De man die niet vertrekken kan

In juli 1999 trad de regering- Dehaene af. Daarmee kwam een einde aan het kabinetsleven van Pol Verhaevert. Tien jaar lang was hij adjunct-kabinetschef op het kabinet van Sociale Zaken. Dat was lang genoeg.

Eigenlijk zelfs té lang, want op 1 februari 1999 was Verhaevert voor zes jaar benoemd als begrotings- en financieel adviseur bij het Riziv(Rijksinstelling voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering). Hij zou rapporteren aan de minister van Sociale Zaken en de minister van Begroting over de evolutie van de uitgaven. Als het budget zou worden overschreden, zou hij maatregelen moeten voorstellen. Maar de toenmalige minister Magda De Galan had erop gestaan dat Verhaevert de rit van de regering zou uitrijden.

Na de verkiezingen nam Verhaevert zijn Riziv-functie op. “Langer dan vijftien minuten heb ik daar niet gezeten,” grapt Verhaevert. In de paarsgroene regering werd Frank Vandenbroucke minister van Sociale Zaken. Hij vroeg Verhaevert tijdelijk terug te komen om de jonge en onervaren ploeg in te wijden in de complexe geheimen van sociale zaken. Verhaevert aanvaardde en werd kabinetschef ad interim.

Op 1 januari 2000 kon hij eindelijk de post gaan invullen waarin hij acht maanden eerder benoemd was. De prioriteiten in de beleidsnota van Vandenbroucke zijn echter onder meer de responsabilisering van de sociale parastatalen, het verbeteren van hun dienstverlening en het sluiten van beheerscontracten tussen de instellingen en de overheid. En Vandenbroucke ziet voor die zware taak, die een uitstekende kennis van de sector en zijn talloze gevoeligheden vereist, maar één man: Pol Verhaevert. Telefoontje naar het Riziv en Verhaevert zit weer op het kabinet. De ministerraad heeft hem tot bijzondere opdrachthouder benoemd, want op het kabinet was Frank Van Massenhove, kabinetsdirecteur van de Gentse burgemeester Frank Beke, hem opgevolgd als kabinetschef.

“Mijn taak is de structuren, documenten en procedures te vereenvoudigen,” zegt Verhaevert. “Het Riziv heeft een donker, traag en weinig transparant besluitvormingsproces. Dat veranderen, zal heel wat discussies, wetswijzigingen en interne herschikkingen vergen en af en toe moet ik op iemands tenen trappen. Het wordt een moeilijke oefening. Het zou natuurlijk makkelijk zijn als je de filosofie van het systeem – consensus tussen overheid, mutualiteiten, artsen, apothekers, farmaceutische nijverheid enzovoort – overboord gooide. Maar dat is niet de bedoeling. Echt eenvoudig zal het nooit worden.”

Niet alleen het Riziv moet voor de bijl. Negentien sociale parastatalen moet Verhaevert doorworstelen. Een reeks grote – zoals het Riziv zelf, de Rijksdienst voor Pensioenen, de Rijksdienst Sociale Zekerheid, de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers, het Fonds Beroepsziekten, – en een aantal kleinere zoals de Dienst Overzeese Sociale Zekerheid. De Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling (RVA) blijft onder de bevoegdheid van minister van Arbeid en Tewerkstelling Laurette Onkelinx.

“We vertrekken niet van nul,” zegt Pol Verhaevert. “Het is het college van administrateurs-generaal (een orgaan waarin de topmensen van de verschillende instellingen samenkomen) dat zelf het proces van vernieuwing op gang heeft getrokken. Maar de vier KB’s die nodig waren voor de beheerscontracten hebben negen maanden bij de Raad van State gelegen. Die instelling heeft misschien ook een beheerscontract nodig.”

De beheerscontracten zullen over een periode van drie jaar lopen en duidelijke doelstellingen bevatten: bijvoorbeeld dat dossiers in het kinderbijslagfonds een derde sneller moeten worden behandeld, dat voor de werkgevers nog slechts vier in plaats van zestien documenten nodig zijn.

Het lijkt een titanenwerk. En bovendien blijven er voor Pol Verhaevert kabinetstaken: het antwoorden op parlementaire vragen, de onderhandelingen met de non-profitsector, de legistieke cel leiden, de opmaak van de programmawetten en advies uitbrengen over alle belangrijke dossiers. Wanneer vertrekt hij definitief? “Ik durf het niet meer te zeggen,” geeft hij ootmoedig toe.

Pol Verhaevert (47) studeerde rechten in Leuven en na twee jaar Zaïre ging hij in 1979 op het Rekenhof aan de slag. Hij bleef er tien jaar. Toen bood minister van Sociale Zaken Philippe Busquin hem een job op zijn kabinet aan. Busquin wou een Vlaming met begrotingservaring om de discusie aan te gaan met Begrotingsminister Hugo Schiltz. Verhaevert was SP’er (hij is nog steeds gemeenteraadslid in Opwijk), maar hij werkte achtereenvolgens voor vier PS’ers: na Busquin volgden Philippe Moureaux, Bernard Anselme en Magda De Galan. “Dat was boeiend,” zegt hij. “Normaal heeft de taaladjunct op een kabinet weinig zware dossiers. Bij mij was het net het tegenovergestelde. Ik heb steeds enorme bevoegheden en vrijheden gekregen. Ik was vaak de enige vertegenwoordiger van het kabinet in werkgroepen bij de premier. Waarom? Ik heb een grote loyauteit tegenover de ministers, maar vaak sprak de minister noch de kabinetschef Nederlands. En als de persattaché geen Nederlands begreep, werd ik ook nog woordvoerder. Ik moest gaan spreken in naam van de minister, ik moest mee naar het parlement waar ik in de plaats van de minister moest antwoorden.”

Verhaevert werd het geweten van het kabinet van Sociale Zaken en dat is hij nog steeds bij Vandenbroucke. Eindelijk een Vlaming, zodat Verhaevert minder de minister moet spelen. Het maakt de weekends iets vrijer dan in het verleden. Hoe hou je dat vol? “Ik ben niet opgebrand,” zegt Verhaevert. “De lange uren storen mij niet. Meestal start ik ‘s morgens om kwart voor acht en stop ik om tien, elf uur ‘s avonds. Maar vanzelfsprekend is dat niet makkelijk voor het gezinsleven.” Verhaevert heeft drie kinderen (20, 18 en bijna 16). Hun ontwikkeling heeft hij voor een groot deel gemist. Verhaevert: “Mijn echtgenote heeft mij altijd gesteund. Zonder haar zou het niet zijn gelukt. Maar ja, het is zwaar. Bij mijn benoeming als adviseur bij het Riziv schakelde ik een knop om en toen ging ik toch weer terug. Tja…” mijmert Verhaevert. De tol van het geweten zijn, kan zwaar vallen.

guido muelenaer