De onmacht van de hypermacht

De nederlaag van Barack Obama in de Congresverkiezingen versterkt de tanende invloed van de VS. Dat wordt ook duidelijk in Seoel, waar de G20 vandaag samenkomt. Toch kunnen Obama en ook Europa de neergang nog keren.

De G20 is een uiting van het toenemende gewicht van de opkomende economieën. We mogen die evolutie niet dramatiseren, maar evenmin onderschatten. Het duurt inderdaad nog decennia voor China en India, Brazilië en andere groeilanden de levensstandaard van de gemiddelde Amerikaan of Europeaan evenaren. Het valt trouwens te bezien of ze hun interne politieke spanningen tussen arm en rijk kunnen uitvlakken. En of ze zichzelf niet voorbijlopen.

Toch is het een feit dat de concurrentie uit de opkomende landen nog maar in de kinderschoenen staat. De VS – tot voor kort nog de alleenheersende hypermacht – en geopolitieke dwerg Europa verliezen marktaandelen en politiek gezag terwijl de groeilanden hun productiviteit opkrikken door ons te kopiëren en hun creativiteit te verbeteren. Tegenover onze vergrijzing hebben zij het voordeel van de grote getallen. 350 miljoen goed opgeleide en dure werknemers in het Westen zijn een kleine minderheid in een wereldeconomie waarvan wij de spelregels niet langer bepalen.

De landen van Oost-Azië en de Pacific waren volgens het nieuwste ‘Doing Business’-rapport van de Wereldbank vorig jaar koplopers in het verbeteren van hun ondernemingsklimaat: Indonesië, Maleisië en Vietnam krijgen uitdrukkelijk een pluim.

Waar zit het verband met Obama’s nederlaag en de G20-club die ook Europa interpelleert? De nieuwe wereld is niet plat, hij zit vol kloven en scherpe kanten die arbeiders en steeds meer middenklassers langs twee kanten van de Atlantische Oceaan pijnlijk kwetsen. Dat doet geloof in change bij volatiele, uit het lood geslagen westerse kiezers omslaan in warrige razernij. Omdat die verandering er niet snel genoeg aankomt.

Obama, die structureel en strategisch denkt aan zaken als gezondheidszorg en groene energie, heeft de noodzaak aan doortastende actie om de economie te herstellen niet helder kunnen overbrengen. In de meeste democratieën dreigt kortzichtig populisme coherente en eensgezinde actie over ideologische verschillen heen te ondermijnen. Oneliners zijn in, complexe boodschappen out. Faits divers worden nieuws.

Een cultuur van onwetendheid of de nieuwe realiteit niet willen onderkennen, heeft in het Westen falend leiderschap voortgebracht van politieke en economische beleidsmakers die de toestand niet meer accuraat inschatten. De uitdaging van economische rivalen die niet onder schulden gebukt gaan, overschotten opstapelen en met almaar betere industriële producten aandraven, wordt daarom als een bedreiging ervaren.

Misschien komt er een kentering. Obama reikt de hand aan de Republikeinen om samen het Amerikaanse schuldprobleem aan te pakken en de VS weer gezag te geven in de wereld. De Republikeinen hebben geen belang bij een verrottingsstrategie. In Europa stuurden Nicolas Sarkozy, Angela Merkel en David Cameron signalen uit die getuigen van staatsmanschap door economische discipline af te dwingen in de eurozone en een historische militaire samenwerking tussen Frankrijk en Engeland. Als nu ook Elio Di Rupo (PS) en Bart De Wever (N-VA) een toekomstgericht project aanbrengen, is er hoop op change.

Erik Bruyland, Senior writer Trends

Een cultuur van onwetendheid of de nieuwe realiteit niet willen onderkennen, heeft in het Westen falend leiderschap voortgebracht van politieke en economische beleidsmakers die de toestand niet meer accuraat inschatten.