De onzekere toekomst van de Vlaamse topadvocatuur

Jean-Pierre Blumberg, Wim Dejonghe en Koen Vanhaerents behoren tot de wereldtop in de advocatuur. Ze bestrijden de crisis met personeelsinkrimpingen en de zoektocht naar nieuwe cliënten. Azië is de groeimarkt voor juridisch advies. Ondertussen verschrompelt het draagvlak voor de advocatuur op hun thuisbasis.

Jean-Pierre Blumberg (Linklaters), Wim Dejonghe (Allen & Overy) en Koen Vanhaerents (Baker & McKenzie) staan mee aan de wereldtop van de advocatuur. Link- laters en Allen & Overy zijn financieel volledig geïntegreerde advocatenkantoren, met als motor de transacties in Londen. Baker & McKenzie heeft zijn oorsprong in Chicago en is een iets losser verband, dat zich wereldwijd profileert als fullservice-kantoor voor bedrijven. Volgens sommige berekeningen wordt het dit jaar ‘s werelds grootste. Trends bracht hen voor het eerst samen.

TRENDS. Waarom vonden uitgerekend drie advocaten van het kleine Vlaanderen hun weg naar de top van een groot advocatenkantoor?

WIM DEJONGHE (ALLEN & OVERY). “Vooral omdat we vlot talen spreken. Voorts zijn Vlamingen – zoals de premier – in hun nationaliteit aseksueel. Bij een Brit, een Fransman, een Duitser of een Amerikaan merk je onmiddellijk uit welk land hij komt. Er spelen altijd onderhuidse strubbelingen. Geloof me, zelfs op dat niveau.”

KOEN VANHAERENTS (BAKER & MCKENZIE). ” Herr Doktor uit Duitsland en Jim uit de VS zijn cultureel totaal verschillend. Tussen de zogenaamd gelijktalige law-yers uit New York en uit Londen is de kloof misschien nog groter. Een advocaat uit een klein land kan cultuurverschillen overbruggen.”

DEJONGHE. “Vlamingen zijn allesbehalve bedreigend. Als we met een voorstel komen, verwacht niemand dat we onze mening opdringen. Ik haal intern meestal mijn gelijk zonder een stemming. They just buy it.”

JEAN-PIERRE BLUMBERG (LINKLATERS). “Het uitbouwen van de bedrijfscultuur in het kantoor is de grootste uitdaging. De verschillen zijn soms enorm. Ik hoorde ooit Duitse vennoten elkaar tutoyeren tijdens een onderhandeling. Toen de oudere partner weg was, zei de jongste stomverbaasd dat zijn senior hem voor het eerst sinds tien jaar met zijn voornaam had aangesproken.”

Allen & Overy staat bekend als een eerder financieel kantoor, terwijl Linklaters vooral corporatedossiers behandelt. Baker is dan weer van oorsprong Amerikaans en minder financieel. Wat is de eigenheid van de drie kantoren?

DEJONGHE. “Er is weinig verschil tussen de wereldspelers in de advocatuur. Je hebt de absolute top van een vijftal spelers met meer dan twee miljard dollar omzet. Daarvan zitten er drie hier aan tafel.”

VANHAERENTS. “Studies wijzen uit dat de grote rechtsdomeinen bij de top tien ongeveer even sterk gedekt worden. Een belangrijk onderscheid: wij drieën trekken resoluut de internationale kaart. Meer dan 80 procent van Baker werkt buiten de VS. De kantoren hebben veel autonomie. Andere topkantoren, zoals Skadden, Arps (en ook Clifford Chance, nvdr), werken vooral op hun thuismarkt.”

Professor Larry Ribstein wijst erop dat een op de 25 topadvocaten zijn kantoor moest verlaten en voorspelde in augustus the death of big law.

DEJONGHE. “De Amerikaanse markt slinkt inderdaad. Maar net nu vormen advocatenkantoren in de subtop trans-Atlantische organisaties, zoals de fusie van Hogan-Lovells en Sonnenschein-Denton Wilde in mei. Ik denk dat een tiental kantoren zijn cliënten wereldwijd met topadvies kan bijstaan bij grote transacties. Fusies zijn de enige manier om het toppeloton in te halen, want geen enkele speler is in staat om zwaar te investeren met de doelstelling onze grootte te bereiken. Wie dat nog niet heeft gedaan, komt er niet meer bij.”

BLUMBERG. “Er is buiten de top tien ook een toekomst voor andere zakenadvocaten. Ook in ons land is er nog plaats voor fullservicekantoren, die zich richten op ondernemingen, of gespecialiseerde boetieken, zoals Claeys & Engels in arbeidsrecht.”

DEJONGHE. “Ik merk ook dat heel wat middelgrote kantoren inspelen op de lichte relance van de economie door omzet te kopen. Ze adviseren enkele grote transacties om zo referenties te hebben voor de toekomst. Dat doen ze ver onder de prijs of zelfs gratis.”

Dumpen jullie ook om omzet te winnen?

BLUMBERG. “Daar zijn we te groot voor. Onze geloofwaardigheid zou eronder lijden. Maar het is een feit dat de erelonen onder druk staan.”

Het is voor jullie cliënten een mooi moment om kortingen te onderhandelen?

DEJONGHE. “Niet echt. Het is voor ons makkelijker om prijzen te laten dalen, dan ze op een normaal niveau te trekken als de markt herstelt. Wel is het een feit dat cliënten enkel nog willen betalen voor topkwaliteit. Het andere werk kopen ze elders. Als de prijs je enige argument wordt, is de concurrentie verschrikkelijk.”

VANHAERENTS. “We vangen een en ander op door ons te richten op ander werk dan transacties.”

De andere manier was het inkrimpen van het personeel?

VANHAERENTS. “Er was een overcapaciteit op de markt. Die moest eruit.”

DEJONGHE. “Alle partijen hier rond tafel moesten 10 procent inkrimpen, ook wij. Niemand geeft het graag toe, maar het is de harde realiteit.”

BLUMBERG. “Ons grote voordeel in Europa: we konden de groei afremmen door minder mensen aan te nemen. Niet in de VS en het VK, waar de studenten al twee jaar voor ze afstuderen meedraaien als trainees. Ook zij werden getroffen door de crisis.”

Bereikt de juridische markt ooit weer het niveau van de gouden jaren 2007-2008?

BLUMBERG. “Tot de crisis kenden advocatenkantoren jaarlijks een groei van 6 tot 10 procent. Sinds 2009 is er een krimp van 2 tot 6 procent. In de City was dat bijna 10 procent. Zelf hadden we in 2009 echter een topjaar in de fall-out van de financiële crisis als adviseur van heel wat banken (zoals KBC en Fortis, nvdr).”

DEJONGHE “Het ziet er voorlopig niet naar uit dat we in de VS en Europa opnieuw supertransacties krijgen. De verkopers en de kopers vinden elkaar niet over de waardering, omdat de eersten nog rekenen op prijzen van voor de crisis. Bovendien vinden de kopers moeilijker financiering. Wat zien we wel? De investeringsstromen via de financiële centra in New York en Londen zijn vandaag verbonden met China, India en het Midden-Oosten. Dus is er een juridisch draagvlak nodig om die dossiers aan de bron te begeleiden. Alle kantoren versterken hun positie in Azië.”

VANHAERENTS. “Met uitzondering van India, want daar geraken buitenlanders niet aan de bak wegens protectionisme. Dat belet hun niet om heel wat juridisch werk te laten doen door lokale advocaten in onderaanneming . Zo moeten er in de VS voor een onderzoek van de boeken of een aansprakelijkheidsdossier soms duizenden documenten worden nagepluisd. Het vuistdikke dossier vertrekt naar Delhi en twee dagen later keert het afgewerkt terug tegen een prijs die tien keer lager is dan op de thuismarkt. Ook Baker besteedt een deel van ons back office uit aan Manilla, 500 medewerkers groot.”

DEJONGHE. “Azië wordt met de grootste transacties de nieuwe juridische markt. Het is geen toeval dat de grootste beursgang in de geschiedenis deze zomer in China plaatsvond (Agricultural Bank of China, een beursoperatie van 15 miljard euro, nvdr). Sjanghai en Hongkong zijn de beurzen van deze eeuw. Opvallend is de juridische finesse van deze operaties.”

BLUMBERG. “China slorpt alle juridische en financiële expertise op uit het Westen. Zijn bankiers en advocaten hebben er gestudeerd en westerse specialisten leiden hen op. Het is geen toeval dat HSBC zijn zetel verschoof van Londen naar Hongkong. Zodra de Chinezen het gewenste topniveau hebben bereikt, verwacht ik dat ze de markt voor buitenlandse banken en advocatenkantoren langzaam afsluiten. Net zoals ze dat ook voor andere sectoren hebben gedaan.”

Hoe los je dat op?

VANHAERENTS. “Door Chinezen aan te nemen. Wij zijn al dertig jaar in Peking aanwezig.”

BLUMBERG. “We moeten ook niet te euforisch zijn. Ook in het verleden bracht het gebrek aan politieke stabiliteit buitenlandse investeerders al in problemen. De politieke systemen in Azië staan niet op punt en de rechtszekerheid is soms zoek. Er is geen exit-strategie als het verkeerd gaat. En dat het plots kan omslaan bewijst Rusland, waar BP zijn investering kon afschrijven omdat de overheid er beslag op wilde leggen.

“Ook zal in onze sector de focus op Europa blijven. Het Oude Westen is wereldwijd goed voor 80 procent van onze omzet. De verhouding zal wijzigen ten voordele van andere landen. Maar de totale capaciteit aan juridisch werk in Europa en de VS zal niet afnemen. Integendeel. Je kunt ook hier profiteren van de groeiende handelsstromen met Azië. Vier vijfde van die stromen zit in twee landen: Nederland en Duitsland. Wie daar sterk staat, kan er ook de vruchten plukken van de globalisering.”

Zal met het verschrompelen van de economische basis de vraag naar juridisch topadvies in ons land dan afnemen?

BLUMBERG. “Dat is mijn grote vrees. Link-laters heeft in België geadviseerd bij de verkoop van heel wat grote Belgische ondernemingen aan het buitenland (Linklaters adviseerde Fortis, Inbev en Hesse Noord Natie/PSA, nvdr). Daarmee konden we heel wat advocaten aan het werk zetten. Maar zodra die verkoop geregeld is, is de hoofdmoot van het interessante juridische werk verankerd in het buitenland. Ik zie geen nieuwe grote bedrijven ontstaan om het aanbod op te vullen. Onze ondernemers hebben ook onvoldoende visie om wereldbedrijven uit te bouwen.”

DEJONGHE. “Ik denk dat ons bedrijfsleven het niveau bereikt, waarbij er nog voldoende cliënteel is om drie tot vier grote advocatenkantoren te verantwoorden. Maar ook niet meer dan dat. Vergeet ook niet dat de erelonen in België met een gemiddelde van 300 euro per uur in onze niche de laagste van Europa zijn, na Polen.

“Het is gewoon een kwestie van kapitaal. In andere landen zorgen pensioenfondsen voor een sterke financiële basis voor hun bedrijven. Ook door het verschrompelen van de Belgische banken verdween een financiële pijler van het bedrijfsleven. Ondertussen slaagt de politiek er niet in een ernstige begroting uit te werken. Ik vrees dat een en ander zal uitdraaien op belastingverhogingen, wat een extra negatief effect zal hebben op investeerders. Nu nog een vermogensbelasting erbovenop en we jagen het Belgische kapitaal ook over de grens.”

Door Hans Brockmans, Fotografie Pat Verbruggen

“Tussen de zogenaamd gelijktalige lawyers uit New York en uit Londen is er een enorme cultuurkloof” (Koen Vanhaerents, Baker & McKenzie)

“Alle partijen hier rond tafel moesten 10 procent inkrimpen, ook wij. Niemand geeft het graag toe, maar het is de harde realiteit” (Wim Dejonghe, Allen & Overy)

“China slorpt alle juridische en financiële expertise op uit het Westen” (Jean-Pierre Blumberg)