De mannen van Tabasco

Wie wordt de volgende president van Mexico?

Als er één veilige voorspelling is over de Mexicaanse presidentsverkiezingen in juli 2006, is het wel dat de winnaar uit Tabasco komt, een slaperige, olierijke staat aan de Golf van Mexico, waar de politiek al even doordrongen is van pikante corruptie als de gelijknamige saus. Roberto Madrazo, die zo goed als zeker de presidentskandidaat wordt voor de Institutionele Revolutionaire Partij (PRI), won in 1994 een harde verkiezingsstrijd voor het gouverneurschap van Tabasco. De man die hij toen versloeg, Andres Manuel Lopez Obrador, is nu zijn belangrijkste rivaal voor het presidentschap. Lopez Obrador, sinds kort de burgemeester van Mexico City, komt op voor de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD). Hij verdiende zijn politieke sporen echter in de PRI, die hij in 1988 met tegenzin de rug toekeerde. Dat gebeurde nadat technocratische voorstanders van de vrije markt de bovenhand kregen in de partij die Mexico negen decennia lang bestuurde, tot Vicente Fox in 2000 de verkiezingen won.

Of Madrazo of Lopez Obrador nu de volgende president wordt, het staat vast dat Mexico afstevent op een gedeeltelijk herstel van de oude orde in een of andere vorm. Dat kan verrassend lijken. De overwinning van Fox maakte duidelijk dat het slakkengangetje van de overgang naar de democratie stilaan zijn eindpunt bereikte. Heel wat waarnemers verwachtten dat Fox hervormingen zou doorvoeren die Mexico zouden omvormen tot een robuuste kapitalistische economie, en dat hij de instellingen van een moderne democratie zou invoeren. Het draaide uit op een teleurstelling. Hij slaagde er zelfs niet in zijn kandidaat op te dringen aan zijn conservatieve Nationale Actiepartij (PAN), die waarschijnlijk zal opteren voor de jeugdige stokebrand Felipe Calderon.

Een nipt resultaat

De kandidatuur van Lopez Obrador, een populist met weinig politieke scrupules, kreeg een zetje dankzij een onhandige poging van Fox om hem te laten vervolgen voor inbreuken op de ruimtelijke ordening. Hij wordt door veel zakenlui gewantrouwd, hoewel hij geen nieuwe Hugo Chavez is of zich anti-Amerikaans opstelt.

Madrazo is een economische pragmaticus die steun zal zoeken bij de PAN om een aantal van zijn economische hervormingen door te voeren die voor Fox te ver bleken te gaan. Hij is een politieke baas van de oude stempel, die in het verleden al disputen rond onregelmatigheden bij campagnefinancieringen wist af te wimpelen. Het wordt in elk geval een vuile campagne en het resultaat zal nipt zijn. De campagne wordt ook een test voor de onafhankelijkheid en het gezag van het Federaal Verkiezingsinstituut.

Lopez Obrador maakt nog steeds het meeste kans. Zijn partij staat echter zwak buiten Mexico City en een handvol andere staten. Bovendien zal Cuauhtemoc Cardenas, een linkse veteraan, hem cruciale stemmen ontfutselen. Als Calderon in staat is het enthousiasme voor verandering dat Fox in 2000 wist te genereren, aan te wakkeren, kan hij tegenstanders van Lopez achter zich scharen en Lopez mogelijk uit het zadel stoten. Ook Madrazo mag niet worden afgeschreven. Een verenigde PRI kan rekenen op een stevige kern van kiezers. Wie er ook wint, hij zal geen meerderheid halen in het parlement dat netjes is opgedeeld in drie – een situatie waar ook Fox mee worstelde. Die driedeling maakt dat de hervormingen van de energiesector, de arbeidsmarkt en het concurrentiewetboek even traag zullen blijven verlopen. Mexico schakelt over op de Tabasco-tijd.

De auteur is redacteur van The Economist voor Noord- en Zuid-Amerika.

Michael Reid