De koning van de gekleurde diamant

Zijn bijnaam was lange tijd ‘Crazy Eddy’, maar tegenwoordig geniet hij wereldwijd respect als expert van natuurlijk gekleurde diamanten. De flamboyante Antwerpse diamantair en professor gemmologie Eddy Elzas heeft de meest exquise verzameling natuurlijk gekleurde diamanten ter wereld.

www.rainbowgems.b

Wie zegt dat diamanten wit hoeven te zijn?” De uitspraak staat op een beruchte zwart-witte reclameaffiche uit 1985 waarop Eddy Elzas in keurig maatpak en met een arrogant glimlachje een gestrekte middelvinger uitsteekt. Rond de middelvinger zit een ring met een fonkelend gele diamant van zes karaat.

De foto is een eigen vondst, vertelt hij trots. Maar de onverbeterlijke kwajongen van de diamantwereld gaat er vooral prat op dat hij en hij alleen verantwoordelijk is voor de populariteit van natuurlijk gekleurde diamanten. “Natuurlijk gekleurde diamanten waren geen cent waard toen ik ze voor het eerst zag. Het was afval. Van een Zuid-Afrikaanse opdrachtgever kreeg ik ooit de taak drie generaties onverkoopbare diamanten te verkopen. Allemaal natuurlijk gekleurde stenen. Schandalig vond ik dat. Het was het mooiste wat ik ooit had gezien,” vertelt Eddy Elzas (62). “In de diamantwereld gold kleurloosheid als het summum, maar ik kreeg een reusachtig orgasme, of beter een ooggasme, van het kleurenspektakel dat ik zag. Vanaf toen ben ik ze beginnen verzamelen. Makkelijk, want niemand moest ze hebben. Voor een appel en een half ei kon ik ze kopen. Na één dag had ik al een blauwe, een roze en een gele diamant. De mensen uit de diamantsector lachten me grandioos uit. Later kreeg ik riante voorstellen om mijn verzameling te verkopen, maar ik weigerde. Het zijn mijn kinderen. Kijk, om mijn liefde voor natuurlijk gekleurde diamanten duidelijk te maken, begin ik mijn lezingen al meer dan dertig jaar met de volgende zinnen: ‘Beeld je de mooiste diamant in die je ooit in je leven gezien hebt. Houd dat beeld even vast. En droom nu van de mooiste edelsteen die je gezien hebt. Houd de kleur ervan ook vast. Voeg nu de schittering van de mooiste diamant en de kleur van de mooiste edelsteen bij elkaar en je krijgt natuurlijk gekleurde diamanten. Dan heb je de schitteringen van alle kleuren van de regenboog. ‘”

Belangstelling van koningshuizen

Toen Eddy Elzas als tiener een aardige cent bijverdiende met het kloven van diamanten, wist hij wat hij zou gaan doen. Hij werd makelaar en bouwde een stevige reputatie als diamantair uit. Die reputatie had volgens Elzas alles te maken met zijn strenge opvoeding. “Mijn Duitse stiefvader was maniakaal gecomplexeerd. Ik kon niets goed doen voor ‘m. Hij pompte mij in dat ik zijn naam droeg en dat eerlijkheid boven alles stond. ‘Je noemt Eddy Friedberg, maar dat is niet jouw naam. Het is mijn naam. Je zult dus liegen noch bedriegen, begrepen?’ Dat heeft hij erin gestampt en het is me altijd bijgebleven. Zo heb ik in de sector bij de Indiërs al heel vlug de bijnaam ‘de eerlijke jood’ gekregen. Dat heeft de deuren in India voor mij geopend. Mijn reputatie was van goudwaarde. Ik ben aan het begin van de jaren zeventig gekleurde diamanten beginnen te verhandelen. Bij ons was er in het gewone commerciële circuit geen enkele interesse voor, maar wel bij koningshuizen. Ik vloog voortdurend heen en weer tussen Zuid-Afrika, India, België en de Verenigde Staten. Er was geen mens die in die tijd meer vloog dan ik. Ik heb Zuid-Afrika en India leeggehaald. En waarom niet? Niemand moest die diamanten hebben. De enige diamant van topkwaliteit vroeger was de zogenaamde blauwwitte diamant, een fluorescerend kleurloze diamant waarin de UV-stralen van de hemel weerkaatst worden. Stel je voor: de lichtgele Capestenen werden zo perfect geslepen dat ze zo goed mogelijk het licht weerkaatsten en de kleur gecamoufleerd werd. In India verkochten die stenen wél goed, omdat je het geelachtige niet zo goed tegen de donkere huid van de Indiërs kon zien. Hoe minder kleur je zag, hoe beter.”

Het lijkt nu onbegrijpelijk dat niemand toen de schoonheid van natuurlijk gekleurde diamanten herkende. Maar zo was het nu eenmaal, aldus Elzas. “Wat wil je? Jezus is ook in zijn eentje begonnen. Hij deed het ook niet voor het geld, net als ik. Ik had nochtans een voorganger in de zeventiende eeuw: Jean-Baptiste Tavernier. Ik was blij toen ik dat ontdekte. Want één onnozelaar die iets doet, is en blijft een onnozelaar. Maar als er een tweede is, is het een bevestiging dat het de moeite waard is. Ook in India kenden de maharadja’s de uitzonderlijke waarde en exclusieve schoonheid van gekleurde diamanten. Maar Indiërs moeten we dan ook niets leren over kleuren. Tavernier voerde ze vanaf de zeventiende eeuw in vanuit India. De enige natuurlijk groene diamant ter wereld ligt sindsdien in Dresden. Hij haalde ook de beroemde blauwste diamant naar hier. De Hope, die nu in Washington te zien is.”

Unieke verzameling

Elzas heeft sinds 1979 een indrukwekkende verzameling van 300 natuurlijk gekleurde diamanten van meer dan 350 karaat, die wereldwijd tentoongesteld wordt. In de sector wordt ze algemeen erkend als de grootste en zeldzaamste verzameling ter wereld.

De Rainbow Collection is echter niet zonder bloed, zweet en de nodige gezinsmoeilijkheden tot stand gekomen. “Mijn uitgangspunt in het leven is: als ik iets zie dat ik mooi vind, dan koop ik het. Ook als ik er geen geld voor heb. Voor sommige dingen krijg je nu eenmaal geen tweede kans in je leven. Ik heb mijn gezin daardoor in een hel laten leven. Er stonden elke dag deurwaarders aan de deur. Ik kon niets betalen. Maar ik wou mijn verzameling niet opgeven om een onnozele rekening te betalen.”

De financiële problemen liggen nu ver achter hem. De sinjoor werd uitgeroepen tot koning van de gekleurde diamant, is sinds 2000 professor gemmologie aan het Institut Nationale de Gemmologie in Parijs en wordt wereldwijd gevraagd voor lezingen. En hij is nog steeds actief bezig met zijn verzameling.

“Ik bouw de Rainbow Collection op in kwaliteit. Ze is altijd voor verbetering vatbaar, dat houdt nooit op. Ik ben al jaren niet meer commercieel bezig met natuurlijk gekleurde diamanten. Ik geef alleen nog advies, via mijn bedrijf Rainbow Gems. Ik voel me als consulent als een vis in het water. Ik ben nooit een commerçant geweest. Wie niet tevreden was, kreeg van mij zijn geld terug, maar dat is maar twee keer gebeurd. Ik ben dankzij mijn stiefvader gezegend of vervloekt – afhankelijk van het standpunt – met de dwang om 100 % eerlijk te zijn. Dat strookt niet altijd met de manier van handelen in de wereld. Er wordt vandaag losjes omgesprongen met het begrip fancy colour diamonds, zoals ze in het Engels heten. Alles wat niet wit is, is tegenwoordig gekleurd. Maar zo werkt het voor mij natuurlijk niet. Wat nu verkocht wordt als een kanariegele diamant, heeft dikwijls de kleur van een veredelde urinestraal.”

Dominique Soenens

“De mensen uit de diamantsector lachten me eerst grandioos uit. Later kreeg ik riante voorstellen om mijn diamant-verzameling te verkopen, maar ik weigerde. Het zijn mijn kinderen.”

“Mijn uitgangspunt in het leven is: als ik iets zie dat ik mooi vind, dan koop ik het. Ook als ik er geen geld voor heb. Voor sommige dingen krijg je nu eenmaal geen tweede kans in je leven.”