De politieke afrekening volgt nog

Het politieke gevecht over de financiële crisis gaat over drie vragen. Wie krijgt de zwartepiet toegeschoven? Wat gebeurt met de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA)? Offerde de federale regering Fortis op om Dexia te redden?

De politici houden zich relatief gedeisd over de rampspoed die de financiële wereld treft. Eerst de brand blussen, klinkt het, maar nadien zal er een hartig woordje over de verantwoordelijkheden worden gesproken. Waarover dan wel? Laten we starten met het minst belangrijke punt, maar dat allicht de meeste aandacht krijgt: wie krijgt de zwartepiet toegeschoven?

Onwillekeurig komt meteen de naam van Jean-Paul Servais naar boven. De voorzitter van de CBFA is een oude getrouwe van federaal minister van Financiën Didier Reynders (MR). Als diens kabinetschef tekende hij enkele jaren geleden de nieuwe architectuur uit voor het toezicht op de financiële wereld. Er kwam meer samenwerking met de Nationale Bank (NBB). Wat de bankcommissie destijds niet zinde.

Reynders’ politieke tegenstrevers, de Franstalige socialisten voorop, zullen het niet nalaten op Servais te schieten om hun politieke rivaal te treffen. De gouverneur van de Nationale Bank, Guy Quaden, die een PS-signatuur heeft, gaf hun daar al munitie voor. Hij vertelde in het parlement dat de CBFA hem pas op 26 september op de hoogte had gebracht van de ernst van de situatie. Daags nadien zei Servais in de parlementscommissie al op 19 september in een nog hogere versnelling te zijn geschoten.

De vraag lag voor de hand: wat gebeurde tussen die twee data? In kringen rond de CBFA zijn ze verbolgen over de verklaring van Quaden. Ze benadrukken dat de bankcommissie en de Nationale Bank, door de wet van 2002, nauw samenwerken bij het toezicht op de financiële markten. Drie directeurs van de NBB zitten overigens in het directiecomité van de CBFA: Peter Praet, Françoise Masai en Marcia De Wachter. De eerste was ook al kabinetschef van Didier Reynders en geldt als een wereldexpert in financiële stabiliteit. Masai werkte ooit voor PS-kopstuk Charles Picqué en De Wachter wordt tot de CD&V gerekend.

Het is in dat kader goed om te weten dat Quadens mandaat als gouverneur van de NBB volgend jaar ten einde loopt. Er staan verschillende pretendenten klaar om hem op te volgen. Drie namen doen de ronde: Peter Praet, Luc Coene, de vroegere rechterhand van Guy Verhofstadt, en Jan Smets, die nog voor Jean-Luc Dehaene heeft gewerkt. Twee liberalen en een Vlaamse christendemocraat. Er zal stevig worden gebikkeld om de post.

Fusie NBB-CBFA

Tot daar de poppetjes. Belangrijker is de vraag of de werking van de CBFA moet worden verbeterd. Jean-Paul Servais verdedigde zijn actie met vuur in het parlement en zijn medewerkers dragen hem op handen, maar hij kan niet voorbij aan het feit dat het toezicht heeft gefaald. Kamerlid Jean-Marc Nollet (Ecolo) verwoordde dat het treffendst. “Ofwel wordt de waarheid verzwegen, ofwel kan het systeem zo’n situatie helemaal niet aan.”

“In oorlogstijden geldt het oorlogsrecht”, zei senator Hugo Vandenberghe (CD&V). Hij vroeg zich af of ons land over de juiste wapens beschikt om het gevecht aan te gaan. “Op een dag zal de vraag naar de aansprakelijkheid luid weerklinken.”

Dat laatste viel ook te horen bij Peter Vanvelthoven, de sp.a-Kamerfractieleider. De socialist verwees naar de dioxinecrisis waaruit het centraal controleorgaan voor de voedselveiligheid is ontstaan: het federaal voedselagentschap, FAVV. Hij wil de hele financiële zwik door een parlementaire onderzoekscommissie laten uiteenrafelen.

Ook voor kamerlid Luc Van Biesen (Open Vld) is het duidelijk. “Niemand kan tevreden zijn met het resultaat. Ons kader voor toezicht op de financiële markten mag dan al transparanter zijn dan elders, technisch zijn we niet in staat om het probleem te voorspellen. We moeten meer gaan naar een fusie van de Nationale Bank en de CBFA.” Dat laatste lijkt de weg die de politici zullen bewandelen voor de CBFA.

Politieke connecties van Dexia

Komen we dan tot het derde politieke gevecht, dat vooral de aandeelhouders van Fortis aanbelangt: offerde de federale regering-Leterme Fortis op om Dexia te redden? De vraag is vrij snel gerezen omdat de christelijke arbeidersbeweging grote belangen heeft in Dexia. Let wel, dat is ook het geval voor alle gemeentelijke overheden, welke politieke kleur dan ook. En verzekeraar Ethias, waarvan voormalig sp.a-topman Steve Stevaert voorzitter is, heeft er niet minder belang bij dat het goed gaat met Dexia.

Hebben die politieke connecties gewerkt in het nadeel van Fortis? Specialisten zeggen dat Fortis en Dexia niet te vergelijken zijn. Maar er blijft een zweem van twijfel. Hoe dan ook, aandeelhouders van Fortis gaan de juridische strijd aan en die zal zich tot in de politiek laten voelen.

“We leven in een andere wereld”, zei Servais aan de politici. Hij benadrukte dat er steeds sneller moet worden beslist, waarbij geruchten die moeilijk te controleren zijn, voor grote stoorzender spelen. De voorzitter van de bankcommissie vindt niet dat zijn diensten te laat hebben gereageerd. Hij vraagt ook niet meer mensen en middelen om zijn taak waar te maken.

Maar het is aan jullie om de wet al dan niet te veranderen, hield hij de gekozenen voor. Die konden dat niet echt smaken en Servais verbeterde zichzelf: de CBFA is bereid om mee te werken aan de uitwerking van nieuwe wetteksten. (T)

Door Boudewijn Vanpeteghem