De Slag der Gulden Pijpen

Distrigas komt naar de beurs. Doet u uw voordeel met die aandelen ? De Britse gasbel en de Europese vrijhandel bedreigen Distrigas. De winst van de Antwerpse chemiebedrijven wordt er beter van. Het verhaal van de Vlamingen en de Europese aardgasoorlog.

Vlaanderen wordt het oorlogstoneel voor de liberalisering van de Europese aardgasmarkt. Zeebrugge is de Groeningekouter van de Slag der Gulden Pijpen. De Lage Landen zetten hun traditie van strijdveld verder. De Interconnector een onderzeese buis vanuit het Engelse Bacton naar de Vlaamse kust vervoert in 1998 een Britse gas -bom naar Zeebrugge. Blijft dit surplus hangen in het Belgische aardgasnet ? Of kan Distrigas de 20 miljard kubieke meter per jaar snel genoeg kwijt om niet te stikken ? Het Belgische gasbedrijf investeert 12 miljard frank om de verstikking te vermijden. De Britten wilden hun lijn naar Duitsland trekken zonder te passeren langs Distrigas dit gevaar is overigens nog niet volledig geweken, alternatieve routes langs Nederland liggen nog steeds ter studie.

Maar, de Interconnector opent zijn kranen in de herfst van 1998. Dat is geen studie, maar werkelijkheid. Zonder Interconnector is het Britse overschot en de ineenstorting van de lokale markt (door de vrijmaking van de handel en het einde van het monopolie van British Gas) van geen belang voor het vasteland. Wat de Britten vandaag beleven, is een herhaling van de revolutie in de Amerikaanse gasbranche in de jaren tachtig.

De continentaal-Europese handelaars (zoals Distrigas) en producenten van aardgas worden ongerust. Enkel de continentale klant industrie en particulier zal waarschijnlijk beter worden van een gasoorlog met dalende prijzen. Tegen 2000 wordt een jaarlijkse Europese consumptie verwacht van 270 miljard kubieke meter.

Het Verenigd Koninkrijk heeft té veel en té duur gas. De spot-prijzen klappen in mekaar en er rijzen steeds meer betwistingen tussen British Gas en de oliebedrijven die aardgas winnen in de Noordzee en verkopen op de Britse eilanden. British Gas sloot in zijn monopolistische periode (vóór de privatisering in 1986) voor 40 miljard pond leveringscontracten met alle VK-producenten, waaronder Shell en BP. De prijzen waren hoog en de termijnen beliepen 25 tot 30 jaar. British Gas moet het aardgas kopen aan een vastgestelde bodemprijs, zelfs zonder klanten (zogenaamde take-or-pay-contracten. Ramingen van 10 miljard kubieke meter hooggeprijsd overschot per jaar doen de ronde. Dat gas is geen normaal gas (met onderhandelde prijzen, hoeveelheden en leveringstermijnen) maar desperate gas. Het paniekgas zal aan chaotische prijzen gedumpt worden op het continent. Pierre Terzian van het Franse vakblad Pétrostratégies (in La Tribune Desfossés) : “De hele prijzenstructuur voor aardgas in Europa dreigt in te storten.” Gazprom de Russische gigant, de grootste aardgasonderneming ter wereld en het Italiaanse Snam (van ENI) zelf een producent hebben aan British Gas voorgesteld om de gasbel mee te helpen opruimen.

Opties, swaps en derivatives zijn vandaag populaire handelsinstrumenten van de oliebedrijven. De gasondernemingen vermeden braafjes deze nieuwigheden en verkozen hun vaste contracten op lange termijn (zoals het akkoord tussen het Algerijnse Sonatrach en Distrigas, waar u ook in de beursprospectus van Distrigas niks over zal vinden, met instemming van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen). De Interconnector is ook hier een spelbreker. De Londense International Petroleum Exchange (IPE) startte recentelijk een schermenhandel om de aankoop en de verkoop van aardgas te activeren. Voeg het effect van de Interconnector bij dat van de IPE- bits and bytes en na 1998 breekt een Brave New World aan voor de gasverbruikers.

EN DISTRIGAS ?

De Belgische monopolist Distrigas breidt het leidingennet uit om het Britse overschot snel en ver weg te duwen. De scheikundebedrijven van Antwerpen zullen alle Belgische en Europese middelen uitputten om het Britse desperate gas te kopen aan drie vierde tot de helft van de huidige contractprijzen. De Vlaamse regering over haar grondgebied loopt het Vlaams Transportnet (zie kader) zal de belangen van de chemiereuzen en de belangen van Distrigas moeten afwegen.

Distrigas ziet een groeiende concurrentie. Nieuwe leidingen naar continentaal Europa verdrievoudigen de Noorse exportcapaciteit van 20 tot 60 miljard kubieke meter per jaar. Algerije renoveert zijn LNG-fabrieken en bouwt aan de Transmaghreb naar Spanje, terwijl het vermogen van de Transmed naar Italië wordt verdubbeld. Ook het Algerijnse aanbod verdrievoudigt van 20 tot 60 miljard kubieke meter. De vraag in Europa groeit eveneens, maar veel vlakker. Geleidelijk ontstaat een buyer’s market, de kopers kunnen winkelen naar hartelust. Gazprom, de Russische reus, tracht toegang tot de markten te verwerven door allianties af te sluiten met lokale partners (zie Trends Feiten & Commentaar over Gasnet Vlaanderen, 8 februari 1996).

België is een aanlandingspunt voor Noors en Algerijns gas plus een transitland voor Nederlands gas. De terminal van de Interconnector is de enige van de zeven vastelandterminals voor Noordzeegas die niet overheerst wordt door leden van een monopolistische export- en importclub. De club belemmert de opening van de markt. Gasunie (Nl) verdedigt het status-quo, de staatsonderneming Statoil (Noorwegen) bevoogt de Noorse gasexportorganisatie.

SPLITSING.

British Gas splitst in de lente van 1997 in twee. Waarom ? Om te beletten dat de verliezen van de commercialisering het volledige bedrijf in de vernieling draaien. De koers van het aandeel British Gas zakte met een derde over de jongste twee jaar, de winst voor belastingen zakte van 1,5 miljard pond (’91) tot 422 miljoen pond (een raming) over ’95. TransCo en British Gas Energy zijn de opvolgers van British Gas. TransCo neemt de opslag, de verdeling, de exploratie en de productie op zich ; British Gas Energy de commercialisering van aardgas voor alle klanten (de take-or-pay-contracten zitten bij BG Energy). TransCo staat voor 75 tot 80 % van de huidige concernwinst. De Gas Act opent vanaf 1 april a.s. (tot 1998) de privémarkt (19 miljoen gezinnen) voor de vrije concurrentie. British Gas, Alliance, Mobil, Total Gas Marketing, Amoco, Amerada Hess en Kinetica zullen vechten om de gunsten van de Britse huisvrouwen. Het marktaandeel van British Gas bij de bedrijven daar speelt de liberalisering reeds voluit zakte tot 35 procent. Op 12 maanden viel de Britse prijs met 40,6 procent.

LETTERLIJKE VERANKERING.

” Conoco, British Gas, Ruhrgas wilden de distributie van de Interconnector beheersen. Dat is tegen de belangen van Distrigas en haar moedermaatschappij Tractebel. Als 50 % van Distrigas naar de beurs zou zijn gegaan, dan lag een overheersing van British Gas voor de hand. België is een draaischrijf. Wij moeten ons nadeel een open situatie waarin iedereen zijn aanbod kan en wil doen omdraaien in een voordeel. Iedereen wil in België zijn, weinigen willen naar het zuiden van Italië of Spanje. De Noren begonnen slechts met hun investeringen nadat de contracten voor vaste afnames ondertekend waren. Distrigas kan zich zelfstandig zo’n investering van 12 miljard frank amper veroorloven, het moet kunnen terugvallen op de deep pockets van Electrabel en Tractebel. Zij steunen hun verbonden ondernemingen,” zegt een financiële deskundige. “De EU-Commissie tracht meer concurrentie door te drukken op de Europese gasmarkt. De producenten zijn in continentaal Europa met zijn drieën, een oligopolie. De Commissie tracht wedijver in te voeren op het niveau van de distributie, wat onmogelijk is als de producenten een trio vormen, met onderlinge prijscoördinatie. Pas als er concurrentie is op het niveau van de productie, zoals in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika, kan de rest volgen,” aldus een expert van Tractebel, en… “Wat er ook met België gebeure ; federaal België, confederaal België of een uiteenspattend België, wat in de grond zit, blijft daar, het verhoogt onze rijkdom vóór en na een versplintering. Daar kan niemand iets op tegen hebben. De Interconnector en het Vlaams Transportnet zijn een letterlijke verankering van onze welvaart.”

FRANS CROLS

JEAN-PIERRE DEPAEMELAERE (DISTRIGAS) Wat is de industriële strategie van de beurskandidaat ?