De natte droom van Christian Leysen

Volgende maand legt AWW een concreet plan voor een fusie met Pidpa op tafel. En daar stopt de ambitie van AWW-topman Christian Leysen niet. Hij wil een waterbedrijf van Europees niveau uitbouwen.

In het hoofdkwartier van de Antwerpse Waterwerken ( AWW) in Antwerpen luidt sinds begin dit jaar geen bel meer om het einde van de werkdag aan te kondigen. Ook is de aparte directielift afgeschaft en heeft de voorzitter geen chauffeur meer ter beschikking.

Sinds Christian Leysen ( VLD) vorige zomer het roer van voorganger Hugo Schiltz ( Spirit) overnam, waait een nieuwe wind door het gebouw. Het oude idee van het schepencollege om het drinkwaterbedrijf te verkopen lijkt definitief begraven. Enerzijds valt de mogelijke opbrengst – maximaal 250 miljoen euro, aldus een rapport van managementconsultant Accenture – tegen. Anderzijds is en blijft drinkwater een publieke verantwoordelijkheid, wegens het aspect van de volksgezondheid. Daar zijn nagenoeg alle betrokkenen het nu over eens. Maar dat betekent niet dat de sector geen nood aan professionalisering heeft. Onder druk van de huidige liberaliseringsgolf in de nutssectoren en de stijgende kostprijzen vindt een reorganisatie van de Vlaamse drinkwatermaatschappijen plaats.

AWW zelf is, na enkele onverkwikkelijke zaken die vorig jaar aan het licht kwamen, aan een grondige schoonmaakbeurt toe. Met zijn ‘Toekomstplan’ wil Leysen op termijn een geïntegreerd waterbedrijf van Europees niveau uitbouwen. De eerste stappen zijn gezet. Ivan Geilenkotten – ex-bestuurder van Ter Beke en DAF Trucks – leidt de saneringsoperatie. In overleg met de vakbonden zal de nieuwe directeur-generaal 9 miljoen euro aan personeelskosten besparen. Via natuurlijke afvloeiing zullen de komende vijf jaar 112 van de 570 jobs verdwijnen, waarvan slechts 25% vervangen wordt. Daarnaast is er een oplossing voor het probleem van de pensioenen. Sinds 21 december van vorig jaar beschikt AWW over een eigen pensioenfonds. Het huidige tekort van 250 miljoen euro staat nu correct vermeld in de bijlagen van de jaarbalans en zal tegen 2023 volledig weggewerkt zijn. Ook wordt de werkweek verlengd van 33,5 naar 36 uur en een nieuw benoemingssysteem ingevoerd.

Fusie met Pidpa

Volgende maand legt Leysen zijn plan voor schaalvergroting op tafel. In een eerste fase staat een fusie op stapel met Pidpa, een andere intercommunale uit de provincie Antwerpen. Later zou een structurele samenwerking met de Tussengemeentelijke Maatschappij voor Watervoorziening ( TMVW) volgen. Begin juli bereikten de directiecomités van AWW en Pidpa een principieel akkoord over samenwerking. Beide drinkwatermaatschappijen vullen elkaar zowel geografisch als productmatig goed aan. Ze zijn alle twee actief in de provincie Antwerpen. AWW haalt zijn grondstof uit het Albertkanaal, terwijl Pidpa voornamelijk grondwater gebruikt. Bij samensmelting levert dit een dubbele bron van bevoorrading op. Ook vervalt in 2003 de concessie van Pidpa en moet het bedrijf zijn statuten wijzigen. Volgens het jongste decreet over intercommunales mag de provincie immers niet langer over de meerderheid van een drinkwaterbedrijf beschikken. Bovendien beschikken AWW en Pidpa over gemeenschappelijke aandeelhouders, zoals de stad Antwerpen. Hoewel beide partijen nog niet in hun kaarten laten kijken, ligt deze optie voor de hand.

Ze hebben al aan hun bedrijfsrevisoren de opdracht gegeven om tegen midden september 2003 een actuele waardebepaling van hun bedrijf op te stellen. Volgens ingewijden zal de provincie 20% van de aandelen in de nieuwe maatschappij in handen krijgen. Dat wil zeggen, het maximum dat het nieuwe decreet over de intercommunales toelaat. De rest wordt evenredig verdeeld onder de aangesloten gemeenten volgens het volume, het aantal inwoners en de aansluitingspunten die ze inbrengen.

In de wandelgangen circuleren al voorstellen van namen voor dit nieuwe bedrijf. Leysen droomt hardop van Antwerpse Watermaatschappij, maar daar hebben de talrijke gemeenten uit de Kempen geen oren naar.

Naar één Vlaams waterbedrijf?

Hoewel Christian Leysen AWW uiteindelijk wil zien uitgroeien tot een Europese speler, is hij minder te vinden voor een Vlaamse watergigant. Dat, in tegenstelling tot de Gentse schepen Daniël Termont ( SP.A), de voorzitter van de TMVW. Volgens Leysen zijn Vlaamse monopolies niet gezond. Hij heeft dan ook een broertje dood aan Aqua Domus, het privé-initiatief van Termont om samen met de andere drinkwatermaatschappijen een gemeenschappelijke dienst voor de industrie aan te bieden.

Wel onderhandelt Leysen met de grote ondernemingen uit zijn gebied over het leveren van water op maat: drink-, proces-, gedemineraliseerd water en de zuivering of recyclage van afvalwater. Pidpa zit ook met bedrijven aan tafel. Concrete plannen willen of kunnen zij nog niet bekendmaken. Wel bevestigen waarnemers uit de sector dat beide drinkwatermaatschappijen op zoek zijn naar commerciële partners om deze afdeling uit te bouwen. Hierbij duikt telkens de naam van Suez op. Maar zowel AWW als Pidpa ontkent met één groep in zee te willen gaan.

AWW voert ook gesprekken met Aquafin, de semi-publieke waterzuiveringsmaatschappij die sinds begin dit jaar commerciële activiteiten mag uitvoeren. Samen zouden ze het zogenaamde fijnmazige rioleringsnetwerk (de verbinding tussen de huizen en de riolering van Aquafin) van de aangesloten gemeenten kunnen uitbouwen en/of beheren. Slechts 57% van de Vlaamse woningen is op een waterzuiveringsstation aangesloten. De investering om deze infrastructuur te vervolledigen wordt op ruim 6,5 miljard euro geraamd. Maar veel gemeenten hebben hier geen geld voor. Daarom springen de waterdistributiemaatschappijen nu op deze markt.

TMVW maakte begin dit jaar al een formele afspraak met Aquafin. Termont: “Het inzamelen van afvalwater, wat Aquafin doet, beschouwen wij als een nutsvoorziening. Bovendien gebruikt Aquafin dezelfde technieken voor de riolering als wij voor de aanleg van drinkwaterbuizen. Bij eventuele aanpassingswerken hoeft de weg dan maar één keer te worden opengebroken. Ook kunnen wij als intercommunale bij studiebureaus en aannemers betere voorwaarden afdingen dan elke gemeente afzonderlijk.” Op 1 januari 2003 start TMVW met deze dienstverlening voor de gemeenten.

Hoewel Aquafin liever zelf dit gemeentelijke rioleringsnetwerk zou prefinancieren, bouwen en exploiteren, vindt Termont dat een intercommunale als beheersbedrijf voor gemeenten beter deze taak uitvoert. Intussen hebben sommige steden, zoals Oostende, al aangekondigd het probleem zelf op te lossen. Andere lokale overheden, zoals Sint-Niklaas, leasen het rioleringsnetwerk volledig uit aan buitenlandse investeringsmaatschappijen.

Ondanks het gebrek aan enthousiasme bij zijn collega’s blijft Termont hard aan de kar van de synergie trekken. Hij is de drijvende kracht achter Aquavisie, het samenwerkingsverband tussen zes publieke waterbedrijven (AWW, Pidpa, TMVW, ISWA, IWVA en VMW). Sinds 1 februari bieden zij dezelfde servicegaranties (bijvoorbeeld een aansluiting binnen vijftien werkdagen) en gebruiken een gemeenschappelijke aankoopdienst. Ook hoopt de topman van TMVW er vanaf de eerste dag bij te zijn als AWW en Pidpa fuseren. Met zijn klantenarsenaal – ruim 400.000 aansluitingen – vult hij naar eigen zeggen de sterke productiecapaciteit van de Antwerpse watermaatschappijen perfect aan. Met AWW heeft Termont al een joint venture om twee nieuwe productie-eenheden in Oelegem te bouwen.

Eric Pompen [{ssquf}], eric.pompen@trends.be

Bij AWW verdwijnen de komende vijf jaar 112 van de 570 jobs. Tegelijk wordt de werkweek verlengd van 33,5 naar 36 uur.