De Noorse hoop van Barco

De markt voor cinemaprojectoren is over haar piek. Voor groei rekent Barco op projectiondesign, dat het in 2012 overnam. Trends bezocht Barco’s Noorse dochter in Fredrikstad.

Of Jørn Eriksen niet geïnteresseerd was in een overname door Barco? Die vraag kreeg de baas van het Noorse projectiondesign in 2012 van Kenneth Dåstøl. De topman van Zenitel, de Belgische communicatiegroep met Noorse activiteiten, speelde koppelaar voor rekening van Barco-CEO Eric Van Zele, die al jaren bestuurder is bij Zenitel. “Absoluut”, antwoordde Jørn Eriksen.

Projectiondesign had ongeveer 200 mensen in dienst en draaide 57 miljoen euro omzet. Het zat in een moeilijke periode sinds de flamboyante industriële ontwerper-ondernemer Bård Eker in 2009 zijn 54 procent in projectiondesign achter de rug van Eriksen had verkocht om geld te hebben voor een bod op Saab. Daardoor kreeg de Noorse private-equityspeler Herkules Capital de meerderheid van projectiondesign in handen. “Zij hadden geen technologische kennis. En wij hadden zo’n puur financiële investeerder niet nodig (projectiondesign haalde een bedrijfswinstmarge van 21 %, nvdr). Tussen 2009 en 2013 hadden we vier bestuursvoorzitters. Het was een zeer ongelukkige tijd”, zegt Jørn Eriksen, die op zijn 53ste nog amateurvoetbal speelt.

Eriksen keek uit naar zijn ontmoeting met Van Zele in Oslo, in juni 2012. “Wij hadden Barco nodig, Barco had ons nodig. Er was weinig overlapping. Barco komt grotendeels uit het hoge gamma, projectiondesign is een nichespeler in het middensegment”, zegt Eriksen. Beide bedrijven gebruiken de DLP-beeldchips van Texas Instruments. Projectiondesign maakte vooral compacte projectoren met één DLP-chip, Barco met drie.

Groeien buiten digitale cinema

In 2012 had Barco 45 procent van een digitalecinemamarkt van 820 miljoen euro, schetste general manager projection Wim Buyens eerder. Maar het wist slechts 5 procent mee te pikken van de 700 miljoen euro die bedrijven en organisaties jaarlijks besteden aan audiovisuele infrastructuur (corporate AV) voor middelgrote zalen. De cinemamarkt krimpt. De eerste generatie digitale projectoren is pas in 2016-2017 aan vervanging toe. De AV-markt bij organisaties daarentegen groeit tegen 2016 nog met 8,5 procent per jaar, denkt Barco. Groei in die markt moet dan ook de daling in digitale cinema compenseren. De overname van projectiondesign past in dat plaatje.

Barco’s grootste rivaal in digitale projectoren, het Noord-Amerikaanse Christie, een filiaal van het Japanse Ushio, volgt exact dezelfde strategie. Aan concurrenten in het corporate AV-segment is verder geen gebrek: NEC, Hitachi, Epson, Optoma, Sony en zeker ook Panasonic, dat zijn focus verlegt van de consument naar de professionele markt.

Barco betaalde Hercules Capital 33,4 miljoen euro voor 61 procent van de aandelen van projectiondesign. In februari kochten de West-Vlamingen de overblijvende oprichters en het personeel uit voor een ongeveer evenredige prijs.

Bij het onderzoek van de boeken in december 2012 was het min 20, met een snijdende wind. Vandaag is het amper min 6 aan de oevers van de Glomma. IJsschotsen drijven richting Skagerrak langs Gamlebyen, de oudste bewaarde Noord-Europese vestingstad, stroomafwaarts van Fredrikstad. Projectiondesign ligt in een industriepark op de oostelijke oever, net voorbij de wallen van het 16de-eeuwse Kongsten Fort.

“Toen we hier begonnen in 2001 was er alleen het oude radiostation. Dáár stonden de antennes voor de communicatie met Noorse schepen over de hele wereld”, wijst Eriksen, met een knipoog naar Barco, dat begon als de Belgian American Radio Company. In het oude radiogebouw startten de vier oprichters projectiondesign op met hun eigen centen — vooral Bård Eker had via zijn Eker Group al een klein vermogen. “Telkens we geld hadden voor een nieuwe machine, bouwden we bij”, zegt Eriksen, terwijl hij ons door het labyrint van werkplaatsen loodst. Golvende trapleuningen wijzen naar het radioverleden.

Links ligt nu een nieuwe fabriek. Het oude gebouw koestert vandaag onderzoek en ontwikkeling, 3D-printing en de proefproductie. De cafetaria verbindt de twee.

‘Barco’ lezen we hier en daar al op de productlabels. “We zijn klein vergeleken met Barco in Kuurne, maar zeer efficiënt. We bouwen op bestelling. We fabriceren alles in één run. Aan de ene kant starten we met afzonderlijke onderdelen, aan de andere kant komen er complete projectoren uit. We hebben een capaciteit van 10.000 stuks”, doceert de ingenieur elektronica. In totaal bouwt projectiondesign vier projectorplatformen. De combinatie van lenzen, beeldresoluties, helderheid en dergelijke geeft honderden modellen.

Alles in eigen handen

Even indrukwekkend als de fabriek is de productievoorbereiding. De zelf gespecifieerde lenzen zijn Japans, sommige componenten made in China. Voor de rest hebben de Noren alles in eigen hand. Temperatuurbeheersing? Projectiondesign heeft twee thermal designers én de meetinstrumenten en simulatiesoftware. Met UHP-lampen (van Philips Turnhout) van 760-810 graden in een compacte doos vol elektronica is dat geen overbodige luxe. Net zomin als de akoestische meetkamer en de ingenieurs die de projectoren op het laagste geluidsniveau van de industrie moeten houden — “iets in de dertig db, ik geloof echt dat wij de stilste zijn”, zegt Eriksen.

Elektromagnetische compatibiliteit, testen op resistentie tegen temperatuurschommelingen en vochtigheid, een shaker van 16 kilowatt die mechanische zwakheden blootlegt, een toestel dat de maten van de optische ‘engine’ van de projector tot op een duizendste millimeter controleert… Al wat het zeshonderd keer grotere Huawei aan testmateriaal in zijn labo’s in Sjanghai heeft staan, staat ook hier in Fredrikstad. De Noren kunnen een nieuwe projector ontwikkelen in “18 tot 24 maanden”, maakt Eriksen zich sterk.

Mikken op meerwaardezoekers

Met lenzen op maat, hoge helderheid, hoog contrast, hoge resolutie en hoge betrouwbaarheid gaat projectiondesign niet voor de lage prijs. Het wil leiderschap in niches waarin Barco vaak ook al aanwezig is, al versterkt projectiondesign Barco vooral in Noord-Europa en Noord-Amerika.

Net als Barco zorgt projectiondesign voor spektakel in attractieparken, musea en planetaria. In controlekamers — waar Barco meer dan 170 miljoen omzet boekte in 2012 — vullen de Noorse projectoren de videomuren en lcd-schermen aan. Voorts is er de toepassing ‘wetenschappelijke visualisatie’ voor universiteiten, de industrie of ziekenhuizen — bij Barco goed voor 31 miljoen omzet in 2012. Eriksen: “Als een olie-exploratiebedrijf geluidsgolven in de grond schiet om de eigenschappen van de ondergrond te begrijpen, dan is het superbelangrijk dat het een juist grafisch beeld krijgt. Wij leveren daarvoor de projectoren. De kostprijs is niets vergeleken met de waarde die ze vinden.”

Een belangrijk segment voor projectiondesign is zeker ook training & simulatie, een markt die Barco tegen 2016 met 9 procent per jaar ziet groeien en waarin de groep vóór de overname al 37 miljoen omzet haalde.

Intussen is sinds de tweede helft van vorig jaar het eerste ontwerp van projectiondesign onder het Barco-label op de markt. De compacte Collaborate-reeks moet Barco’s ambities in de corporate AV-groeimarkt waarmaken. Om het succes ervan al te beoordelen, is het net nog te vroeg, vindt Bart Jooris, analist van Bank Degroof.

Ontslagen

Met de overname door Barco zijn in Fredrikstad 50 van de 200 banen verdwenen. “De afdelingen verkoop en marketing zijn met Barco gefuseerd en dubbele functies in de administratie zijn geschrapt”, geeft Eriksen toe.

Zijn er ook voormalige werknemers-aandeelhouders vertrokken? Eriksen: “Eigenlijk is iedereen gebleven. Barco was daar zeer bezorgd over. Het heeft in 2013 een integratieteam opgezet met een uitstekende leidster, Sofie Braet. Voor elke functie – kwaliteitszorg, logistiek, O&O – is een integratiestroom opgezet. Zeer gecontroleerd allemaal. Vandaag is die fase voorbij. Nu gaat het over operationele zaken. Onze ontwikkelaars zullen de beste elementen combineren tot iets wat we op ons eentje niet konden maken. Als dat lukt, is het de moeite waard geweest.”

Barco zei in juli dat het bezig was met het optimaliseren van de toelevering en de productie in Fredrikstad om er de courante bedrijfskasstroommarge op het niveau van die van de groep te brengen. Met de overname was Barco’s marge in projectie van 18,3 naar 16,7 procent gezakt, wat van projectie overigens nog altijd de beste leerling van de Barco-klas maakt.

Na het derde kwartaal claimde Van Zele dat “de daling in de leveringen voor digitale cinema volledig werd gecompenseerd door groei in corporate AV“. Of die trend doorzet, moet blijken uit de cijfers die Barco op 7 februari bekendmaakt. De wisselkoersen maken het Barco niet gemakkelijk, stelt Bart Jooris van Bank Degroof. Het voorbije jaar is de dollar met gemiddeld 3 procent gedaald tegenover de euro. De yen daalde zelfs met 20 procent. Met zo veel yen- en dollar-gebaseerde concurrenten is het knokken geblazen in Kortrijk.

BRUNO LEIJNSE IN NOORWEGEN

De dalende dollar maakt het Barco niet gemakkelijk.