De Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande wonen op 8 juli 2012 in de kathedraal van Reims een herdenking bij van 50 jaar Duits-Frans vriendschapsverdrag. Merkel voelt er zich niet gemakkelijk bij. Voor haar is de Frans-Duitse relatie relatief onbekend, schrijft de Franse journaliste Florence Autret in een briljante biografie van Merkel. De bondskanselier komt uit de DDR en is sterk op Oost-Europa en zelfs Rusland gericht.
De Frans-Duitse vriendschap was belangrijk voor haar voorgangers, vaak West-Duitsers die de oorlog hadden meegemaakt. Niet voor Merkel. En dat heeft zijn invloed op de manier waarop Merkel omgaat met de eurocrisis. Ze is voorstander van een echte Europese federatie, maar dan vooral als manier om tot een eengemaakt budgettair beleid te komen. Frankrijk is daarin eerder een hinderpaal dan een steun.
Merkel is de echte baas van Europa, de machtigste vrouw ter wereld ook, en dat vinden de Duitsers leuk. Merkel is geen Thatcher. Ze kan hard zijn tijdens onderhandelingen, maar Fritz met de pet ziet haar vooral als een nationale ‘Mutti’.
Merkel, in 1954 geboren als Angela Kasner (Merkel is de naam van haar eerste man), leek absoluut niet voorbestemd om bondskanselier te worden. Niet alleen omdat ze opgroeide als dochter van een naar de DDR verhuisde predikant. Ze studeerde fysica en politieke ambities waren veraf. Alles veranderde met de val van de Berlijnse Muur in 1989. Ze gooide zich in de politiek en via een kleine Oost-Duitse partij kwam ze bij de CDU terecht. De intelligente Merkel werd al vlug een vertrouwelinge van kanselier Helmut Kohl. In de partij maakte ze carrière dankzij haar interessante profiel: ze was jong, vrouw en kwam uit de DDR. In de jaren negentig werd ze eerst minister van Jeugd en daarna van Milieu.
In 1999 stootte ze door naar de top van de partij. De CDU zat toen in de oppositie en werd geteisterd door een schandaal over partijfinanciering. In een gewaagde vrije tribune in de Frankfurter Allgemeine Zeitung riep Merkel op te breken met het tijdperk-Kohl. De partijtop volgde haar en in 2000 werd ze de nummer 1 van de CDU. Door de jaren hebben verschillende mannen geprobeerd de plaats van Merkel in te nemen. Ze moesten allemaal de duimen leggen. De lijst is indrukwekkend: Wolfgang Schäuble, Friedrich Merz, Christian Wulff, Roland Koch… Merkel wist de macht te behouden dankzij een aantal intimi: de Beier Edmund Stoiber (CSU) en minister van Defensie Thomas de Maizière, een Pruisische nazaat van Franse hugenoten. In 2005 werd ze bondskanselier toen de Duitsers uitgekeken waren op de SPD’er Gerhard Schröder. Dat een Oost-Duitse vrouw regeringsleider kon worden, was voor velen onverwacht.
Vandaag is de positie van Merkel onaantastbaar, ook in Europa. Zelfs toen ze in de oppositie zat, speelde Merkel Europees al de eerste viool. Volgens Autret is het niet de Britse premier Tony Blair die in 2004 zijn veto stelde tegen Guy Verhofstadt als Europees Commissie-voorzitter, maar wel Merkel, die vanuit de machtige Europese Volkspartij een guerrilla voerde tegen de Gentenaar. Als favoriet van Schröder, haar politieke aartsvijand, was Verhofstadt onaanvaardbaar.
Florence Autret, Angela Merkel. Une Allemande (presque) comme les autres, Tallandier, 2013, 318 blz., 20,90 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier