De laatste leerling

‘De redder van de Afro-Cubaanse muziek.’ ‘De laatste leerling van de Buena Vista Social Club.’ Het regent superlatieven voor pianist Roberto Fonseca. Een gesprek, vlak voor zijn twee passages in België.

Treur niet als u geen kaarten hebt voor het concert van de Buena Vista Social Club op 18 november in de AB. Wij hebben een beter alternatief: op 4 en 7 november komt Roberto Fonseca (35) naar ons land. Hij speelde vijf jaar lang mee met de Buena Vista’s, maar is daarna uitgegroeid tot de grootste vernieuwer van de Afro-Cubaanse muziek. In respectievelijk de AB en de Warande in Turnhout komt hij zijn voortreffelijke nieuwe cross-overplaat ‘Akokan’ voorstellen.

TRENDS. Akokan, is dat weer zo’n zelf uitgevonden woord, zoals de titel van uw vorige plaat ‘Zamazu’?

ROBERTO FONSECA. “Nee, het woord betekent ‘Hart’ in Yoruba, de Afrikaanse stam waarvan ik afkomstig ben. De plaat bevat invloeden uit Afrika, maar ook uit de Balkan. Oost-Europa heeft een heel rijke muzikale traditie. De instrumenten hebben een eigen dynamiek, de melodieën zijn enorm krachtig. Ik ben een muzikale ontdekkingsreiziger. Als ik op tournee ben, wil ik in mijn vrije tijd naar concerten gaan of lokale platenwinkels binnenlopen om nieuwe artiesten te leren kennen. Het is een drang naar vernieuwing die heel sterk in mij woedt. Muziek is een universele taal. Al die invloeden uit heel de wereld probeer ik te blenden tot één geheel. Met als basis de traditionele Afro-Cubaanse muziek.”

U produceerde de plaat helemaal zelf. Uit financiële overwegingen?

FONSECA. “Nee, ik ben gewoon een perfectionist. Niemand weet beter waar ik met deze muziek naartoe wil dan ikzelf. Ik heb ook al wat ervaring als producer. Ibrahim Ferrer, de zanger van Buena Vista Social Club die ik een tijdlang op piano heb begeleid, vroeg me om zijn laatste plaat te producen. Hij wou al heel zijn leven een album met bolero’s opnemen. ‘Mi Sueño’ is zijn muzikaal testament geworden, want tijdens de opnames is hij gestorven. Hij heeft veel voor mij betekend.”

Intussen zijn Compay Segundo, Cachaíto Lopez, Rubén González en Ibrahim Ferrer gestorven. Van de originele Buena Vista Social Club blijft bijna niets meer over. U wordt dan ook ‘hun laatste leerling’ genoemd.

FONSECA. “Ik heb alles aan hen te danken. Ibrahim heeft mijn carrière altijd gepusht. Nu speel ik soms nog samen met Omara Portuondo, de zangeres. Ze is op het podium een echte diva. Van de oorspronkelijke pianist, Rubén González, heb ik alles geleerd. Nu probeer ik op hetzelfde hoge niveau te spelen als hij, maar dan in het domein van de cross-over. Ik heb geprobeerd om zijn lege plaats op mijn persoonlijke manier in te vullen.”

Eerlijk gezegd: als we de Buena Vista Social Club of Omara Portuondo nu horen optreden, is de glans er wat af. En toch blijven de tickets maar duurder worden.

FONSECA. “Van de zakelijke kant trek ik mij niks aan. Business is business, ik leef voor de muziek. Er zijn mensen die zeggen dat de Buena Vista Social Club in de muziek van de jaren vijftig en zestig is blijven steken. Dat er geen evolutie meer is. En dat de band maar een schim is van vroeger. De band die nu nog toert onder die naam, is inderdaad niet meer origineel. Hij klinkt anders, maar dat is normaal. Omara Portuondo zoekt op haar jongste platen ook naar nieuw repertoire en nieuwe invalshoeken.”

U begon uw carrière als drummer. Vanwaar de overstap naar piano?

FONSECA. “Ik speelde in een bandje dat The Beatles coverde. Ik drumde een beetje, dus ik was per definitie Ringo. Thuis zegden mijn ouders altijd: ‘Piano is het meest complete instrument dat er bestaat’. En dat klopt. Het is melodie, bas, begeleiding, drum en percussie in één. In Cuba leer je op de academie geen Cubaanse muziek spelen, maar wel klassieke muziek van Bach, Beethoven en Mozart. Ik ben heel dankbaar dat ik dat heb leren kennen. Beethoven kan met twee noten een hele symfonie dragen. Klassieke muziek is het belangrijkste wat er is voor mij.”

En Amerikaanse jazz dan?

FONSECA. “Daar ben ik mee opgegroeid als kind. Ik luisterde met open mond naar mensen als Keith Jarrett en Herbie Hancock. Onlangs was ik als toeschouwer op een concert van Hancock, toen hij meldde dat hij voor een allstar jam een band aan het samenstellen was. ‘Op piano wil ik Roberto Fonseca’, zei hij plots. Ik kreeg een shock: dat was mijn naam! Op de jam zelf speelde ik samen met Wayne Shorter, Herbie Hancock en Michael Brecker. Ik kon het niet geloven dat ik op mijn 35ste met zulke iconen het podium mocht delen. Toen ik die avond naar mijn hotelkamer wandelde, had ik een smile tot achter mijn oren. De voorbijgangers dachten wellicht dat ik knettergek was.”

ROBERTO FONSECA: OP 4 NOVEMBER IN DE ANCIENNE BELGIQUE IN BRUSSEL EN OP 7 NOVEMBER IN DE WARANDE IN TURNHOUT, www.skodajazz.be ‘Akokan’ is uit op Enja Records, www.robertofonseca.com

Door Thijs Demeulemeester

“Van de zakelijke kant trek ik mij niks aan. Business is business, ik leef voor de muziek”