De Kuifje-passie van Louis Schweitzer

Op de blinkende ebbenhouten tafel van Louis Schweitzer lijkt een klein cabrioletje ronkensklaar te staan. Het is zelfs geen Renault! Aan het stuur zit een van de grote Belgische helden, Kuifje, het favoriete strippersonage van de Renault-topman.

Het enige voorwerp dat de werktafel van de baas van Renault siert, is een maquette van een wagen die Kuifje bestuurt in de ‘De Sigaren van de Farao’. Het is een geschenk van het Formule-1-huisteam. De maquette verraadt een nauwelijks verholen passie van Louis Schweitzer voor het stripverhaal en meer bepaald voor de avonturen van Kuifje.

Louis Schweitzer (61) heeft alleen dat voorwerp in zijn kantoor bijgehouden. “Ik heb het vliegtuig uit ‘De Geheimzinnige Ster’, eveneens een cadeau, weggedaan,” zegt de protestantse patron. “De Geheimzinnige Ster zit technisch bijzonder goed in elkaar, maar het is ook een Kuifje-verhaal dat naar oorlog zweemt. Het album werd trouwens tijdens de Tweede Wereldoorlog getekend, meer bepaald in 1941. Een Europese federatie wordt erin voorgesteld als de goeden, terwijl de slechteriken de Angelsaksers en onder meer ook een jood zijn. Ik wou dat gele vliegtuigje niet meer in mijn kantoor zien…”

Schweitzer is een ware stripkenner, die de 3000 werken van het genre die zijn privé-bibliotheek sieren allemaal verslonden heeft. Het schijnt dat zijn vrouw Agnès erover waakt dat de collectie compleet blijft. Hij houdt van de eenvoud en de kleuren van de klare lijn, waarvan Hergé (1907-1983) de meest befaamde vertegenwoordiger is. “Het is een esthetische keuze, maar ook een kwestie van bevattelijkheid,” zegt hij. “Ik ben allerminst een Manga-man. Ook de kleuren van Kuifje zijn mooi. Die van Asterix zijn dat niet, ook al zijn die albums best leesbaar.”

Strips zijn leesobjecten

Wat de baas van Renault bij strips het meest bevalt, zijn de verschillende leesritmes die mogelijk zijn. “Strips bieden een leesvrijheid, zoals die vaak ook aanwezig is in het theater. Je kunt snel lezen met de nadruk op het verhaal, maar je kunt ook trager en aandachtiger te werk gaan en meer afgaan op de tekening, de vorm enzovoort. Soms gebeurt het dat bij aandachtige lectuur de tekst zelf tot ontdekkingen leidt. Voor mij is een strip een voorwerp dat zich niet aan de lezer opdringt. De rijkdom van het genre bestaat erin dat eenzelfde werk vanuit verschillende oogpunten kan worden bekeken.”

Ontspanning is evenwel de voornaamste beweegreden voor zijn passie voor het stripverhaal. MonsieurRenault wil echter niet zover gaan om te beweren dat het lezen van een strip helemaal geen sporen nalaat of dat het volkomen onschadelijk is. “Het is wel niet een ‘A la Recherche du Temps Perdu’ op elke pagina, maar een goede strip kan wel degelijk een indruk en duidelijke herinneringen nalaten. Een strip blijft overigens ook veel beter in het geheugen zitten dan een geschrift omdat het tegelijk een beroep doet op het visuele en intellectuele geheugen.”

Voor iemand die al vaker zijn gebrek aan interesse voor bezittingen liet blijken, heeft Schweitzer wel heel veel strips in zijn bezit. “Maar,” zegt hij hierover, “ik ben wel een stripliefhebber, maar niet echt een traditionele verzamelaar die bijvoorbeeld meer aandacht zal hebben voor eerste edities en originele tekeningen. Voor mij blijven strips leesobjecten.” Wanneer men zo gepassioneerd is door het geheel van een oeuvre, dan lijkt elke vorm van klassement kunstmatig. Toch geeft Schweitzer toe dat ‘Kuifje en het Zwarte Goud’ tot zijn favoriete strips behoort. “Ik vond vooral de personages van de sjeiks – de vader en de zoon – grappig. In tegenstelling tot mijn reserves voor ‘De Geheimzinnige Ster’, is hier de historische inlassing wel interessant omdat ze niet gesitueerd is binnen een nare omgeving en omdat ze bepaald tijdgebonden is.”

Schweitzer herinnert zich dat hij het tijdschrift ‘Kuifje’ begon te lezen toen hij vier was. Hij deed dat tot zijn zestiende, waarna hij overging tot de albums die nog niet in het weekblad verschenen waren. “Vaststaat dat ik, toen ik de eerste keer ‘De Geheimzinnige Ster’ las toen ik ik zes of zeven jaar oud was, mij geenszins bewust was van de historische context. Ik volgde bij het lezen alleen het verhaal, zoveel is duidelijk.”

Kuifje is kunstmatig, maar ook complex

De aantrekkingskracht die de avonturen van Kuifje uitoefenen op Schweitzer lijkt vooral voort te komen van het hoofdpersonage zelf. Kuifje is het symbool van de eeuwige jeugd, de PeterPan bij uitstek. Is het omdat Kuifje ontsnapt aan de kwellingen van het ouder worden, dat hij de zakenman zo aantrekt?

“Zo leef ik niet,” riposteert Schweitzer. “Het idee van een kind dat niet ouder wordt, trekt me niet onmiddellijk aan. Ik hecht er evenmin waarde aan als aan strips waarin de held wél ouder wordt. Kuifje blijft aseksueel en dat houdt zijn veroudering tegen. Om het wat karikaturaal te zeggen: hij zou moeten beschikken over een rijbewijs, maar niet over geslachtsdrift. Maar daarmee wordt een leeftijdscategorie gedefinieerd waarvan ik niet zeker ben dat ze bestaat. Ondanks dat kunstmatige kantje is Kuifje toch een personage met een zekere diepgang en complexiteit, iets wat een heleboel andere personages uit het oeuvre niet hebben. Het zijn allemaal archetypes zonder levensinhoud, ze spelen een rol, ze hebben een positie toegewezen gekregen, maar alles blijft rond Kuifje draaien.”

De ‘lezing’ van de personages verandert volgens Schweitzer ook in de loop van de jaren. ” Haddock was een personage waarvan ik hield toen ik kind was, maar uiteindelijk ben ik hem beu geworden. Het personage van de eeuwige dronkelap is wel amusant als je jong bent, maar uiteindelijk is het te repetitief. Eigenlijk zijn Janssen en Jansen veel minder repetitief dan Haddock. Onder al de personages die Kuifje omringen heb ik een voorkeur voor Zonnebloem. Het is een interessante persoonlijkheid. Castafiore en Lampion interesseren me dan weer helemaal niet. De kleine Chinees TchangTchong– Jen… Oké, goed… ik ben er niet van overtuigd dat ‘Kuifje in Tibet’ echt een goede Kuifje is… Nee, uiteindelijk is professor Zonnebloem het personage dat me het meeste aanspreekt. Maar ik hou ook wel van Alcazar. Niet in ‘Kuifje en de Picaro’s’, dat niet denderend is, maar wel de Alcazar die in ‘Cokes in Voorraad’ terugkeert als music-hallartiest. Het is een interessant personage omdat het evolueert.”

Heeft de theaterliefhebber die Louis Schweitzer is zich naar Louvain-la-Neuve gerept om de podiumversie van de ‘De juwelen van Castafiore’ bij te wonen? “Helemaal niet. In de eerste plaats omdat het niet bepaald mijn favoriete album is – en dat in tegenstelling tot heel wat mensen die ik ken -, maar ook omdat een toneel- of een filmversie, zelfs een tekenfilm, zo’n klaarblijkelijke verarming is.”

Serge Vanmaercke

“Kuifje is aseksueel en dat houdt zijn veroudering tegen. Om het karikaturaal te zeggen: hij beschikt over een rijbewijs, maar niet over geslachtsdrift.”

Renault-baas Louis Schweitzer is een ware stripkenner. In zijn privé-bibliotheek staan zo’n 3000 werken.