De Kennedy’s achterna

Borobudur, Taj Mahal en Angkor Vat hebben voor velen geen geheimen meer. Maar u hoeft niet altijd eeuwen terug te gaan om een boeiend reisthema te vinden. Ook de twintigste eeuw biedt heel wat interessante stof. Wat dacht u van The Kennedy Trail in Massachusetts, helemaal in de voetsporen van vader Joseph, John Fitzgerald, Bobby, Ted én John John? Een reis langs Boston, Cape Cod en Martha’s Vineyard, dwars doorheen de saga van de Kennedy-dynastie.

Massachusetts (Verenigde Staten).

De president rijdt in een open limousine, wordt toegejuicht en wuift, een mooie vrouw naast zich. De president schokschoudert, valt met zijn hoofd schuin naar achteren, de schedel spat uiteen. Paniek, verbijstering, kortsluiting wereldwijd. De machtigste man ter wereld wordt voor de ogen van de camera doodgeschoten. De nieuwslezer kan zijn tranen niet bedwingen als hij de dood van het staatshoofd aankondigt. Kennedy’s dood was één van de meest aangrijpende televisiemomenten ooit. Het zijn de eerste televisiebeelden die ik me herinner, in zwart-wit. Ze zijn zijn op het netvlies van een hele generatie ingebrand. Voor het eerst werd duidelijk hoe wereldomvattend de impact van televisie wel kon zijn. Deze beelden kunt u vandaag nog zien in het John F. Kennedy Library and Museum in Boston.

Boston

Boston is in vele opzichten een buitengewone stad. Mogelijk is deze stad voor u geen onbekende. Als u bijvoorbeeld het geluk heeft gehad te kunnen studeren aan Harvard University of aan het Massachusetts Institute of Technology ( MIT), twee van ‘s werelds hoogst aangeschreven hogescholen. Het spreekt voor zich dat heel wat buitenlandse intelligentsia zich komt vervolmaken in Boston voor ze toetreedt tot het selecte clubje van the rich & famous. In de Club The Rack, place to be, lonken tientallen mooie vrouwen naar de postgraduaatstudenten die onverstoorbaar rond de dertig biljarts hangen. Een kwestie van prioriteiten, allicht.

Ooit studeerde hier John Fitzgerald Francis Kennedy, Jack voor de vrienden, Massachusetts’ meest beroemde zoon. Of is dat Alexander Graham Bell die in Boston de telefoon uitvond? Kennedy voltooide aan Harvard University zijn economische studies die hij in Engeland was begonnen. Vlakbij Harvard, in de wijk Cambridge, bevinden zich dan ook ook de JFK Street, de Memorial Drive en het John F. Kennedy Park waar een sober monument werd opgericht ter herdenking van de vermoorde president: een piramide uit graniet die door stromend water wordt bevloeid.

Boston is een stad die een zekere rust uitstraalt, waar een evenwicht bestaat tussen downtown met zijn merkwaardige collectie wolkenkrabbers uit de jaren dertig en de woonwijken die op mensenmaat zijn getekend. Een aangename stad, wat niet van alle Amerikaanse steden kan worden gezegd. Een stad die in zeker opzicht Europees aanvoelt. Tot laat in de 18de eeuw was Boston nochtans de dichtst bevolkte stad van de Verenigde Staten. Maar dan kreeg ze te maken met groeistoornissen. Vandaag komt ze pas op de 18de plaats.

Boston haalt voordeel uit zijn kleinschaligheid. Vooral sinds Michael Dukakis in de jaren tachtig van de stad het economische hart van The Massachusetts Miracle heeft gemaakt. Het leverde hem nochtans geen presidentszetel op. Daar slaagde John Kennedy wel in na een memorabel duel met Richard Nixon. Toen werd er nog campagne gevoerd. De strijd tussen Bush junior en Al Gore is maar een flauw afkooksel van de mediatieke titanenstrijd van 1960.

Een in alle opzichten schitterend museum, John F. Kennedy Library and Museum, brengt de geschiedenis van veertig jaar geleden weer tot leven. Schitterend in de eerste plaats vanwege zijn architectuur. Het museum dat zopas zijn twintigste verjaardag vierde, werd ontworpen door de Japanner I.M. Pei die ook de piramide van het Louvre tekende. Het gebouw heeft de vorm van een schip dat tegen de oceaan inbeukt en vertelt in een 20-tal zalen het bewogen leven van de 35ste president van de Verenigde Staten. “For all those who through the art of politics seek a new and better world” Het is een ontroerende kennismaking met de Amerikaanse politiek, jaren zestig. Eén en ander moet u wel met een korreltje zout nemen, want dit weze duidelijk: hier wordt met geen kwaad woord over de president gezegd. De focus ligt op laatste drie jaren van zijn leven: het debat met Nixon; die geweldige propagandamachine; de intrede in het Witte Huis; First Lady, Jacqueline Bouvier; de Cubaanse crisis; de verovering van de ruimte; Ich bin ein Berliner; de Kennedy-clan; én – uiteraard – de moord. Dallas, 22 november 1963. Live op het scherm: de beelden. De bewogen aankondiging van Walter Cronkite: de president is dood. 37 jaar na datum nog steeds onopgehelderd.

Een merkwaardig beeld dat bijgebleven is na een bezoek aan het museum is de shake hands van John Kennedy met ‘student’ Bill Clinton tijdens een schoolbezoek in het Witte Huis. Clinton verklaarde later dat de ontmoeting met de president zijn leven en carrière heeft beïnvloed. Een onverwachte ontmoeting in het museum is die met Ernest Hemingway, wiens manuscripten hier bewaard en bestudeerd worden. Grote afwezige is Marilyn Monroe. Over haar wordt geen woord gerept in Kennedy’s huis.

Wie absoluut niets wil missen van de Kennedy-story, kan ook een ticket kopen voor een drie uur durende JFK’s Boston Tour met een oude trolleybus. Zo bezoekt u 83 Beals Street in Brookline, waar JFK geboren werd en zijn jeugd doorbracht; Beacon Hill met het standbeeld van Kennedy; en de tuin van Rose Kennedy. Zelfs in het restaurant blijft Kennedy u achtervolgen. Een populair eethuis is Ye Olde Union Oyster House, zowaar het oudste nog bestaande restaurant in de VS, gesticht in 1826. Jawel hoor, Kennedy kwam er met zijn zwakke maag kreeft eten en had er een vaste tafel. De vele Ierse pubs die Boston rijk is, gaan er ook prat op de Kennedy’s te hebben ontvangen. Wie zal hen tegenspreken? Exit Boston.

Cape Cod

Welkom in Massachusetts, het land van de Indian Summer. Volgens kenners is de herfst nergens zo mooi als in Massachusetts. November is daarom het ideale tijdstip voor een reis door het land dat door de Bee Gees werd bezongen: Feel I’m goin’ back to Massachusetts. De Kennedy’s reizen nog steeds met ons mee. Want we zullen nog een aantal plaatsen bezoeken die van grote betekenis zijn in hun clanverhaal. Cape Cod bijvoorbeeld. “I always come back to the Cape and walk on the beach when I have a tough decision to make. The Cape is the only place I can think and be alone.” Hier is de thuishaven van de Kennedy-clan. De boten die langs Hyannis Port varen, worden op veilige afstand gehouden van The Kennedy Compound, zoals men het complex van grote en dure villa’s in koloniale stijl heeft gedoopt. De schippers duiden aan waar John Kennedy en zijn vermoorde broer Robert gewoond hebben, en waar Edward Kennedy nog steeds woont. Met verrekijkers gluurt men naar het Compound waar zich ooit – in betere tijden – wereldgeschiedenis heeft afgespeeld. De gids vertelt dat John een toegewijd gezinshoofd was dat vaak naar de kerk ging, de Saint Francis Xavier Church. Inderdaad, Kennedy was de eerste katholieke president van Amerika.

In het oude gemeentehuis van het levendige havenstadje Hyannis bevindt zich ook een JFK Museum, heel wat kleinschaliger en knusser dan het grote museum in Boston. Hier leert men ook een andere Kennedy kennen, the family man, de vader, de vriend. Ook in het JFK Museum wordt aan de mythevorming gewerkt. Larry Newman, die goed met John bevriend was, getuigt: “Whatever he had, it was real and it was magic.”

Martha’s Vineyard

Talrijke drama’s hebben die mythevorming uiteraard in de hand gewerkt. Die drama’s brengen ons naar het eiland Martha’s Vineyard, waar de Kennedy’s vaak incognito vertoefden. Vader Joseph Kennedy, die in de jaren twintig fortuin had gemaakt en ook al in film(sterren) geïnteresseerd was, kocht er ooit een huis voor Gloria Swanson. Beroemdheden voelen zich nog steeds aangetrokken door Martha’s Vineyard. Tom Hanks, Steven Spielberg en Robert De Niro hebben er bescheiden optrekjes. Bill Clinton brengt er zijn vakantie door bij vrienden en speelt er golf. De Kennedy’s kwamen hier vooral zeilen en zwemmen. En raakten er verstrikt in amoureuze verwikkelingen. Zoals Ted Kennedy, die er op het schiereiland Chappaquiddick met zijn wagen in het water terecht kwam. Zijn vriendin kwam hierbij om het leven en Ted bereikte zwemmend Georgetown, wat niemand voor waar aannam. Wie het bruggetje bezoekt, kan nauwelijks geloven dat een auto hier zomaar in het water kan sukkelen. Chappaquiddick betekende het einde van Teds kansen op het presidentschap.

Vorig jaar sloeg het noodlot opnieuw toe op Martha’s Vineyard, toen John John, zoon van de vermoorde president, het kleine mannetje dat bij de presidentiële lijkkist stond, er met zijn vliegtuigje in zee stortte en om het leven kwam. Zijn asse werd voor de kust van Martha’s Vineyard in zee uitgestrooid.

Voor de Kennedy’s rust er blijkbaar een vloek op deze idyllische plek. Het eiland werd vroeger bewoond door indianen, die er door de blanken verjaagd werden. Intussen hebben ze echter het eigendomsrecht verworven op een groot deel van het land. Zo heeft Jacky Onassis een groot stuk land aan de indianen afgestaan, in ruil voor een klein privé-stekje aan het strand, vlakbij Aquinnah. Behalve rust heeft dit eiland nochtans weinig exuberants te bieden voor the rich & famous. De meeste dorpen noemen zich zelfs dry town en huldigen – vaak onder impuls van vrouwelijks burgemeesters – een absoluut alcoholverbod. Dat Coca-Cola en hamburgers de wereldgezondheid flink verstoord hebben, vergeet men hier graag.

De bezoeker van Martha’s Vineyard weze gewaarschuwd: in de meeste plaatsen is geen druppel alcohol te verkrijgen, noch in bars, restaurants of disco’s. In het hoofdplaatsje Edgartown is de drooglegging niet van toepassing. Gelukkig maar, want hier bevindt zich zowaar een Relais & Châteaux dat bij de toptien in Amerika gerekend wordt: The Charlotte Inn. Het restaurant is er zo populair dat de gasten best van tevoren reserveren. Er is zelfs een salon voor pijp- en sigaarrokers. Waar in Amerika vindt men dat nog?

We laten het slotakkoord voor de Bee Gees: “And the lights all went out in Massachusetts – And Massachusetts is one place I have seen.”

henk van nieuwenhove