De manager verkoopt nu hotdogs

De Nederlandse Inez Hollander profiteerde van de hoogdagen in Silicon Valley. Na de dotcomcrash werd ze onzacht geconfronteerd met de schaduwzijde van de Amerikaanse maatschappij. Haar terugblik leest als de verstoting uit het paradijs.

Inez Hollander, Ontwaken uit de Amerikaanse droom. Archipel, 234 blz., 16,95 euro.

Minder dan een jaar na het doorprikken van de beurszeepbel en het over de kop gaan van een stoet dotcombedrijven waren sommige ontslagen techneuten en managers opnieuw in de poenige restaurants van San Francisco te vinden. Ze werkten als onderbetaalde obers in de m’as-tu-vu-tenten waar ze vroeger zelf copieuze maaltijden bestelden. Hun aanwezigheid is ook Inez Hollander opgevallen. Zestien jaar geleden trok de Nederlandse naar de Verenigde Staten, waar ze literatuur studeerde en trouwde met een Amerikaan, die in de jaren negentig een blitzcarrière maakte als consultant. Eerst ging haar goudvink aan de slag voor Ernst & Young in Denver, maar de internetgoudkoorts lokte hem naar Silicon Valley. In de vergulde zoom van San Francisco maakte hij grote sier bij Deloitte Consulting.

” California is a state of mind,” schrijft Inez Hollander in Ontwaken uit de Amerikaanse droom, haar terugblik op de turbulente jaren rond de millenniumwissel. Als de conjunctuur wat meezit, gaat het in Californië niet zomaar goed, maar al gauw schitterend. Dan worden de garages volgestouwd met nieuw gekochte spullen die misschien nooit gebruikt worden. Als de troep niet meer te overzien is, kan je er voor een smak geld een closet consultant huren, die de boel opruimt en orde brengt in je rommel. “Een vriendin die me tijdens een borrel vertelde dat ze drie kwartier in de auto had gezeten om bij een speciale winkel een of ander hip wegwerpbestek te kopen voor een picknick, behoort tot de categorie mensen die meer dan een ton dollar per jaar verdienen en dan bekennen dat ze aan het einde van de maand door al hun geld heen zijn,” getuigt Hollander.

‘Ik winkel, dus ik ben. ‘ Voor de Nederlandse – opgegroeid in het zuinige Haarlem – zijn de spendeerdrift, het egotrippen en de onverholen ambitie van de Amerikanen aanvankelijk een feest. Ze distantieert zich zo sterk van haar Hollandse achtergrond dat ze het zelfs opgeeft om haar twee kinderen tweetalig op te voeden. Toch blijft ze zich verbazen over de Amerikaanse omgang met geld: “Reserves of spaargeld opzijleggen, is bijna ongewoon. Twee derde van de Amerikaanse bevolking heeft creditcardschulden.” Juliet Schor schreef het al in The Overspent American: “Ik winkel, dus ik ben.”

Maar wat als de creditcard geblokkeerd wordt? Ook voor Inez Hollander bleef het sprookje niet duren. Haar academische carrière had ze opgegeven, ingeruild voor de kinderen en de keuken. Het geld stroomde sowieso binnen. Tot de job van haar man aan de verkeerde kant van het hakblok viel in de naschokken van de dotcomcrash. Wat nu? “We hebben ons nog niet in de schulden gestoken, maar het saldo op onze bankrekening slinkt maandelijks, onze ziektekostenverzekering is nu ineens omhooggeschoten naar 900 dollar per maand en alle andere vaste kosten blijven terugkomen.”

Ze hoort van een gezin in Texas dat moest kiezen tussen het betalen van de hypotheek of de ziektekostenverzekering: “Ze betaalden de hypotheek, maar dit betekende wel dat de moeder van het gezin niet verder behandeld kon worden voor de borstkanker die recentelijk geconstateerd was. Dakloos of dood.”

Drie jobs om te overleven. Pas nu gaan Hollanders ogen open voor de fouten in haar Amerikaanse paradijs. Zelfs de jonge stoottroepen van Silicon Valley krijgen het moeilijk. “Velen van de dotcommers gaan weer studeren of beginnen gewoon weer hun eigen zaakje, niet in hightech, maar een oorbellenwinkeltje of hotdogwagen.”

Dát bewondert ze nog altijd in de Amerikanen: ze blijven niet bij de pakken zitten. Ook de onderbetaalde survival jobs grijpen ze aan. Ze moeten wel, bij gebrek aan een sociaal vangnet. “Sommige mensen nemen drie van dit soort baantjes aan, omdat één zo’n baantje de hypotheek nog steeds niet dekt.”

Inez Hollander stuit op steeds meer kale plekken in de Amerikaanse lusthof. Ook degelijk onderwijs blijkt alleen weggelegd voor wie het zich kan veroorloven. Scholen krijgen te weinig overheidsgeld, zodat gezinnen in sommige lagere scholen al gauw 2000 dollar moeten neertellen, nog voor het nieuwe schooljaar begonnen is. En dan kan de school nog alleen maar vlot functioneren dankzij vrijwilligerswerk.

Ondertussen worstelt het werkloze paar met de verbouwing van een cottage in Silicon Valley, een huis dat ze veel te duur gekocht hebben en dat een krot blijkt. Ze doen dan maar een beroep op illegale Mexicaanse bouwvakkers. De renovatie mondt uit in een Frances Mayes-ervaring, zo genoemd naar de hoogleraar die een vakantieverblijf in Toscane liet hertimmeren en er een bestseller over schreef. Bij de gefortuneerde Mayes werd de bouwmiserie omzwachteld door romantiek. Bij Hollander rest alleen ongemak, geldgebrek en stress – veel stress.

Luc De Decker

“Reserves of spaargeld opzijleggen, is bijna ongewoon. Twee derde van de Amerikaanse bevolking heeft creditcardschulden.”