De man van de Chinese miljarden

De verkoop van de participatie van het Algemeen Bestuur voor Ontwikkelingssamenwerking (Abos) was bij de oprichting van Shanghai Bell in 1983 voor het jaar 1993 geprogrammeerd. …

De verkoop van de participatie van het Algemeen Bestuur voor Ontwikkelingssamenwerking ( Abos) was bij de oprichting van Shanghai Bell in 1983 voor het jaar 1993 geprogrammeerd. “Het heeft bijna dubbel zolang geduurd,” zegt de area manager Azië van het toenmalige Bell Telephone (nu Alcatel). Hij heeft er 165 China-reizen opzitten. De gangmaker van Shanghai Bell voelde in 1977 de opendeurpolitiek van partijleider Deng Xiao Ping aankomen. In de daarop volgende vijf jaar overwon hij het wantrouwen van zijn Chinese gesprekspartners voor kapitalistische spitsvondigheden en voor Chinese valkuilen op het thuisfront. Marathonbesprekingen werden onder escorte onderbroken met wandelingen op de Grote Muur, telkens als de tegenpartij zijn voorstellen in Peking tegen het licht wilde houden. Medewerkers uit die pionierstijd typeren Morel als een doorzetter.

Shanghai Bell, de eerste Chinese joint venture in telecommunicatie, zou nadien alle internationale spelers inspireren. Morel vloerde Zweedse en Franse concurrenten en trok meermaals naar Washington, waar het Pentagon de overdracht van spitstechnologie aan het communistische China afremde. Hijzelf relativeert zijn rol en wijst op “formidabele steun” van de regering- Tindemans, van Roger De Norme en Jan Hollants van Loocke, toen ambassadeurs in Peking: “Belgen en Chinezen hadden een langetermijnvisie die complementair was.” Joos Horsten onderhandelde in diezelfde periode een joint venture voor Janssen Pharmaceutica, die later ook model zou staan voor de eerste buitenlandse investeringen in China. “De meeste westerse bedrijven keken eenzijdig naar hun eigen belang. Chris en ik opteerden voor tweerichtingsverkeer,” aldus Horsten over hoe de twee in Peking ervaringen uitwisselden.

De Chinezen wisten goed waarnaartoe; ze eisten de meest geavanceerde technologie en in Brussel en Antwerpen verdrong de uitdaging de sluimerende kruideniersoverwegingen. Een deelname van de Belgische ontwikkelingssamenwerking in Shanghai Bell haalde ten slotte de laatste twijfelaars in Peking over de brug. In ruil voor 2,97 miljoen euro (120 miljoen frank) verwierf het Abos 10%, naast de 30% van Antwerpen Bell en 60% voor de Chinese staat. “120 miljoen frank die de Belgische belastingbetaler 3,3 miljard frank opbrengen en voor China resulteerde in een conglomeraat met een omzet van 1,4 miljard dollar. Wanneer ontwikkelingsgeld en privé-initiatief samengaan, is het kind niet altijd een witte olifant,” merkt Morel fijntjes op.

Dat hij op z’n Chinees onderhandelde en soms alleen op basis van mondelinge toezeggingen engagementen aandurfde, lag in Antwerpen en Parijs meer dan eens moeilijk. Maar staat er niet in de Tao Te Ching te lezen: “Als je geen vertrouwen schenkt, worden mensen onbetrouwbaar”? Morel: “De Chinezen zijn met ons altijd fair geweest.”

In Moskou deed hij vanaf 1988 _ alsof hij ook de nakende val van de Berlijnse Muur voelde aankomen _ zijn huzarenstukje over. Maar hoewel Alcatel er nog altijd het grootste telecombedrijf is, kon hij zijn ambities er niet helemaal waarmaken. Vooralsnog ook niet in India, waar de bureaucratie de liberalisering bleef tegenwerken. China daarentegen overtrof alle verwachtingen: de markt explodeerde van 300.000 telefoonlijnen per jaar bij de start, tot drie miljoen tien jaar later en vijftien miljoen vandaag. En Antwerpen oogstte. “Toen Shanghai Bell de vraag niet kon bijbenen, hadden de Chinezen op de rem kunnen staan of andere westerse concurrenten ter hulp kunnen roepen. Dat deden ze niet, ze bleven ons trouw. Vanaf 1992 volgden bestellingen van honderden miljoenen frank bij Bell in Antwerpen elkaar op. Dat was het resultaat van Morels diplomatie,” zegt Etienne Vermeulen, nu managing director bij Alcatel-India.

De Belgische staat mocht vanaf 1992 acht keer zijn initiële investering opstrijken: 100 tot 130 miljoen frank aan dividenden, jaar na jaar. Daar komt nu 3,3 miljard frank bovenop, later aangedikt met een earn-out van 340 miljoen tot 1,8 miljard frank vanwege Alcatel.

Chris Morel werd door zijn Chinese vrienden gehonoreerd met hoge onderscheidingen: het ereburgerschap van Shanghai, het advizeurschap voor de Pudong New Area Administration (het futuristische businessdistrict van Shanghai) en naast het ere-vice-voorzitterschap van Shanghai Bell de voorzitterszetel in een reeks Chinese dochterbedrijven, plus een docentschap aan de Fudan-universiteit. Bezwaren rond mensenrechten in verband met zijn Friendship Award of the People’s Republic of China zwakt hij af: “De economische ontwikkelingen zullen op dat vlak de nodige evenwichten tot stand brengen.”

12.000 Chinezen die Antwerpen bezochten, verruimden hun horizon. En daar blijft Chris Morel zich voor inzetten: momenteel zijn er een tachtigtal Chinezen op stage in Vlaamse bedrijven, dankzij het China-Europe Management Center. Het werd opgericht door Vlaamse investeerders in China en brengt jaarlijks 300 Chinezen naar België voor een opleidingsperiode van drie maanden. Morel besteedt nu nog amper 15% van zijn tijd aan China. Hij ziet nu toe op de commercialisering van de Alcatel VND-producten in 130 landen.

Erik Bruyland

Belgen en Chinezen hadden een langetermijnvisie die complementair was.