De scorende spits

Als een voetbalspits ligt uitgever André Van Halewyck op de loer naar politiek- maatschappelijke boeken die inslaan. Op tien doelpogingen moet hij twee wereldgoals maken en vier keer gewoon scoren. Met de zuurstof van middenvelder Zuidnederlandse Uitgeverij lukt dat aardig.

A ndré Van Halewyck is een uitgever pur sang. In 1974, op zijn 23ste, startte de econoom van opleiding als “derdewereldverbeteraar” bij de uitgeverij Kritak. Hij maakte er een grote naam van die samen met Epo de Vlaamse markt van het politiek-maatschappelijke boek beheerste. In 1986 werd Kritak overgenomen door de Nederlandse uitgever Meulenhoff, in juli 1994 werd André Van Halewyck op staande voet ontslagen omdat hij niet meer paste bij de “moderne bedrijfsaanpak”. Tegen het eind van het jaar had Van Halewyck zijn nieuwe uitgeverij opgestart, die opnieuw mikte op het kritische boek. Bijna alle non-fictieauteurs van Kritak volgden hem.

Meteen bij de eerste aanbieding bereikten drie van de acht titels de boekentoptien. Vier jaar later heeft de nu 47-jarige Van Halewyck zijn 200ste boek gepubliceerd. “We zijn in die vier jaar geen enkele week uit de toptien geweest,” zegt een trotse André Van Halewyck.

Uitgeverij Van Halewyck startte met 10 miljoen frank kapitaal, 5,25 miljoen van Van Halewyck zelf, 4,75 miljoen van vier externen: Insead-prof Arnoud De Meyer, Ann De Jaeger van de uitgever van managementvideo’s Video Management, SP’er Renaat Landuyt en Sonia De Smedt, toen gedelegeerd bestuurder van de Stichting Kunstpromotie. Na twee jaar groeiden André Van Halewyck en het viertal uit elkaar en in mei 1997 verlieten ze het bedrijf. De uitgeverij voerde een kapitaalverhoging door met vijf miljoen frank. De Zuidnederlandse Uitgeverij (ZNU) nam 49% van de aandelen, Van Halewyck kwam uit op 36%, twee vrienden van hem – Geert Joris via GRIM (een vennootschap van kunstuitgever Dirk Imschoot) en Dorian Van der Brempt – samen 15%. ZNU is een uitgever van kinder- en jeugdboeken en van huis-, tuin- en keukenboeken en heeft 78% in Standaard Boekhandels. “Waarom we die participatie namen?” zegt Jan Vande Velden, gedelegeerd bestuurder van ZNU. “Omdat André de beste uitgever van Vlaanderen is en er ook synergieën mogelijk zijn.”

“ZNU heeft een totaal andere aanpak dan ikzelf,” zegt André Van Halewyck. “Ik ben alert voor zaken die fout gaan in de maatschappij. Ik werk met auteurs die daar boeken over kunnen schrijven. Ik ben een scorende spits, type Branco Strupar. Zij redeneren vanuit het product boek. Wat vraagt de markt? Vanuit die aanpak, waar ik veel bewondering voor heb, halen zij een ongelooflijk hoog rendement ( nvdr – 322 miljoen winst op een omzet van 1 miljard 15 miljoen in 1997). Zij zijn de strategische middenvelder, type Pär Zetterberg. Samen spelen we goed. Ik probeer iets van hen te leren.”

GEEN MOEDER TERESA.

Van Halewyck geeft elk jaar vijftig titels uit, waarvan een tiental een coproductie is met een Nederlandse uitgeverij. Een tiental is literatuur. “Ik wil niet de moeder Teresa van de Vlaamse literatuur spelen,” zegt Van Halewyck. “Je investeert in een debutant en als hij het waarmaakt, gaat hij naar een Nederlandse uitgever. Toch krijg ik de jongste tijd aanvragen vanuit de groep topauteurs die in Nederland uitgeven. Maar ik weet nog niet of ik het ga doen.”

De gemiddelde startoplage bedraagt 2000 exemplaren. De kaskraker van dit jaar is “Het penseel van de liefde” met 25.000 exemplaren, totaal onverwacht. De algemene topper is “Madame est servie”, 35.000 exemplaren op drie jaar tijd. “Op tien boeken heb je twee toppers, vier die uit de kosten komen en vier waarop je bijlegt,” verklaart Van Halewyck.

Momenteel wordt in het licht van de Boekenbeurs de najaarsaanbieding afgewerkt. Van Halewyck denkt vier toppers in huis te hebben: Stefan Blommaert over de ex-Sovjet-Unie en ex-Joegoslavië, de nieuwe roman van Herman Portocarero, de twee zuidpoolvaarders Hubert en Dansercoer en (begin december) de judocoach Jean-Marie Dedecker.

In de politiek-maatschappelijke vijver vissen ze met velen. Rechtstreekse concurrenten zijn Houtekiet, Icarus, Epo en Scoop. Wat is het pluspunt van Van Halewyck? “De biotoop,” antwoordt de uitgever. “We proberen de auteurs te coachen om elk boek een goede mediakapstok te geven. We gaan veel in discussie met de auteurs.”

André Van Halewyck verwacht voor dit jaar een omzet van 100 miljoen frank (gerekend aan consumentenprijs). Vorig jaar ging de distributie van De Bezige Bij verloren omdat de overnemer van die Nederlandse uitgeverij een eigen verdeler had in België. De omzetstijging met 40% van de uitgeverij maakte het verlies meer dan goed.

Winst maken met kritisch maatschappelijke boeken is een andere zaak. 1995 gaf een licht verlies, 1996 een kleine winst van 865.000 frank, en weer een licht verlies in 1997. “Dit jaar gaan we naar een redelijke winst,” belooft Van Halewyck. “Meer dan 10% van het geïnvesteerd kapitaal.”

G.M.