De discussie over MBA’s (Master of Business Administration) duurt nu al meer dan zestig jaar. De kritieken zijn bekend: onvoldoende academisch onderbouwd, te academisch, te oppervlakkig, te gespecialiseerd en te technisch, vormt onethische leiders (zoals George Bush Jr.), te veel zweverige cursussen zoals bedrijfsethiek. Toch heeft het diploma een magische aantrekkingskracht op duizenden jonge mannen en almaar meer vrouwen. Waarom? Wat leer je nu echt in zo’n MBA?
Het allereerste wat je leert is een ‘taal’. Wie een of twee jaar wordt ondergedompeld in tientallen gevalstudies, honderden voordrachten en getuigenissen, neemt onbewust een bepaald ‘dialect’ over. Je leert een taal vol jargon, en na een tijd wordt die taal werkelijkheid. Strategie wordt tastbaar. Riskmanagement krijgt inhoud. Je begint je iets voor te stellen bij leadership.
Naast een taal leer je ook een attitude. Alle businessschools verschuiven (zoals ik uiteenzet in mijn boek Bye Bye Management) naar innovatie en ondernemerschap. En daar slagen ze uitstekend in. Almaar meer scholen rapporteren hoe hun alumni een bedrijf opstarten, in de innovatieve hightech terechtkomen en vooral een attitude van out of the box denken ontwikkelen en hun comfortzone leren te verlaten.
Tot daar de succesvolle pogingen van businessschools. Ze geven nog een andere attitude mee. Hun studenten worden na achttien maanden grotere individualisten. Ja, er zijn gemeenschapsprojecten. Ja, er zijn cursussen ethiek. Ja, de scholen prediken verantwoordelijkheidsgevoel. Aan goede bedoelingen zal het niet ontbreken. Maar uit academische studies en dagelijkse observatie blijkt dat de opleidingen de studenten niet bepaald socialer maken, laat staan dat ze later in het bedrijfsleven een warme, mensgerichte solidariteit zullen introduceren. Integendeel, afgestudeerden hebben — zonder dat de businessschools het zelf willen — vaak een berekende, transactionele, individugerichte houding meegekregen.
Hoe dat komt? Ik denk dat je dit het best vergelijkt met studies geneeskunde. Daar zie je ook op de meest wonderbaarlijke wijze dat afgestudeerde artsen getraind zijn in het afleren van luistervaardigheid en menselijke warmte, ondanks de cursussen die hun het omgekeerde moeten bijbrengen. Waarschijnlijk maakt het ontwerp van die studie, met haar hoge kosten, haar competitieve spel van lukken en mislukken, haar aantrekkelijke voorbeelden bij enkele getuigenissen of sterprofessoren net datgene wakker wat men liever slapende zou houden.
En wat krijg je nog mee van zo’n MBA-opleiding? Ongetwijfeld een netwerk. Dat verklaart ook het blijvende succes van de marktleiders. Je weet dat je samen met een zestigtal ‘winnaars’ uit vele landen een intense ervaring zult doormaken. Je leert professoren kennen die vaak over een fabelachtig netwerk beschikken. Je school zet haar alumninetwerk in. En je krijgt heel wat les over hoe belangrijk netwerken is en hoe je dat voor mekaar moet krijgen. Zeker als je wil ondernemen is het belangrijk je weg te vinden in de wereld van wie-kent-wie.
En dan de vraag die je bij alle rankings van businessschools ziet opduiken. Verdien je achteraf meer? Uiteraard, want je bent twee jaar ouder. Betaalt de markt veel meer voor een MBA? Dat schommelt. Probeer maar eens een job als topconsultant in strategie te krijgen zonder MBA. Je ‘persoonlijke branding’ en de ‘resource based‘-schaarste (had u gevraagd naar voorbeelden van jargon?) helpen stevig op de arbeidsmarkt. Zeker omdat je nu getraind bent in een ‘elevator pitch‘. Gemiddelden verbergen een grote spreiding, maar je kan rekenen op zo’n 15.000 euro meer per jaar. De procentuele stijging van de lonen bij jonge MBA’ers (24 jaar als ze starten) is een spectaculaire 163 procent en bij oudere (31 jaar) zo’n 61 procent. Niet slecht, maar zonder MBA stijgt je loon ook. Moet je daarom een MBA volgen? Geld is zowat de slechtst mogelijke motivatie. Maar je mag oorzaak en gevolg niet door elkaar halen. Wie vol passie en met het oog op een nieuwe boeiende carrière zijn MBA afwerkt, ziet zijn loon pijlsnel stijgen of waagt zijn kans als ondernemer. Wie een MBA volgt om meer te verdienen, belandt vaak in een vervelende job en verdient niet wat hij had gehoopt. De MBA staat dichter bij het echte leven dan je zou denken.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Wie een MBA volgt om meer te verdienen, belandt vaak in een vervelende job en verdient niet wat hij had gehoopt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier