De ontsporing voorbij

De discussies over de Belgische spoorwegmaatschappij blinken vooral uit in steriliteit. De diepgaande oplossingen waarmee politici van alle partijen zwaaien, komen neer op poets- en lakwerk. Ze klinken leuk. Ze kosten geen kiezers. En ze verhelpen de problemen niet.

Neem het transportplan van minister Isabelle Durant(Ecolo): op tien jaar tijd een pak nieuwe treinen, stations én 50% meer reizigers, en 6000 man extra. Zonder extra kosten. Een voorstel, een failliete dotcommer waardig.

En wat te denken van een opsplitsing in drie entiteiten, zoals premier Guy Verhofstadt (VLD) zo modieus voorstelt? Ga eens kijken in Nederland. Sinds 1995 zijn investeringen in treinen er grotendeels uitgebleven, want er moest winst worden gemaakt. De factuur die de overheid er nu voorgeschoteld krijgt, doet veel politici van boven de Moerdijk nostalgisch mijmeren over die al te bureaucratische NS.

Regionaliseren dan maar? Lees: schuif de factuur, nog verzwaard door het inkrimpen van de schaalvoordelen, door naar de gewesten. Privatiseren is met het Verenigd Koninkrijk in gedachten al helemaal uit den boze.

Voor de VLD moeten directeurs en vakbondssecretarissen uit de raad van bestuur verdwijnen. Een kwestie van corporate governance. Dat klinkt goed, weet u. Waarna de politici, niet gehinderd door enige dossierkennis, als aandeelhouders gaan zeggen wat de directie moet doen. Corporate governance, toch?

Na bijna vijftien jaar Schouppe-beleid kan niemand ontkennen dat de structuur van het bedrijf nog steeds te log, te weinig doorzichtig is. Subsidiëring van producenten leidt tot inefficiëntie, en ondanks alle hervormingsplannen blijft de spoormaatschappij daarvan een typevoorbeeld. Een systeem waarbij de klant de werkelijke prijs betaalt, en vervolgens door de overheid wordt vergoed, plaatst iedereen voor zijn verantwoordelijkheid, en had al veel kosten kunnen besparen.

Maar op dat vlak zijn we de ontsporing allang voorbij. Het verkeersinfarct op de Antwerpse Linkeroever komt steeds dichterbij. De rancune om de schrapping van de spoorkoker aan de Antwerpse Liefkenshoektunnel, een besparingsmaatregel van toenmalig Verkeersminister Herman De Croo (VLD), wordt alleen groter.

Op de rails worden nog steeds communautaire wafels gebakken. Een tunnel hier is twee stationnetjes daar. De 60-40-verdeling voor nieuwe investeringen in Vlaanderen en Wallonië is in economisch opzicht prehistorisch te noemen.

Politici aan beide kanten van de taalgrens zijn er als de kippen bij om te vertellen wat er met de NMBS moet gebeuren. Tegelijk komt de infrastructuur in de plannen waarmee de goednieuwsshow van de verschillende regeringen wordt gespijsd, nauwelijks aan bod.

Een duidelijke visie over welke rol de trein – maar ook de weg en het water – moet spelen in het mobiliteitsvraagstuk, ontbreekt. Laat staan dat bekend is welke middelen men daarvoor wil vrijmaken. De trein is altijd een beetje reizen. Maar in dit land weet men nog altijd niet waarheen.

LUC HUYSMANS