De kunst van het zien

In een onopvallend dorpje in de buurt van het Noord-Italiaanse Belluno vinden we één van de belangrijkste brillenmusea. In dezelfde regio werden de ateliers vervangen door hightechindustrie, die er werkt voor de grootste labels van de brillenmode. Aldous Huxley, schrijver van ‘Brave New World’, gaf een boek al een titel die vandaag het uithangbord van Belluno zou kunnen vormen: ‘The Art of Seeing’.

Museo dell’Occhiale, Via degli Alpini 39, Tai di Pieve di Cadore (Belluno). Tel.: +31 0435 50 02 13.

Marchon Eyewear. Tel.: 00800 7200 2020, www.marchon.com

Tijdens de winter trokken vele boeren in de Alpen zich terug rond de open haard, waar ze precisie-instrumenten vervaardigden. De contemplatie tijdens hun herdersbestaan in de zomerse bergweiden maakte plaats voor het monnikenwerk dat horloges of brillen opleverde. In de loop der tijden concentreerde de uurwerknijverheid zich op de Zwitserse flanken van de Alpen, terwijl de ambachtslui aan de Italiaanse kant zich toespitsten op brillen. Vandaag zijn de huisvlijt en het atelierwerk vervangen door industrie.

De eerste industriële brillenfabriek – Fresura (die nu Safilo heet) – vestigde zich in de streek van Belluno in 1878. Sindsdien zijn er heel wat brillen- en zonnebrillenfabrieken bijgekomen, zoals Marcolin en Luxottica. Ook het nog jonge Amerikaanse succesmerk Marchon Eyewear (1700 medewerkers, 340 miljoen dollar omzet) vestigde zich in de regio en laat er (zonne)brillen produceren voor onder meer Calvin Klein, cK, Donna Karan, DKNY, Fendi en Nike Vision.

Industrie en automatisering vormen de spil van de hedendaagse productie, maar getuigenissen van de knowhow van weleer en waardevolle voorbeelden worden zorgvuldig bewaard door een aantal industriëlen als Safilo, maar vooral in het kleine Museo dell’Occhiale in Tai di Pieve di Cadore. Volgens conservator Marcello Rosina komt de helft van de tentoongestelde collectie echter niet uit de streek, maar uit België. De Brusselse opticien Georges Bodart verkocht zijn collectie aan het museum, dat gefinancierd wordt door de optische industrie in de regio. Onder de juweeltjes ook een vijftiende-eeuws gepolychromeerd houten beeldje van de heilige Lucia, de patrones van het ambacht. Beulen rukten haar ogen eruit, omdat ze haar geloof niet wilde opgeven.

Lenzen uit Venetië

De Brusselaar Bodart wist dat zijn collectie in Cadore bewonderd zou worden door de professionals van de sector. In de Belgische hoofdstad was dat lang niet zeker, zodat hij zijn verzameling van 1500 stuks liever onder de aandacht van de experts in Italië bracht (al zal ook de 1,5 miljoen euro die hij opstreek bij de overdracht wel een rol gespeeld hebben).

Brillen zijn van oorsprong Venetiaans, beweert conservator Rosina. Hij verwijst naar een tekst van het bestuur van de Dogenstad van 2 april 1300. Daarin is sprake van “lenzen voor brillen en stenen om te lezen.” De oudste afbeelding dateert van 1352, op een fresco van Tommaso da Modena in het dominicanenklooster San Nicolo in Treveso. Venetië specialiseerde zich niet alleen in leesglazen. In Murano, waar de industrie en het ambacht van het glasblazen nu nog befaamdheid genieten, werden ook al vrij vroeg grote lenzen voor telescopen gemaakt.

De oude getuigenissen vinden we terug in 62 brillenmuseums wereldwijd. Dankzij de passie van de Brusselse opticien behoort de collectie in Cadore tot de meest waardevolle. Het oudste verzamelstuk stamt uit de zestiende eeuw: glazen in een lederen montuur. De collectie bevat werk uit elk tijdperk, tot en met extravagante plastic modellen van de Italiaanse actrice Paola Borboni.

Geen pottenkijkers

In de buurt van het museum worden de sobere en luchtige, hedendaagse (zonne)brillen geproduceerd. Een bezoek aan de bedrijven wordt evenwel nauwelijks toegestaan. Wie al geduld wordt, mag geen fototoestel meenemen en wordt in ijltempo door de hallen gegidst. Zo groot is de angst om gekopieerd te worden. Vragen naar de jongste tendensen worden slechts met een platitude beantwoord.

Het befaamde Marchon Eyewear wordt weliswaar geleid door de Amerikaan Al Berg, maar de look wordt in Italië uitgetekend onder de verantwoordelijkheid van Giancarla Agnoli. De kwaliteit van de productie heeft de meest veeleisende labels kunnen overtuigen en dat in een sector waar de concurrentie vlijmscherp is. Via hightechsnufjes is de Italiaanse fabriek verbonden met de ontwerpbureaus van de grote merken die de licenties afleveren. Het topgamma van het bedrijf wordt in Italië geproduceerd, maar Marchon heeft ook fabrieken in China en Japan.

Kies uw bril

Celebrity’s geven de brillen extra aandacht. De Amerikaanse actrice Bo Derek draagt het bij ons weinig bekende huislabel van Marchon, Julianne Moore ( The Hours) en Clint Eastwood doen het met Calvin Klein, terwijl Meryl Streep en Peter Gabriel de voorkeur geven aan Donna Karan. In Europa haalt Marchon de grootste populariteit in de voetbalwereld, vooral met de niet bepaald alledaagse Nike-monturen van Edgar Davids, de Nederlander die nu bij het Italiaanse topelftal Juventus speelt.

Als de zon fel schijnt, als de nacht zwaar was of als uw ogen minder scherp worden, doe dan als die sterren: kies uw model met zorg en houd rekening met de lengte en vorm van uw neus, de tint van uw huid, de kleur die het best bij uw ogen en haar past, maar ook met de lengte van uw haar en de kringen onder de ogen. U ziet dan niet alleen beter, u ziet er ook beter uit.

Serge Vanmaercke