De laatste droom van Jules Verne

Vanaf 1 december staan de Belg Wim Verstraeten en de Zwitser Bertrand Piccard klaar voor de eerste nonstopballonvaart rond de wereld. Een kamikazevlucht, reageren sceptici nijdig. Net voor zijn vertrek naar Zwitserland, waar het unieke evenement start, spraken we met Waaslander Verstraeten. Portret van een gentleman-avonturier.

TEKST : LUC DE DECKER

Mettertijd leek de aankondiging verdacht veel op een ritueel : bij het inzetten van de winter spuiden een rist vermetele ballonvaarders steevast dat ze ei zo na klaar stonden voor de eerste nonstopballonvaart rond de wereld. Wie slaagt, schrijft zijn naam in de geschiedenisboeken. Vorige winter werd het ernst. De flamboyante Britse zakenman Richard Branson, topman van de Virgin-groep, wilde in het Marokkaanse Marrakech samen met twee copiloten opstijgen. Alleen het ongewoon slechte weer hield hen op de grond. Het project zou zo’n slordige 190 miljoen frank opgeslorpt hebben, een cijfer dat we niet bevestigd kregen. Branson houdt momenteel hoogtetests met een nieuwe ballon in de Amerikaanse woestijnen en wilde zich niet laten storen. Zo vlug mogelijk wil hij een nieuwe poging wagen vanuit Marrakech. Het prijskaartje zou inmiddels rond de 275 miljoen frank schommelen.

De Belgisch-Zwitserse tandem Wim Verstraeten en Bertrand Piccard krijgen dus geduchte concurrentie. Er zijn overigens nog meer kapers in het luchtruim. De Amerikaanse miljonair Steve Fossett probeerde het elf maanden geleden al eens, maar moest al na nauwelijks twee dagen een noodlanding maken in Canada. De 51-jarige piloot probeerde het solo en zonder luchtdrukcabine, wat onmiskenbaar een onderschatting van het huzarenstuk verraadde. Rond hetzelfde tijdstip maakten ook de Nederlanders Henk Brink en Willem Hageman zich op om te pionieren. Na sponsor- en vergunningsperikelen ging het project alsnog de koelkast in. Sindsdien heeft projectleider Brink zich zowat onzichtbaar gemaakt voor de wereld.

Het was geen geheim dat ook één van de meest ervaren ballonvaarders, Wim Verstraeten, op een volwassen plan broedde. Het duurde evenwel tot deze herfst voor hij op een persconferentie in Brussel uitpakte met het project, dat gesponsord wordt door de Zwitserse constructeur van precisie-instrumenten Breitling. Het budget wordt angstvallig geheim gehouden. Verstraeten wil enkel kwijt dat ze zeker onder het Nederlandse budget van 180 miljoen blijven, maar uittorenen boven een Amerikaanse uitdager die amper tien miljoen investeert.

In een onooglijke

en hobbelige kasseistraat in de zoom van het Waaslandse Sinaai kloppen we aan bij Verstraeten. Hij hinkt zwaar, één voet zit nog in een stevig verband. Een val met zijn motor bracht de expeditie bijna in gevaar. “Mijn dokter en kinesist hebben me gegarandeerd dat ik voldoende bewegingsvrijheid heb om de vlucht uit te voeren,” stelt Verstraeten ons gerust. Zijn valschermoefeningen moest hij wel vroegtijdig stopzetten. In een noodsituatie zullen de piloten zich proberen te redden met een speciale parachute die automatisch opent. “Omdat we bij een sprong op grote hoogte bewusteloos kunnen geraken,” verduidelijkt Verstraeten. “Zolang we op onze geplande hoogte van ongeveer 10 kilometer zitten, proberen we een sprong uiteraard te vermijden. Het gebrek aan zuurstof, de druk en de koude kunnen fataal zijn.”

Daagt Verstraeten de dood uit ? Kalm wijst de 39-jarige beroepsballonvaarder naar zijn vrouw Dominique, die in een andere hoek van het behaaglijk aangeklede bureau een zoveelste Engelstalige telefoon beantwoordt en tussendoor in snelvaart het pc-klavier betokkelt. “Zou ik mijn leven te grabbel gooien met zo’n vrouw ? Er is ook nog mijn achtjarige zoon Laurent, die ik niet graag wil achterlaten. Uiteraard nemen we een risico. Een reële test met de ballon is zelfs onmogelijk. Maar we doen alles om het gevaar te beperken. De gondel, bijvoorbeeld, is al getest op het water. Hij is zo gemaakt, dat hij bij een noodlanding in zee blijft drijven. Geloof me vrij : we hebben een zeer grote kans dat we het er goed vanaf brengen. Ik ben er ook psychisch klaar voor. Het heeft niets te maken met jongensachtige branie.”

Weer en wind

kunnen de tocht doen omslaan in een hel, maar de mens zelf kan ook voor gevaar zorgen. Vorig jaar vielen doden toen Wit-Russische militairen een Amerikaanse ballon uit de lucht schoten. De burgerautoriteiten hadden verzuimd hun militaire collega’s op de hoogte brengen van de komst van een ballonkonvooi. Vanuit dat perspectief doet een blik op de kaart van de wereldreis huiveren. De Breitling Orbiter vliegt onder meer boven Irak, Iran, de Gobi-woestijn, China, Afghanistan, Noord-Korea en Libië.

Om zo veilig mogelijk te werken, wordt gevlogen onder olympische vlag. Juan-Antonio Samaranch, voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, stak zopas, 19 november, de olympische vlam aan de branders. Hij vraagt elke staat om de ballon de vrijheid te gunnen, als sportief gebeuren en als vredesteken. “Maar de huidige situatie in Afghanistan is zo chaotisch, dat elke communicatie er moeilijk verloopt.”

De ballon

stijgt op in Château d’Oex, in de wijde omgeving van Montreux. Dat gebeurt niet om de sponsor en de co-piloot te plezieren, maar omdat er in de vallei een gunstig microklimaat heerst, waardoor de ballon snel hoogte kan winnen. Niet toevallig is Château d’Oex het Mekka van de ballonvaart. Verstraeten onderneemt er geregeld vluchten boven en zelfs over de Alpen.

Daar leerde hij ook Branson kennen. Verstraeten heeft een groot respect voor de hippie-zakenman, ook al is hij nu zijn voornaamste rivaal in de wedren om als eerste de wereldreis te maken (al ontkennen beiden hardnekkig dat het om een wedstrijd gaat). Via zijn bedrijf Flying Pictures is Branson ook op ondernemersvlak de grootste concurrent van Verstraeten. Na een tienjarige carrière als industrieel fotograaf en in de kantoorautomatisering in diverse afdelingen van Canon, maakte Verstraeten in 1989 van zijn hobby zijn beroep. Onder de koepel Hot Air Balloon Promotions importeert hij luchtballons, voert hij luchtreclame en organiseert hij allerhande evenementen waarbij de heteluchtballon centraal staat. Droomt u van een ballonvaart over de Ardennen als apotheose van een gastronomisch weekend ? Trakteert u uw verdienstelijke medewekerkers op een tocht boven de Schelde, de Alpen of een Afrikaans wildpark ? Verstraeten heeft drie vaste medewerkers en 12 free-lance piloten om alles te regelen. “Na hun tweejarige vliegopleiding, krijgen onze piloten nog een tweejarige commerciële vorming. Ze verzorgen immers ook de après-ballon en die kan nog heel wat meer inhouden dan de traditionele champagne-doopvluchten laten vermoeden.”

Met zijn vloot van 15 heteluchtballons verzorgt Verstraeten steeds meer bedrijfsevenementen. Ook daarmee steekt hij met hoofd en schouders boven de vaak amateuristische concurrentie uit. “Al jarenlang klaag ik de wildgroei en de oneerlijke concurrentie aan. Sommigen maken er een zootje van. Dat verpest de reputatie van de ballonvaart. Bovendien verkopen sommigen ballons en nemen ze tegen betaling passagiers mee zonder een frank af te dragen aan de fiscus. Omdat ik daar scherp tegen protesteerde, werd ik uit de Belgische Ballonfederatie gestoten. Ze doen maar, ik ben nu lid van de Europese organisatie voor beroepspiloten.” Hij verheft zijn minzame gentlemanstem, maar verontschuldigt zich meteen. “Ik kan het niet verhelpen dat ik daarover emotioneel word. Maar wat doe je als zelfs ambtenaren die je zouden moeten beschermen, zelf meewerken aan die malafide praktijken ?”

Na de VS

en Groot-Brittannië is België het derde drukste ballonvarende land. “Ons land telt 250 opgeleide ballonvaarders, waarvan er zowat 100 actief zijn, onder wie er zich 40 commercieel profileren,” licht Verstraeten toe. “Gelukkig wordt stilaan het kaf van het koren gescheiden. Bij het Bestuur der Luchtvaart en het ministerie van Financiën hebben mijn klachten dan toch gehoor gekregen. Het wordt ook een zelfreinigende markt.”

“Routine mag de ballonvaart zeker niet worden,” poneert Verstraeten. Het zal hem niet gauw overkomen. Zijn wereldreis wordt een boeket na een aanhoudend vuurwerk van opmerkelijke prestaties. Maar ook deze stunt zal wel geen slotstuk worden. “Je fantasie is de enige limiet,” verkondigt een zelfverzekerde Verstraeten. “Alleen wil ik het na deze reis wel even rustiger aan doen. Je mag immers niet het gevoel krijgen dat je geleefd wordt. De huidige voorbereiding vreet ontzettend veel energie.”

Verstraeten maakte voor het eerst naam in 1985 toen hij als eerste Belg het Kanaal overstak in een heteluchtballon. In 1990 volgde een hoogterecord voor specialevormenballons. Met de Smurf-ballon bereikte hij 8000 meter. In 1994 steeg hij met dezelfde ballon tot 9000 meter. Tussendoor bracht hij de onmogelijk geachte vlucht over de Kilimanjaro tot een goed eind. Toen hij na een eerste poging in het naburige Kenia moest landen, vloog hij er twee dagen achter de tralies. Hij had geen inreisdocumenten bij zich.

Ook anderen vestigden een wereldrecord vanuit zijn ballon. Zo maakte Antwerpenaar Marc Sluszny een bungeesprong vanuit de mand op 6750 meter hoogte. Voor de Zwitserse psychiater en wereldkampioen deltavliegen Bertrand Piccard speelde Verstraeten luchttaxi. Zo groeide een vriendschap, die in 1992 een voorlopig hoogtepunt kende toen ze samen de eerste transatlantische ballonwedstrijd wonnen.

“Vaak wordt gevraagd hoe twee mannen het in zo’n enge ruimte van vijf bij drie meter twee tot drie weken want zolang zal de wereldreis duren uithouden zonder ruzie te krijgen. Wel, ik neem een psychiater mee,” grapt Verstraeten. Tijdens de vlucht van de VS naar Spanje paste Piccard ook hypnosetechnieken toe, waardoor het duo de vermoeidheid beter trotseerde. Dat zal ook nu helpen. “Om de conditie te onderhouden, zwem ik vooral veel.”

Bertrand Piccard

is de kleinzoon van de haast legendarische professor Auguste Piccard, de uitvinder van het diepzeeduiktoestel bathyscaaf, de drukcabine en de stratosfeerballon. Gesteund door het Belgische koningshuis, drong hij als eerste mens de stratosfeer binnen tot ruim 16,2 km hoogte. Zijn zoon Jacques zocht het in de andere richting. Het diepzeeduikrecord dat hij in 1960 op 10.916 meter bracht, staat nog altijd op zijn naam. Diens zoon Bertrand probeert nu de enige droom van Jules Verne die nog geen realiteit werd, te verwezenlijken.

HOT AIR BALLOON PROMOTIONS. Alle info over het wereldproject en reservaties voor een ballonevenement of luchtdoop : (03) 722.00.88.

Wim Verstraeten : Je fantasie is je enige limiet.

De Breitling Orbiter, ontworpen door de Brit Don Cameron, doet veeleer aan een ruimtecapsule denken.

Hoog boven de wolken zweven. De ballon zal 10 km hoog vliegen en een topsnelheid van 350 km/u. halen.

Concurrent Richard Branson houdt momenteel hoogtetestst in de Amerikaanse woestijnen. Wie wordt de eerste ?