De rust, het geloof en de vriendschap

Via spraaktechnologie helpt Pol Hauspie mensen om op een echt gebruiksvriendelijke manier met de computer en met elkaar te communiceren. Via gregoriaanse gezangen neemt hij deel aan een oeroude communicatie met God. Pol Hauspie, modern zakenman en traditioneel koorzanger.

Op vrijdag had Pol Hauspie (47) onderhandeld over een contract van meerdere miljoenen dollar voor Lernout & Hauspie (L&H), het succesvolle spraaktechnologiebedrijf dat hij samen met Jo Lernout runt. De dag nadien zong hij met een vijftiental andere leden van de Schola Cum Jubilo, het koor waarvan hij sinds acht jaar deel uitmaakt, een gregoriaanse begrafenismis. Totale vergoeding voor de hele groep: 10.000 frank. Peanuts voor iemand als hij, maar de waarde van sommige dingen valt niet in geld uit te drukken.

Hauspie komt openlijk uit voor zijn geloof. Lernout noemt zich een atheïst. “Jo is nochtans opgegroeid in een katholiek gezin,” aldus Hauspie. “Bij het overlijden van zijn moeder heb ik met het koor gezongen op haar begrafenis, als een kleine blijk van medeleven met zijn verlies.” De twee mannen, die elkaars opvattingen respecteren, brengen beroepshalve veel tijd samen door. Hun ideeën en projecten krijgen vorm tijdens lange discussies, die soms op kantoor plaatsvinden, maar meestal tijdens wandelingen op het platteland rond Ieper waar ze hun jeugd hebben doorgebracht. Hun gesprekken nemen ook vaak een filosofische en spirituele wending. Het geloof is daarbij een steeds terugkerend thema. “Zelfs wanneer we samen met het vliegtuig reizen,” zegt Hauspie. “Jo leest trouwens veel meer over zulke onderwerpen dan ik.”

Binnenkort zal Pol Hauspie als koorlid deelnemen aan een festival van gregoriaanse zang. Zijn zakenpartner zal ongetwijfeld een van de vele luisteraars in het publiek zijn.

Van 31 mei tot 4 juni aanstaande organiseert Cum Jubilo immers voor de zevende maal sinds 1981 zijn Internationaal Gregoriaans Festival. Dit festival vindt om de drie jaar plaats in Watou en is in zijn genre uniek in de wereld. Niet minder dan 25 vocale groepen uit veertien landen brengen er hun vertolkingen van het gregoriaans, dat meer dan vijftien eeuwen oud is en in feite voortkomt uit de meditatieve liturgie van het vroege christendom.

“Wat mij betreft”, aldus Pol Hauspie, “de gregoriaanse gezangen brengen mij rust en zijn ook een bevestiging van mijn geloof, wat niet altijd evident is in het zakenleven. Voorts geniet ik bij Cum Jubilo ook van de atmosfeer van een groepsgebeuren. Tijdens de zeer moeilijke periodes die ons bedrijf gekend heeft, was dit koor voor mij een echte verademing. De leden hebben mij gesteund zonder vragen te stellen. De ene is bankier, de andere bediende, er is zelfs iemand van de rechtbank van koophandel die ons bedrijf van dichtbij heeft meegemaakt toen we financiële problemen hadden, maar vrijdagavond op de repetities wordt daar met geen woord over gerept.” Vandaag, nu alles goed gaat met het bedrijf – L&H heeft onlangs bevredigende cijfers bekendgemaakt voor het eerste kwartaal van dit jaar – spreekt Pol Hauspie vrijuit tijdens een ontmoeting bij hem thuis, een oude boerderij op slechts enkele kilometer van de Ieperse zetel van L&H. Misschien ook wel omdat het gesprek voor een keer niet over zaken gaat.

Style: Wat voelt u eigenlijk wanneer u met het koor gregoriaanse liederen zingt?

Pol Hauspie: Het gregoriaans brengt je bijna in een toestand van bedwelming door zijn traag ritme. Het is eenvoudig want volledig eenstemmig. Bovendien behoort het gregoriaans van oudsher tot de kerkelijke liturgie en de gezangen vormen een intieme zintuiglijke eenheid met de geur van de wierook, de kleuren van de kazuifels enzovoort.

Hoe is uw passie voor het gregoriaans ontstaan?

Mijn studies Latijn en Grieks hebben hun belang gehad voor het gregoriaans, dat volledig in het Latijn wordt gezongen. Ook vandaag nog zoek ik de precieze betekenis op van alle woorden. Het gregoriaans doet me terugdenken aan mijn tijd op het college. Er spelen dus zeker nostalgische gevoelens mee. De tweede reden is de voorzitter van het festival van Watou, Bernard Deheeger, een van de topmensen bij Febelhout, die een echte kenner is van het gregoriaans en van wie ik veel geleerd heb. Hij is het die me overgehaald heeft om bij Cum Jubilo te komen. Dat was niet zo vanzelfsprekend want ik had het destijds bijzonder druk met het bedrijf, en vandaag eigenlijk ook nog. Maar ik heb er veel voor teruggekregen, innerlijke rust en kameraadschap in de groep.

Moet je gelovig zijn om het gregoriaans echt naar waarde te schatten?

Voor gelovigen is het gregoriaans een manier om hun geloof uit te drukken in de meest essentiële aspecten van hun katholiek-zijn. De gezangen van de dodenmis Lux aeternam bijvoorbeeld, zeggen precies waarin wij geloven. Maar bij Cum Jubilo zitten ook niet-gelovigen die gepassioneerd zijn door deze muziek. Dat komt denk ik door het feit dat in onze streek, zelfs wie later tot een andere overtuiging is gekomen, bijna iedereen een katholieke opvoeding heeft gekregen en dus vertrouwd is met de misliturgie waaruit het gregoriaans voortkomt.

Soms zing ik op zaterdag met het koor tijdens een begrafenisplechtigheid. Dan overdenk ik bij mezelf telkens de woorden die ik zing: als je echt gelooft, is de dood slechts een doorgang naar de overkant waar het eeuwige geluk wacht. Als katholiek leef je voortdurend met dat vooruitzicht. De begrafenis van iemand die zijn leven in dit kleine stukje van de wereld voltooid heeft, doet me altijd nadenken en brengt me opnieuw met de voeten op de grond. Het zet de dingen in hun juiste perspectief en herstelt je zin voor wat echt belangrijk is. Want waarmee houden wij ons in het dagelijks leven soms bezig?

Beschouwt u het gregoriaans als een ritueel?

Het gregoriaans vergezelt de mens van bij zijn geboorte en doopsel tot aan zijn dood en begrafenis. Het is effectief een ritueel en wij hebben rituelen nodig om ons terug te vinden. Het gregoriaans is misschien een weg die naar het goddelijke leidt doorheen een spirituele en fysieke ervaring. Een begrafenismis is zodanig opgebouwd dat men zijn droefheid uitdrukt maar ook zijn vreugde ten aanzien van de overgang naar het hemelse leven.

Heeft het gregoriaans betekenis zonder de liturgie?

Een festival van gregoriaanse muziek zonder de liturgische context van de mis is een van de enige manieren om een groot publiek op deze muziek te doen afkomen. Tijdens de vorige editie van het festival waren er meer dan 10.000 bezoekers. Anderzijds vinden er tijdens het festival ook meerdere liturgische vieringen plaats zoals hoogmissen, lauden, metten en vespers.

Houdt u van andere muziekgenres?

Ik ben een liefhebber van muziek in het algemeen. Mijn cd-verzameling bestaat voor het grootste deel uit gregoriaanse zang, maar ik hou ook van klassieke muziek en jazz, zelfs van bepaalde popmuziek uit de jaren zestig, want ik ben een product van die periode. De muziek maakt deel uit van mijn dagelijks leven.

Kan een cd een live-uitvoering vervangen?

In een koor gregoriaanse liederen zingen of ze live beluisteren is een fysieke ervaring die volledig verschillend is van een cd-beluistering. De zang doordringt je tot in het diepst van je lichaam en voert je mee naar wat soms uitmondt in een soort van trance. Een hele groep die als een enkele stem zingt doet je beseffen dat je deel uitmaakt van een geheel, wat de individuele beleving trouwens een beetje doet vervagen. Het is een zalige ervaring.

Wat is uw rol in de organisatie van het festival?

Ik gebruik mijn contacten om prominente figuren naar het festival te halen. Ik ben betrokken bij de sponsorwerving, ik presenteer enkele teksten, ik ben gastheer voor buitenlandse koren, mijn vrouw vergezelt die op bezoeken aan Brugge en elders enzovoort.

Waar kunnen mensen zich informeren over het gregoriaans in België?

Ik speel al lang met een idee dat ik misschien na het volgende festival zal uitvoeren: een website creëren waar mensen informatie kunnen vinden over waar en wanneer ze gregoriaanse gezangen in België kunnen beluisteren. Dat zou een nuttige aanvulling zijn op de reeds bestaande websites over deze muziekvorm.

Voor inlichtingen, programma en reservaties: dagelijks vanaf 17.00 uur bij Wim Orbie – Tel: (0478)29.23.80 – Fax: (057)20.01.73 – E-mail: fest.greg@freebel.be

Serge Vanmaercke