DE LITOUWSE EDISON

Te vroeg geboren.

Net als Thomas Edison, de uitvinder van de elektrische gloeilamp, heeft Stan Ovshinsky meer dan 1000 patenten op zijn naam staan. Net als zijn illustere voorganger ligt zijn grote verdienste in het feit dat de gedelegeerd bestuurder van United Solar Systems – de nieuwe dochter van Bekaert – oude ontdekkingen praktisch bruikbaar wist te maken.

Afgelopen zomer kreeg Ovshinsky samen met zijn echtgenote de American Chemical Society’s Heroes of Chemistry 2000 Award. Vijf decennia lang viel de selfmade professor van Litouwse afkomst in de wetenschappelijke prijzen, behalve één: het grote geld. Een halve eeuw zeulde hij met zijn ideeën en prototypes rond, in de hoop ergens de commerciële slag van zijn leven te slaan. Maar de potentiële investeerders leken telkens niet genoeg overtuigd om massaal geld te pompen in zijn elektrische autobatterijen op waterstof, zijn zonnepanelen of optische geheugenschijven. Ovshinsky bleek gewoon te vroeg geboren.

Tot februari 2000. Plots ontdekten de beleggers het immense groeipotentieel van Energy Conversion Devices (ECD), een op Nasdaq genoteerd innovatiebedrijf met 500 medewerkers en een omzet van 2,1 miljard frank (exclusief Ovonic GM, de joint venture met General Motors). Op één dag werden meer dan 5 miljoen aandelen verhandeld tegen een historische prijs van 27 dollar per stuk (tegen respectievelijk 10 dollar in september 1999 en 26,87 dollar nu). Wat volume betreft, stak ECD hiermee Detroitse grootheden als General Motors en Ford de loef af. Reden van dit succes: de doorbraak van de herlaadbare nikkelcadmiumhydride (NiMH)-batterijen voor voertuigen, gebaseerd op waterstof.

De eerste elektrische wagens op de Amerikaanse markt, de EV1’s van General Motors, zijn met deze compacte en schone krachtbron uitgerust. Ze hebben een actieradius van 200 kilometer.

Aan het begin van de eenentwintigste eeuw lijkt Ovshinsky eindelijk het beloofde land te hebben bereikt: “Sinds de toetreding van Bob Stempel als voorzitter van ECD gaat het ons voor de wind. De voormalige chief executive officer (CEO) van General Motors bracht de nodige managementervaring binnen en opende heel wat deuren voor ons.” Zo ondertekenden multinationals als Texaco (20% aandeelhouder van ECD), Intel Capital, General Electric en Lockheed Martin Space Electronics joint ventures met ECD. In april 2000 stapte Bekaert mee in de boot (zie hoofdverhaal).

De Zwitserse industrieel en filantroop Stephan Schmidheiny, tevens vice-voorzitter van de Business Council for Sustainable Development, gelooft sterk in de Ovshinsky’s ‘fotovoltaïsche zonnepanelen’. In mei investeerde deze miljardair (nummer 98 in de Forbes top-100) niet minder dan 400 miljoen frank in Solar Century, de verdeler van United Solar Systems in Groot-Brittannië en opgericht door Jeremy Legget, voormalige campaigner van Greenpeace.

Maar niet iedereen is overtuigd. Zo vindt Daniel Sperling, directeur van het Transportation Institute aan de universiteit van Davis, Californië, de NiMH-batterijen alleen maar geschikt voor kleine stadsautootjes of hybride wagens. Voorlopig draait de ECD-fabriek in Ohio slechts op halve kracht. Maar als de overheid daadwerkelijk voor duurzame energiebronnen kiest, zal de vlam snel in de pijp schieten. Ovshinsky: “Waterstof is de brandstof van de toekomst.”

Eric Pompen