De lichtpunten in 2009

Guido Muelenaer

Voorspellingen zijn o zo moeilijk. Wie had vorig jaar durven te zeggen dat de overheid in verschillende landen banken zou nationaliseren? Toch wagen we er ons opnieuw aan. U leest nu de eerste bladzijde van onze traditionele jaarafsluiter: De wereld in… 2009 ditmaal.

Op de eigen borst kloppen, is geen Vlaamse gewoonte. Toch durf ik u te zeggen dat 47 keer per jaar Trends met zijn dertien journalisten, drie eindredacteurs, drie vormgevers, een documentalist, een redactieassistente, een tweekoppige hoofdredactie en een schare losse medewerkers mee van de beste journalistiek biedt die u elke week in Vlaanderen kan vinden. De 48ste keer, deze week, hebben we het voorrecht te mogen samenwerken met de absolute top uit de wereld van de economische journalistiek: The Economist. Zijn journalisten kijken elk jaar in hun glazen bol en voorspellen hoe de wereld er in het volgende jaar zal uitzien. In dit nummer leest u hun vooruitzichten. Onze ploeg begint met een stevig hoofdstuk over België.

Eigenlijk zoekt u vooral het antwoord op de one million dollarquestion van 2009: hoe zwaar zal de crisis zijn en hoe lang zal ze duren? Niemand weet het op dit moment. Ook niet de knapste economen. Dat de eerste maanden van 2009 zeer slecht worden, daar is geen twijfel over. Faillissementen, ontslagen, lagere groeicijfers, hogere begrotingstekorten, dalend vertrouwen. Dat worden de kernwoorden van 2009.

Het eerste lichtpunt komt al vroeg in het jaar. Op 20 januari treedt Barack Obama aan. De Amerikaanse president heeft de sleutel van de oplossing in handen. De crisis is in de Verenigde Staten begonnen en zal daar ook eindigen. Op de Amerikaanse huizenmarkt ligt de start van de herneming. Want pas als de huizenprijzen hun bodem hebben bereikt, zal het duidelijk worden hoe groot de verliezen zijn op de gestructureerde producten die het wereldwijde financiële stelsel hebben vergiftigd. Pas dan kan het vertrouwen tussen de banken zich herstellen. De gezondmaking van de financiële sector zal de basis leggen voor het herstel in de reële economie.

Wanneer die bodem bereikt wordt, is koffiedik kijken. Velen verwachten dat het pas aan het einde van dit jaar kan zijn. Een plausibel scenario is dan: twee kwartalen zware recessie, twee kwartalen aanmodderen en een herstel in 2010. Plausibel, maar verre van zeker. De kans dat de recessie langer duurt, is wel groter dan dat ze korter zal zijn. Essentieel is de vraag of er nog een tweede golf van problemen in de financiële sector komt. En vooral hoe groot die tweede golf zal zijn. De eerste golf was die van de hypotheken, de tweede golf die van de bedrijfsobligaties.

Dat België minder snel zal profiteren zodra het herstel is ingezet, lijkt wel zeker. De structurele handicaps van de Belgische economie wegen steeds zwaarder: de bedrijven verliezen aan competitiviteit, de overheidsschuld stijgt weer, de vergrijzingsfactuur blijft als een zwaard van Damocles boven onze hoofden hangen.

Maar ook hier is er een lichtpunt. In de financiële crisis zijn de bedrijven met veel cash en weinig schulden de winnaars. België scoort daarin beter dan de eurozone. De solvabiliteit van onze bedrijven is sterker dan het gemiddelde van de eurozone. De notionele-intrestaftrek, die het eigen vermogen heeft versterkt, speelt hierin zeker een rol.

2009 wordt het jaar van de overheid. Enkel zij kan de spiraal breken. De overheid heeft in 2008 de banken gered. Ze zal in 2009 een grote rol spelen in het redden van de bedrijven. Daarom zijn het aantreden van Barack Obama en zijn ambitieus herstelplan zo belangrijk. Daarom is het zwakke vertoon van de Europese Commissie zo jammer.

De crisis heeft ook belangrijke geopolitieke consequenties. De macht van de Verenigde Staten staat op het spel. De BRIC-landen winnen aan invloed. Het is zoals met de schuivende platen in de wereld die aardbevingen veroorzaken. Wanneer de politieke en de economische macht verschuiven, is onstabiliteit een mogelijk gevolg. Dat kanaliseren is een belangrijke opdracht voor Barack Obama, die het tijdsperspectief van 2009 ver overstijgt.

De aanslagen in India hebben aangetoond dat ook de BRIC-landen hun problemen kennen. China kampt met een grote latente onvrede. Gelukkig voor de wereld is het antwoord van China op die problemen economische groei. Dat wordt wel een loodzware klus, maar als het lukt, is het een lichtpunt voor de rest van de wereld.

Concluderend kunnen we zeggen dat 2009 een zwaar jaar wordt. Maar naarmate het jaar vordert, zal het aantal lichtpunten toenemen. Hopelijk kunt u met die boodschap toch nog een glas champagne op het nieuwe jaar heffen. Wij doen dat samen met u. En in 2009 staan wij weer 48 keer klaar om u met dit magazine te zeggen waar de lichtpunten zijn en hoe snel ze zullen zorgen voor een echt economisch herstel. Gezondheid. (T)

de auteur is hoofdredacteur.