De mythe van de tienduizend uur

MISSCHIEN WILT U dit jaar een nieuwe vaardigheid onder de knie krijgen. Geen slecht voornemen. Maar misschien laat u zich afschrikken door de stelling in het boek Outliers (in het Nederlands Uitblinkers) van de succesjournalist Malcolm Gladwell dat u zowat tienduizend uur gerichte training nodig hebt om succesvol te zijn. Mozart begon al op heel jonge leeftijd te componeren, waardoor hij heel vroeg zijn tienduizend uren bereikte. George Harrison van The Beatles was minderjarig toen de groep hun tienduizend uur oefenden op de Reeperbahn in Hamburg. Het was een marktingtruc van hun manager, Brian Epstein, om hen ondanks hun lange haren toch aan het publiek voor te stellen als de ideale schoonzonen. Ja, ze zongen wel van ‘Ik wil je hand vasthouden’, maar ze hadden duizenden uren geoefend tussen de bordelen, en daar ook wel andere dingen geoefend dan handjes vasthouden.

DE WETENSCHAPPELIJKE ondersteuning voor de noodzaak van tienduizend uur gerichte training komt vooral uit de muziek. Een mens kan echt niet na tien uur oefenen de Koningin Elisabeth-wedstrijd voor viool winnen. Maar geldt dat ook voor managementvaardigheden? Moet je echt jarenlang vergaderingen voorzitten vooraleer je een goede voorzitter bent? Moet je tienduizend uur oefenen vooraleer je een degelijk evaluatiegesprek kan voeren? Persoonlijke observatie heeft mij geleerd dat zowat iedereen die voldoende gemotiveerd is om een goede voordracht te houden, die vaardigheid in ongeveer 25 uur echt goed onder de knie krijgt. Met wat talent word je in honderd uur zelfs een topper.

Steve Jobs, een vrij autistische persoonlijkheid, leerde het zichzelf aan, en hij had hooguit enkele honderden uren achter de rug vooraleer hij zijn wereldberoemde toespraken hield. Hij had wel beter te doen. Zaken als een balans lezen, een marketingplan opstellen, een onderhandeling voorbereiden, vergen echt geen tienduizend uur ervaring. Het is uiteraard mogelijk dat een heel complexe baan, zoals die van financieel directeur, heel veel ervaring vergt, maar vaak is die meer nodig op menselijk vlak: problemen voelen aankomen, weerstand tijdig inschatten.

VIOLISTEN DIE tienduizend uur hebben geoefend, kennen hun vak, maar veel financieel directeuren stuntelen na tientallen jaren nog altijd met peoplemanagement. Onderzoek aan Princeton heeft aangetoond dat uren oefenen doorslaggevend is voor muziek, sport, schaak en scrabble (oefenen verklaart 12% van de verschillen), maar niet in de zakenwereld. Daar spelen de uren ervaring slechts voor 1 procent een rol. Je kan dat het beste vergelijken met dingen uit het hoofd leren. Hoe meer je oefent, hoe beter je de teksten kent, maar een algemeen principe op verschillende situaties kunnen toepassen, is andere koek. Daar leert de een razendsnel, en de ander bijna nooit.

IK BEN ERVAN OVERTUIGD dat de mens niet in staat is heel complexe beslissingen te nemen zonder hulp van jarenlange training, modellen en checklists. De aanwijzingen voor die stelling is overweldigend. Maar hoe nemen ondernemers en topmanagers dan toch goede beslissingen? Ze gaan naar de essentie van het probleem en simplificeren het. Eenvoudige problemen kan de mens ongeholpen wél oplossen.

De vaardigheid om een complex probleem tot zijn essentie te herleiden kun je op twee manieren verwerven: door een langdurige onderdompeling – zonen en dochters van stichters hebben zo een heel groot concurrentievoordeel – maar ook gewoonweg door talent en, vooral in de beginfase, met de juiste feedback. Maar je hebt echt geen tienduizend uur oefening nodig. Mijn wens voor het nieuwe jaar? Kies toch maar voornemens die geen tienduizend uur oefening vergen!