De musts van Maastricht

Zeggen dat Tefaf Maastricht (9-18 maart) een must is, vinden we een understatement. Dit museum waar alles te koop is, kan je als rechtgeaard kunst- en antiekliefhebber simpelweg niet links laten liggen. We zochten, in avant-première, de mooiste topwerken voor u uit.

De Nederlanders hebben hard aan de weg getimmerd, want het is niet vanzelfsprekend om een provinciestadje als Maastricht om te toveren tot een antiek- en kunstparadijs. De reden van dit eclatante succes is in de eerste plaats dat ze nergens zoveel topkwaliteit aanbieden als in de oudste stad van Nederland. Bovendien is de voorafgaande keuring van de werken ( vetting in het Engels) – die bij andere antiekbeurzen soms te wensen overlaat – superstreng, ook al omdat de experts geen banden hebben met de handel. U kunt dus met een gerust hart kopen, al helpt het natuurlijk wanneer u over diepgevulde zakken beschikt.

Maar zelfs wanneer dat niet het geval is, hoeft u niet te wanhopen. Niemand kan u het esthetische genot afnemen van het bewonderen van topstukken en iedere verzamelaar kan zijn smaak en kennis naar hartenlust aanscherpen.

De jongste jaren verlegde Tefaf het accent een beetje richting hedendaagse kunst, maar ook in dat nieuwe segment trekt de beurs het puikje van de kunsthandelaars aan, zodat zeker geen kwaliteitsverlies optreedt.

De Belgische deelnemers slaan bij al dat kunstgeweld zeker geen mal figuur. Ook zij hebben de nodige kwaliteit in huis en de prijzen ogen vaak nog betaalbaar. Een greep uit enkele topwerken.

Familie Breughel en co.

Historisch bekeken startte Tefaf als een beurs waarbij het accent lag op oude meesters. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de oude schilderkunst nog altijd een bevoorrechte plaats inneemt. Veel van die kunst is afkomstig uit de lage landen. Hoewel Pieter Breughel de Jongere (1564-1638) niet het niveau haalt van zijn grensverleggende vader, zijn er heel wat verzamelaars van zijn werken – vaak kopieën van die van zijn illustere vader. De Londense kunsthandelaar Johnny Van Haeften stelt dan ook met de nodige trots het grote Winterlandschap met moord op de onschuldige kinderen voor, dat zich tot voor kort in een Japanse privécollectie bevond. Vraagprijs: 1,75 miljoen pond (2,5 miljoen euro).

We blijven binnen dezelfde familie. Voor Rivierlandschap met een zicht van Antwerpen van Jan Breughel de Jongere (1601-1678) moet u zich reppen naar de stand van De Jonckheere.

Talrijke noorderburen blinken uit in stillevens. Een prima staaltje van die kunstvorm biedt Pieter Claesz (1597-1661) met Gedekte tafel met pronkbeker en duivenpastei. Voor dit leuke werk met enorme afmetingen (136 x 206 cm) is het mogelijk drommen geblazen bij Kunsthandel Michael Nolte, een deelnemer die van de Duitse stad Münster naar Maastricht afzakt. Prijs 950.000 euro. De expertise van deze antiquair strekt zich voorts uit over uurwerken rond 1800, bronzen en achttiende-eeuwse meubelen.

Ode an (die) Freud(e)

De Brit Lucian Freud, een kleinzoon van – jawel – Sigmund, geldt als een van de beste hedendaagse schilders. De nu 84-jarige kunstenaar kent vooral als weergever van de menselijke figuur, naakten, portretten en gezichten, zijn gelijke niet. Ook als etser heeft hij meer dan zijn sporen verdiend. Hij schildert in de realistische en expressionistische traditie, maar draagt op de toeschouwer altijd een emotionele spanning over. Ook dieren geeft hij met de nodige ‘ziel’ weer. Kijk maar naar het recente doek uit 2006 Mare Eating Hay, geschilderd in delicate bruine en okertinten en te bewonderen op de stand van Acquavella Galeries uit New York.

Op dezelfde stand prijkt eveneens de laatste versie van La Mémoire (1954) van René Magritte, de Belgische surrealist die geen introductie meer nodig heeft en die met Paul Delvaux tot de absolute Belgische top van deze kunststroming behoort. Acquavella rekent voor dit topwerk op 5 miljoen dollar (3,7 miljoen euro).

Van de onvermijdelijke Pablo Picasso selecteren we een vroege gemengde techniek (gouache en pastel) uit 1905 – de gezochte blauwe en roze periode – Clown en jonge acrobaat. Hiervoor moet u zich begeven naar de stand van Richard Nagy uit Londen, een kunsthandelaar die in het verleden zijn sporen verdiende met werk van Egon Schiele en Gustav Klimt.

Exotisch tintje

De belangstelling voor artefacten uit het Verre Oosten neemt toe. Dat heeft zeker te maken met de plotselinge rijkdom van een toplaag in India en China die stapels geld over heeft voor kunstwerken die in vroegere eeuwen naar het Westen werden uitgevoerd. Kleuren en smaken verschillen. Zo halen de Chinezen, als volleerde puristen, hun neus op voor de zogenaamde chine de commande, die volledig op de smaak van het Westen is geborduurd. Oosterse kunst wordt wereldwijd verzameld en de sectie die Aziatische kunst aanbiedt, is inmiddels uitgegroeid tot zeventien deelnemers.

Waarschijnlijk loopt het storm voor een bronzen tapir ingelegd met goud en turkoois van 2500 jaar oud. Hier hangt wel een prijskaartje van niet minder dan 12 miljoen dollar (9 miljoen euro) aan vast. En dat maakt dit voorwerp in zijn niche het duurste ter wereld. Het kostbare kleinood dat eerder deel uitmaakte een Zwitserse privécollectie wordt aangeboden door Littleton & Hennessy.

Toch misstaat binnen al dat geweld de Belgische inbreng van Marcel Nies en Zen Gallery zeker niet. De Antwerpse antiekhandelaar gooit hoge ogen met een grote granieten Ganesha, de godheid met de olifantenslurf en vier armen, een symbool van wijsheid. Het prachtstuk komt uit Zuid-India (11de eeuw), meer bepaald uit de Choladynastie. Vergeet evenmin even stil te staan bij een bronzen Buddha Sakyamuni uit Thailand van de ‘Lan Na’periode (14de eeuw). Deze sculptuur, die tot mediteren uitnodigt, werd gegoten volgens de verlorenwasmethode en opmerkelijk is het fijne natuurlijke patina.

Bij Zen Gallery uit Brussel selecteren we allereerst een houten beeld van Jizo Bosatsu (Japan, Muromachi periode 1333-1673), een van de geliefdste Japanse godheden. Let op het kale hoofd, de gevoelige gelaatstrekken, de neergeslagen ogen en noteer hoe gracieus het kleed – deze boddhissatva staat afgebeeld in monnikengewaad – is gebeeldhouwd. Uit China (provincie Sandung, noordelijke Chiperiode 549-577) komt dan weer een majestueus beeldhouwwerk van de Buddha in kalksteen. Ook dit beeld, waarvan de authenticiteit is gewaarborgd door twee tests, bezit heel wat contemplatieve kwaliteiten.

Bij deze sterke sectie verwijzen we ook naar het Nederlandse huis van vertrouwen Vanderven & Vanderven voor prachtige porseleinen voorwerpen en Grace Bru Wu uit Hongkong met eeuwenoude Chinese meubelen, die naar onze bescheiden mening een beetje te veel werden gepolijst.

Tijdloze oude kunst

Op een manifestatie als Tefaf komt iedereen aan zijn trekken. We verblijven nog even in de sectie oude kunst en richten onze blik op werk van Vlamingen die naam maakten in het buitenland. Elias De Witte (gestorven in 1574 in Florence, beter gekend als Elia Candido) is zo’n kunstenaar. De Milanese galerie Alessandro Cesati bezit van deze beeldhouwer een kleine brons: Lopende jongen.

Het Vlaamse houtsnijwerk stond in de 16de eeuw op een bijzonder hoog peil. Getuige de twee houten beeldhouwwerken van koning Don Garcia Sanchez de Najera en koningin Dona Estefania van de hand van een anonieme Vlaamse meester (circa 1520). The place to admire is de stand van de Spaanse antiekhandelaar gespecialiseerd in middeleeuwse kunst Luis Elvira. Breng wel 240.000 euro mee. Ongewoon is de zilveren beker gemaakt rond een nautilusschelp waarvoor de Duitse goudsmid Ulrich I Ment (1570-1634) tekende. Hij is meer dan waarschijnlijk de uitvinder van deze techniek.

Ook oude uurwerken blijven een onmiskenbare charme uitstralen. En daarvoor haast u zich best naar de Parijse Galerie J. Kugel.

We selecteerden een grote Franse empireklok Au sauvage (rond 1800) van verguld brons. De kast is van Jean-Simon Deverberie (1764-1824) en de klok is te bezichtigen op de stand van Richard Redding Antiques.

Als afsluiter staan we even stil bij een marmeren buste van Odysseus, mogelijk van Bartolomeo Cavaceppi (1716-1799). Dit werk, dat tot de collectie van de Lord of Bristol behoorde, wordt aangeboden door de Zwitser Jean-David Cahn. Deze buste kost 158.000 Zwitserse frank (97.654 euro).

Tefaf Maastricht: van vrijdag 9 maart tot en met zondag 18 maart 2007, dagelijks van 11.00-19.00 uur (behalve op zondag 18 maart: van 11.00-18.00 uur). Een ticket kost 55 euro, maar in dat bedrag is de prachtig geïllustreerde dikke catalogus begrepen. De beurs vindt plaats in het MECC (Maastricht Exhibition and Congress Center), Forum 100, Maastricht.

Info: www.tefaf.com

Etienne Langerwerf