DE REDDER VAN DE WERELD

Nog tot morgen vindt in het zwaarbewaakte Zwitserse Davos het 47ste World Economic Forum plaats. Vier dagen lang bespreken CEO’s van wereldconcerns, staatshoofden, ngo’s, geestelijke en culturele leiders ‘de staat van de wereld’ in besloten kring. Het levenswerk van oprichter Klaus Schwab (78) is even succesvol als omstreden.

Het Forum is een netwerkgelegenheid zonder weerga. Met een strakke planning zijn meerdere netwerkgesprekken per dag mogelijk. Het aantal deelnemers groeit ieder jaar. Naast 20 Nobelprijswinnaars kwamen vorig jaar 40 regeringsleiders en 300 ministers naar Davos, een record. Ngo’s zoals Human Rights Watch en Amnesty International zijn er al jaren vaste gast. Bij het bedrijfsleven overheerst de financiële industrie met 480 deelnemers, gevolgd door de media- en amusementssector met 200. En dan zijn er ook nog eens 500 journalisten.

Voor die unieke mix van ondernemers, opinieleiders en mediaconcentratie hebben de wereldconcerns heel wat over. Bedrijven betalen 60.000 Zwitserse frank per jaar voor een lidmaatschap. Het inschrijfgeld voor Davos van 27.000 Zwitserse frank komt daar nog bovenop.

Pact voor duurzame groei

Het brein achter dat alles is Klaus Schwab, die het WEF in 1971 in het leven riep en nog altijd voorzitter is. De boomlange, topfitte Schwab, die elke dag een uur zwemt en een ijzeren werkdiscipline hanteert, heeft de grote woorden nooit geschuwd. Het WEF is “gewijd aan de verbetering van de staat van de wereld”. Voor minder doet de van oorsprong Duitse ingenieur het niet. Met succes, want het WEF is ook een succesvol bedrijf, met een geschatte reserve van 135 miljoen Zwitserse frank. Door de officiële erkenning in 2015 als organisatie voor publiek-private samenwerking betaalt het Forum bovendien geen belasting.

Lang voordat het bon ton werd, ontvouwde Schwab zijn visie van een multistakeholdermodel. Ondernemingen kunnen alleen duurzaam floreren als ze niet alleen investeerders, maar de hele maatschappij als aandeelhouders beschouwen. De digitale revolutie overrompelt de arbeidsmarkt. De kloof tussen winnaars en verliezers groeit. Het populisme is in opmars. Schwab kan citeren uit boeken die hij tientallen jaren geleden publiceerde. Ze hebben niets van hun relevantie verloren.

Schwab: “Veel van wat ik nog maar kortgeleden als sciencefiction afdeed, is nu realiteit. Kunstmatige intelligentie, zelfrijdende auto’s, virtueel geld, alle nieuwe technologieën zullen een geweldige impact hebben, vooral op de arbeidsmarkt.” Nooit bang voor het grote gebaar laat Schwab de deelnemers dit jaar zelfs een pact ondertekenen waarin ze beloven duurzame groei als leidraad voor hun handelen te nemen.

Sekteleider

Schwab, gepromoveerd in Fribourg en tot zijn pensioen hoogleraar aan de Universiteit van Genève, wordt steevast aangesproken als ‘professor’. Zijn netwerk is ongeëvenaard. Maar extravert en toegankelijk is hij allerminst. Op borrels zul je Schwab niet snel aantreffen. Daarvoor heeft hij zijn tête-á-têtes op het hoogste niveau.

Natuurlijk was Schwab al bij Trump op audiëntie. Talloze onderscheidingen en eredoctoraten vielen hem ten deel; de Nobelprijs voor de Vrede ontbreekt nog. De bijbehorende aura en achting heeft hij al wel. Als de WEF-leider in aantocht is, wordt het stil in de zaal. Als hij het woord neemt, luistert men. De jonge WEF-directeuren die hem flankeren presenteren hun programmaonderdelen met verve, maar verbleken bij zijn autoriteit. De voormalige Duitse minister Philip Rösler niet uitgezonderd.

Critici noemen Schwab een sfinx of een sekteleider. Zijn hoofdkwartier is een bastion waarvan de beveiliging niet onderdoet voor die van Davos. Hier weet de strateeg van de toekomst zich omringd door honderden medewerkers, onder wie veel jong toptalent dat zorgvuldig wordt gerekruteerd. Ze werken aan de honderden programma’s en rapporten die het WEF uitbrengt en aan de regionale vergaderingen overal ter wereld. Hoe spannend het ook is het WEF op je cv te hebben, het is even slikken als je met een doctorstitel op zak vooral wordt ingezet als eventmanager, zegt een ingewijde. Het World Economic Forum is een van de sterkste merken ter wereld, maar aan de interne organisatie is dat niet te merken.

Dezelfde vraagtekens komen op als het gaat om de opvolging van Schwab. Bestuurders als Tony Blair en Kofi Annan kwamen en gingen. Directielid André Schneider, die lang gold als kandidaat-opvolger, vertrok na twaalf jaar WEF in 2012. Is er een plan B als de 78-jarige oprichter plotseling wegvalt? De laatste kroonprins lijkt Philip Rösler, sinds drie jaar lid van de directie en verantwoordelijk voor regeringsrelaties en regionale projecten. Schwab zelf houdt het erbij dat hij doorgaat zolang hij het leuk vindt. Hij heeft zojuist weer een berg in recordtijd beklommen.

RENSKE HEDDEMA IN ZWITSERLAND, ILLUSTRATIE JENS CLAESSENS

Op borrels zul je Schwab niet snel aantreffen. Daarvoor heeft hij zijn tête-á-têtes op het hoogste niveau.