 35 lost voor andere bedrijven, incluis banken.
Trend 3, Software
Een bank was tot vandaag een kamer met vier muren en een dak en eventueel een ATM (automated teller machine). Morgen is een bank een knooppunt op het Internet met een sterk besnoeid quantum bakstenen. De Belgische topbankiers hebben klaarblijkelijk hun tijd niet vergooid op recepties en speelden met hun kinderen aan een Sega console. Onze banken zijn internationaal maatgevend bij automatisering, informatisering. Zelfs in die mate dat de drempel om in dit netwerk van afspraken en technologieën te stappen erg hoog is. Van de weeromstuit kan hier de wet van de remmende voorsprong beginnen werken. De Belgische bankiers zijn zo avantgarde dat ze wat overmoedig zijn, rusten op de bestaande technologieën en ondertussen banken in buurlanden die van verder terug moeten starten, zullen zien voorbijhollen.
Trend 4, Agenten
Eind ’94 telde België 147 banken met 17.483 verkooppunten, waarvan 7791 kantoren en 9692 gevolmachtigde agenten, eind ’96 was het beeld : 141 banken met 16.017 verkooppunten, waarvan 7322 kantoren en 8695 agenten. In 2004 beloopt het aantal verkooppunten 12.354, aldus het Britse marktonderzoeksbureau Mori. Tussen ’94 en 2004 verdwijnen 5129 verkooppunten, haast een derde. De trend is om de zelfstandige agent meer in te schakelen, en minder en grotere kantoren met eigen personeel te bestaffen. Kredietbank schafte zich een agentenbank aan HSA en Spaarkrediet en zal daar in de nabije toekomst sterker mee ageren. De Bank van de Post is voor Generale Bank een gelijkaardige stap. Generale Bank ondernam een studie naar de verzelfstandiging van de distributie. Bankkantoren laten hun personeel sneller roteren dan de postkantoren. De postmeester van een kleiner postgebouw heeft een sterk streekgevoelen. Hij moet administratieve examens afleggen om te klimmen en als hij dat vertikt wat geen uitzondering is , zit hij vele jaren op zijn lokale stoel.
In België is het distributiekanaal “agenten” een Vlaamse uitvinding. De agenten hebben hun wortels in spaarkassen, in parochies, volgens de sociologische betekenis van het woord. Dicht bij de mensen. De sociaal hervormer Joris Helleputte ligt aan de basis van Cera en Kredietbank. Geen toeval. Deze streekbankjes drijven op onderwijzers, gemeentesecretarissen, belastingambtenaren. Kleine notabelen die kunnen cijferen en het vertrouwen hebben van de mensen. Wallonië zat met zijn sterkere industrie-mentaliteit dichter bij het reguliere bankwezen, zij het van het kleinere soort : de Banque de Schaetzen in Luik, de Banque Drèze in Verviers.
Grootbanken zijn van het ambtenaarlijke type met bestuurslagen, met piramides (KB al wat minder dan Generale Bank, om historische redenen). De agentschapsbankier is een zelfstandige met soepelheid en een commissieverloning. Vaak is hij agent in de tweede generatie, de familie is gekend en kent op haar beurt iedereen. De agenten motiveren zichzelf, zijn productiever en sleuren geen sociaal passief mee. Het moederhuis kan om die structurele redenen een scherpere prijs berekenen. Agentenbanken zijn niet aftands, integendeel, ze zijn de financiële instellingen van de toekomst.
Trend 5, E-Fraude
E-Cash betekent ook E-Fraude. Hoe moet de Commissie voor Bank- en Financiewezen de bankklanten, de spaarders en de beleggers beschermen in de Internet-tijd ? Wie kan beletten dat een electronic broker van de Bermuda’s kwalijk ruikende aandelen verkoopt aan een jonge Kempense bakkersbaas die in de vroege ochtend met één oog naar het pc-scherm naast zijn oven kijkt ? Op welk been dient de Nationale Bank te huppelen om het prudentiële toezicht op een bank van Jersey of Cyprus die naar Belgische klanten hengelt, te organiseren ? Hoe waterdicht kunnen de toezichthouders de E-fraude uit het Internet-bankieren in België weren ?
De Nationale Bank zoekt haar weg, de Commissie voor Bank- en Financiewezen bestudeert het terrein. De Europese Unie bekijkt hoe ze haar richtlijn voor verkopen op afstand kan aanpassen aan de nieuwe situatie. Martin Hollobone van de Securities and Investment Board (VK) : “Het opzetten van een financiële website is goedkoop en kostgunstig. Een website negeert de grenzen. Ik heb op dit ogenblik meer vragen dan antwoorden, alhoewel de ergste paniekverhalen over E-fraude eerder tot de verbeelding dan tot de werkelijkheid behoren.”
Trend 6, Non-banken
In het Verenigd Koninkrijk starten de grootdistributeurs Sainsbury en Tesco met bankproducten. Wanneer biedt GIB leningen aan de klanten aan ? De financiële macht van non-banks groeit. In België wordt dit onderwerp wat blauw-blauw gelaten en leggen de toezichthouders en de strategen de bal in het kamp van de Europese Commissie, die bekijkt hoe een en ander kan worden ingeschoven in de bestaande richtlijnen. Het Belgische studiebureau Paradigm heeft het project Copernic in portefeuille : voor de prijs van een groot bankfiliaal zou Copernic de financiële dochter kunnen worden van een warenhuis, een elektronicafirma, een energieverdeler, een kabelmaatschappij.
Trend 7, Aandelen
Door een ongewild (of toch deels gewild ?) samenspel van de overheid en de banken zijn de Belgen verslaafd aan vastrentende waarden. Deze risicoloze beleggingen voor de goede huisvader hebben de lust voor de beurs tot voor kort gefnuikt. Het verste dat men ging was een belegging in Electrabel, in feite een quasi-obligatie. De Belgen zijn de internationale kampioenen van het vastrentende papier. Hun financiële sofisticatie is klein maar zal onder meer door de druk om eigen pensioenvoorzieningen te organiseren en dus aandacht te krijgen voor de effectenmarkt steil ontwikkelen.
FRANS CROLS
WILLY BREESCH (VOORZITTER BELGISCHE VERENIGING DER BANKEN) De Belgische bankklanten worden losvoetiger.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier