De sluipwegen van het geld (deel 1)

Europa wil de belastingen op spaargeld gelijktrekken voor de hele Unie. In 2011 gaat het bankgeheim voor de bijl. Redenen genoeg voor veel spaarders om met hun centen naar exotische belastingparadijzen te trekken. Drie afleveringen lang trekt Trends langs de sluipwegen van het stiekeme geld. Onze eerste tussenstop: New York City.New York (VS).

New York (VS).

Nee, u bent heus niet de enige die een last-minute ticket naar verre oorden heeft geboekt om uit de Europese zomerdepressie te ontsnappen. Hetzelfde geldt voor… bergen kapitaal. Er staat immers een ontwerprichtlijn op de spaarfiscaliteit van de Europese Unie op stapel. Die moet leiden tot een harmonisering van de roerende voorheffing op Europees vlak (op termijn 20%) en een opheffing van het bankgeheim vanaf 2011. Exotische belastingparadijzen doen nu al gouden zaken want, zo blijkt, de couponnetjestrein wordt geruild voor een jacht aan een Bounty-strand.

Tegenwoordig is kapitaal heel mobiel. Met een paar klikken op de muis verdwijnen hele fortuinen in alle stilte naar een offshorecentrum. In een ultieme poging om die kapitaalvlucht een halt toe te roepen, onderhandelt de EU met de Verenigde Staten, Zwitserland, Andorra, Liechtenstein, Monaco en San Marino omtrent de uitwisseling van informatie over het vermogen dat de Europeanen daar opzijzetten. Het Verenigd Koninkrijk en Nederland voeren analoge gesprekken met de zogenaamde ‘afhankelijke gebieden’, zoals Gibraltar, de Kanaaleilanden, Isle of Man enerzijds en de Nederlandse Antillen, Sint-Maarten en Aruba anderzijds. Maar de vermogende spaarder wacht niet op de resultaten van die onderhandelingen. Hij zoekt nu al een nieuwe vluchtroute voor zijn kapitaal. Naar New York bijvoorbeeld.

Een flandrien in New York

De taxichauffeur die ons van de luchthaven JFK naar Manhattan brengt, is een Pakistani die in Hasselt en Sint-Truiden in de fruitteelt heeft gewerkt. Waarin een klein land groot kan zijn… We willen die nationale teneur aanhouden, en besluiten als een flandrien met de fiets door New York te trekken.

We rijden dwars door China Town, door nauwe straatjes waar ze de levende karpers zo uit aquariums verkopen. Een blokje om, in Little Italy, slaat het typische maffia-accent dat we uit de films kennen je in het gezicht. Even doorduwen tot aan de Hudson River. Een bezoekje brengen aan het vliegdekschip Intripid. Van daar over Brooklyn Bridge, langs Wall Street en Ground Zero. Het puin van het World Trade Center is geruimd; er blijft alleen een enorm gapend gat over. Verder doorheen Soho en Greenwich Village naar het noorden van Central Park. Nadien over 5th Avenue terug zuidwaarts met één oog op de etalages vol designerluxe, en het andere op het razend drukke verkeer. Opletten bij het oversteken van Times Square, waar gigantische bewegende reclamepanelen en de Nasdaqcijfers onophoudelijk hun boodschap over de voorbijgangers uitstorten. Finaal uitblazen in het Belgische restaurant Markt, op de hoek van 9th Avenue en 14th Street. Met de fiets is The Big Apple verbluffend verteerbaar, zo blijkt.

We maken ons op voor een gesprek met Peter Vanderbruggen, weer helemaal in het zuiden van Manhattan. In de schaduw van Wall Street willen we een poging doen om de gordiaanse knopen van de internationale fiscaliteit te ontrafelen. Handelsingenieur Vanderbruggen behaalde het diploma Master in International Tax Management in 1993 aan de Brusselse Vlekho. Hij was redacteur voor DeFinancieel-Economische Tijd en het Nederlandse Financieele Dagblad vanuit New York tussen 1994 en 1998. Van zijn hand verschenen de boeken Belastingparadijzen (1996) en DeEuropese leugen (1997). In 2000 werd hij door de NASD en de Nasdaq erkend als beursmakelaar. Vanderbruggen is directeur van een trustbedrijf met vestigingen in New York en Nevis, en werkt momenteel aan de oprichting van het Leeward Fund Ltd. Hij stelt het voor als een nieuwe ‘marktneutraal’ hedge fund in de Cariben, op maat van Europese vermogende particulieren.

Kapitaalvlucht

TRENDS. Met de invoering van de Europese richtlijn op de spaarfiscaliteit komt er een harmonisering van de roerende voorheffing, en verdwijnt het bankgeheim vanaf 2011. Welke effecten zal dat bij ons hebben?

PETER VANDERBRUGGEN. “Het zal resulteren in een aanzienlijke kapitaalvlucht naar offshorecentra zoals de Bahama’s, de Britse Maagdeneilanden, Bermuda, de Kaaimaneilanden en Nevis. Daar wordt zelfs geen belasting op inkomsten uit kapitaal geheven. Kapitaal zoekt altijd de weg van de minste weerstand, en vloeit automatisch naar gebieden met de laagste belastingdruk. Die gebieden bevinden zich in de Amerikaanse invloedssfeer. Vandaar kan het geld rechtstreeks belegd worden in New York en Miami.”

Zullen de onderhandelingen tussen de EU en de VS geen roet in het eten gooien?

VANDERBRUGGEN. “In de VS wordt oppositie gevoerd tegen de geplande uitwisseling van informatie met de EU. Dat zou volgens sommigen de leidende positie van Amerika in de wereldeconomie in het gedrang brengen. De lage belastingvoeten in de VS zorgen voor een permanente kapitaalinvoer. De offshorecentra zijn samen goed voor een cumulatieve kapitaalinvoer in de VS van meer dan 352 miljard dollar, of bijna de helft van wat alle eurolanden samen in Amerika hebben geïnvesteerd. Het gaat om fiscaal vluchtgeld van over de hele wereld, dat gerecycleerd wordt in de Amerikaanse economie. Het is nogal duidelijk dat men die stroom niet graag ziet opdrogen.”

Helpt u eigenlijk niet mee aan belastingontduiking?

VANDERBRUGGEN. “Neen. Ik vind het een fundamenteel recht van de burger om zijn vermogen te beschermen tegen overdreven taxatie, aansprakelijkheidsvorderingen, plotse economische crisissen of wisselende politieke machthebbers. Het zou tot de Universele Rechten van de Mens moeten behoren om een onaantastbaar appeltje voor de dorst opzij te kunnen zetten. Een diversificatie van het vermogen is ten zeerste aan te bevelen – zowel geografisch als qua munteenheid. Want de kans bestaat altijd dat zich in Europa een financiële ramp voordoet. Denk maar aan Milton Friedman, die het uiteenvallen van de eurozone al heeft voorspeld. Wanneer zoiets gebeurt, krijg je een enorme geldontwaarding. De belegger moet zich op een legale manier kunnen indekken tegen dergelijke risico’s.”

Hoe kunnen ze dat dan doen?

VANDERBRUGGEN. “Door een veilige plaats te vinden in een of ander offshorecentrum, een jurisdictie waar een economische en fiscale politiek gevoerd wordt om buitenlands kapitaal aan te trekken en te beschermen met een strafrechtelijk gegarandeerd bankgeheim. In zo’n centrum geldt een lage belastingdruk, of er wordt zelfs helemaal geen belasting op kapitaal en/of arbeid geheven. De wetgeving en aanwezige professionele infrastructuur ondersteunen de financiële transacties wereldwijd. Meestal kunnen vennootschappen er zeer flexibel opgericht worden; soms zelfs binnen de 24 uur, zonder notariële akte. Bovendien is het heel belangrijk dat er een lokale regeling geldt die de uitvoerbaarheid van buitenlandse vonnissen verhindert. Nevis voldoet aan al die voorwaarden. Een lokale structuur kan alleen voor de lokale rechter aangevochten worden. Daarbij wordt een waarborgsom gevraagd van 25.000 dollar voor de gerechtskosten.”

Fiscaal kolonialisme

Zijn de grote mogendheden niet van plan om hun controle op offshorecentra te vergroten?

VANDERBRUGGEN. “De premier van de Bahama’s vergelijkt dat met een vorm van fiscaal neokolonialisme. Het gaat om soevereine gebieden die het recht hebben te beslissen over hun fiscale regime. De Bahama’s zijn net zo onafhankelijk als België, en beide kunnen opteren voor een eigen fiscaal stelsel. Europa moet daar een politieke les uit trekken. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en Europa zijn slechte verliezers, vind ik. Fiscale concurrentie wordt afgeschilderd als oneerlijk en schadelijk, terwijl het gewoon een vorm van concurrentie is. Europa moet respect opbrengen voor het democratisch recht van de offshoregebieden om lagere belastingen te hanteren.

“De werkwijze van Europa, dat de euro gebruikt als een hefboom om de fiscale harmonisering door te drukken, is totaal verkeerd. Het is een erg bureaucratische maatregel, want hij is niet het resultaat van een democratische besluitvorming. Dit staat haaks op het principe no taxation without representation ( nvdr – geen belasting zonder politieke vertegenwoordiging). Een beginsel dat trouwens aan de basis ligt van de parlementaire democratie. Dit is niet het geval voor Europa, waar de burgers nog altijd geen regering of president kunnen kiezen. De burger kan niet democratisch beslissen wat er binnen de EU moet gebeuren. Dat is op politiek vlak een zeer grote handicap. Het is al erg genoeg dat de eurocraten op heel bureaucratische wijze boven de hoofden van de burgers beslissen om een richtlijn op de spaarfiscaliteit in te voeren. Maar het wordt een vorm van kolonialisme wanneer de eurocraten die richtlijn willen opleggen aan offshorecentra die onafhankelijk zijn.”

De VS komt toch ook informatie-uitwisselingen overeen met offshorecentra?

VANDERBRUGGEN. “De VS heeft op individuele basis verdragen afgesloten met de offschorecentra. Amerika wou informatie, en stelde daar economische hulp tegenover. De lokale producten kregen bijvoorbeeld gemakkelijker toegang tot de Amerikaanse markt, en in ruil maakten de offshorecentra de identiteit van de titularissen van anonieme rekeningen bekend. Anonieme rekeningen zijn dus niet veilig. De banken zijn zo lek als een zeef, en verschillende landen hebben met nieuwe antiwitwaswetten de anonimiteit ondermijnd. Een nummerrekening aanhouden is ook niet legaal. En wie zijn roerende inkomsten niet aangeeft, doet aan fraude.”

Welke rol spelen die belastingparadijzen dan nog?

VANDERBRUGGEN. “De rol van veilige haven. Het vermogen dat je fiscaal wil beschermen, kun je wegschenken aan een ‘offshoretrust’. Dat is een vehikel waarmee je je vermogen aan je nazaten kunt overdragen. Als je niets bezit, kan men je daar ook niet op belasten. Je moet dan wel uitkijken dat je alle antiontwijkingsbepalingen naleeft.

“Zodra dat allemaal achter de rug is, kan de trust op zijn beurt een beleggingsvennootschap oprichten met zetel in een offshorecentrum. De beleggingsvennootschap zal het geld beleggen in London, New York, Zwitserland, Bermuda, kortom in financiële centra die geen bronheffing aanrekenen. Het inkomen uit kapitaal wordt belastingvrij geïnd door de beleggingsvennootschap. De trust beslist wanneer er geld uit de vennootschap wordt gehaald om uitkeringen te doen – in de vorm van een gift – aan de begunstigden. Wat men ontvangt, is in België dus belastingvrij.”

Je kunt toch niet iets wegschenken om het nadien terug te krijgen?

VANDERBRUGGEN. “Een offshoretrust oprichten zonder de economische realiteit te eerbiedigen, is een sham trust ( nvdr – een valse trust). In het geval van een legitieme trust gebeurt er een echte onherroepelijke gift door de oprichter van de trust. Die moet dus ook effectief afstand doen van alle controle over het ingebrachte vermogen. Dat vermogen wordt vervolgens offshore beheerd, ten voordele van de in een wensbrief aangeduide begunstigden. Dat is volgens mij een niet-belastbare situatie.”

Fraudeurs zitten onshore

Loopt u hier niet op de dunne lijn tussen eerlijk verdiend spaargeld en crimineel bloedgeld?

VANDERBRUGGEN. “Iedereen in de business moet zijn cliënt kennen. Wie crimineel geld heeft, brengt het niet in een koffertje naar Luxemburg. Crimineel zwart geld wordt onshore witgewassen. Het is veel eenvoudiger om onshore een handelszaak over te nemen die veel cash ontvangt en een rekening te openen bij een bankkantoor om de hoek. De offshorebanken accepteren geen cash geld. Ze aanvaarden alleen overschrijvingen per swift, met een schriftelijke verklaring van de herkomst van het geld. Zelfs Luxemburg vraagt zo’n verklaring.

“In offshorecentra wordt geen crimineel geld witgewassen. De offshorecentra zijn vele malen strenger op de controle van de herkomst van het geld dan onshore. Ik denk dat bepaalde politici de offshorecentra in diskrediet willen brengen, zodat ze ze onder druk kunnen zetten om akkoord te gaan met de richtlijn. Hetzelfde met terrorismegeld. Er is nog geen geld van terroristen gevonden in offshorecentra. En toch wordt in de strijd tegen het terrorisme beweerd van wel. Terwijl terroristen net werken met gewone onshorebanken omdat het niet opvalt. Ik verzet mij tegen het gecriminaliseerde beeld van de offshorecentra dat men bij de publieke opinie ophangt.”

Liggen op die eilanden geen piraten op de loer om al dat spaargeld in te pikken?

VANDERBRUGGEN. “Omdat die offshorecentra afhankelijk zijn van de financiële dienstverlening die ze bieden, zijn de lokale overheden (bankcommissies) vaak strenger dan in de EU en de VS. De beruchte Bank of Credit and Commerce International ( BCCI) werd vanuit Londen gecontroleerd. De gebrekkige controle op dat faillissement is dus de schuld van de Britse autoriteiten. Nu hebben Enron en Worldcom, de grootste financiële schandalen van het moment, hun wortels op Wall Street. Het is dus niet zo dat er offshore meer fraude gebeurt dan onshore. Hun reputatie is het enige wat de lokale autoriteiten te bieden hebben. Er zitten natuurlijk wel rotte appels in de mand, denk maar aan Nauru, Vanuatu en Montserrat. Maar op termijn zijn die gedoemd om te verdwijnen.”

Fiscaal lijfeigenschap

Waarom dan die heksenjacht op offshorecentra?

VANDERBRUGGEN. “Onshore voert Europa een oneerlijke strijd door de reputatie van de offshorecentra kapot te maken. De offshorecentra hebben nu eenmaal betere fiscale voorwaarden. Dat is geen oneerlijke fiscale concurrentie, zoals ten onrechte wordt beweerd. Toch zie ik dat bepaalde onshorecentra met zware inkomstenbelastingen de eigen burgers in een fiscaal keurslijf stoppen. Nergens is de fiscale uitpersingsgraad zo hoog als in Europa. Het continent bindt de burger aan handen en voeten fiscaal vast. Ik zou zelfs durven spreken van een nieuwe vorm van fiscaal lijfeigenschap.

“Het is nochtans niet onmogelijk om de inkomstenbelastingen af te schaffen. Kijk maar naar de Bahama’s. Offschorecentra hebben fundamenteel een rechtvaardiger vorm van belasting: een indirecte belasting op consumptie en invoer, maar geen directe belastingen op arbeid en kapitaal. Historisch gezien was kapitaal de enige mobiele factor. Arbeid is nu ook mobiel geworden. Wie bijvoorbeeld 500.000 dollar kan investeren in een villa, kan zich laten registeren als inwoner van de Bahama’s en vervolgens genieten van de belastingvrije vruchten van zijn arbeidskracht.”

Hoe ziet u de toekomst?

VANDERBRUGGEN. “Mensen zullen offshore gaan werken. Met andere woorden: er komt een ‘arbeidsvlucht’. Wie zal er nog bereid zijn om in België te wonen, er na jarenlang hard werken een uitvinding te doen en meer dan 50% van de winst af te staan aan de staat? Dan neem je beter een patent op die uitvinding, waarna je het vervolgens registreert op naam van een vennootschap in Nevis. De goederen laat je produceren in een vrijhandelszone in Maleisië door een handelsvennootschap die in Delaware (VS) werd opgericht. De consumptiegoederen worden rechtstreeks per koerier verstuurd naar de klant in België, die ze via het internet heeft besteld. De server die de bestellingen opneemt, staat in de Bermuda’s. De klanten betalen on line op de Zwitserse rekening van de handelsmaatschappij in Delaware, die op haar beurt royalty’s betaalt aan de vennootschap in Nevis – uiteraard op een Zwitserse rekening.

“En intussen ziet de bedrijfsleider op zijn jacht, dat onder Panamese vlag rondvaart in internationale wateren, zijn inkomsten on line belastingvrij binnenkomen. Dat is wat anders dan onze Belgische sportlui die hun Olympische prijzengeld aan de fiscus moesten afstaan!”

Krijgen we met de tijd virtuele belastingparadijzen?

VANDERBRUGGEN. “Oh, die bestaan al. Zo heeft een Brit buiten de kust van Engeland, in internationale wateren, een boorplatform voor anker gelegd. Op dat platform kun je een server installeren. Volgens de Oeso maakt een server een belastbare ‘vaste inrichting’ uit, maar in internationale wateren is er geen territoriaal aanknopingspunt met om het even welk land, zodat geen enkele staat daar momenteel belastingen kan heffen. Van een taxfree zone gesproken!”

Werner Niemegeers [{ssquf}]

“Het zou tot de Universele Rechten van de Mens moeten behoren om een onaantastbaar appeltje voor de dorst opzij te kunnen zetten.”

“Europa bezondigt zich aan fiscaal kolonialisme.”

“In offshorecentra wordt geen crimineel geld witgewassen. Ze zijn veel strenger op de controle van de herkomst van het geld dan onshore.”