De journalist en de geldslaven

Benedictus XVI en Gilbert Keith Chesterton zijn verwant. Beiden hebben een recept tegen de crisis. Angela Merkel volgt de ethiek van de jongste encycliek, Caritas et Veritate, 2009, en Chesterton liet zich inspireren door Rerum Novarum, 1891. Eén man slechts in Vlaanderen kent G.K. Chesterton ten gronde en schreef een schitterend boek over de Brit. De eeuwige pennenridder Gaston Durnez (81) exploreerde de Timmermans-archieven van Lier, zijn passie, en ontdekte een bezoek van de befaamde intellectueel aan de Netestad. Het erudiete De lach van Chesterton, 2006, Lannoo, volgde.

Goed om weten voor folkloristen en colporteurs van heimwee en daarmee basta? G.K. Chesterton (1874-1936) is een van de productiefste Engelse journalisten, schrijvers, denkers, polemisten, debaters en sociaal theoretici van de voorbije 150 jaar. Een boude bewering over een natie waar krakeel, kranten, kunstenaars, controverses luidruchtiger zijn en meer gewaardeerd worden dan tussen Maas en Noordzee. Chesterton steekt alle columnisten van de huidige en de vorige generatie in Vlaanderen in zijn borstzak. De borstzak was weliswaar ruim, want G.K. woog 140 kilo. Hij promootte het ‘distributisme’ als sociale leer, was stichter in 1926 van de Distributist League en bekvechtte in grote en propvolle zalen als non-socialist met de socialist George Bernard Shaw over hun respectieve wereldse geloof.

Het distributisme is tachtig jaar oud, niet versleten, en houdt lessen in voor een tijd van hebzucht, crisis, ideologische strijd en zuivering van uitspattingen en overdrijving. Distributisme is kruid tegen het deuntje: “Klop op de rijken, de bonusverdieners, de bankiers, de ondernemers, kortom al die mensen waarover wij – groot publiek – menen dat zij ons in een financiële crisis en een economisch debacle hebben gestort.” De stelling is slechts deels waar en de wraakzucht is populistisch, losgeslagen dus van redelijkheid en onderscheidingsvermogen.

Sp.a’ers en N-VA’ers kakelen over de bonussen van BNP Paribas. Mensen, slik de gemakkelijke verontwaardiging in en volg cursussen economie en bankwetenschappen voor jullie de Wetstraat bevloeren met kretologie. Niemand is te beroerd om toe te geven, ook deze columnist niet, dat er zware fouten zijn begaan in de afgelopen vijf jaar, echter mits de economische wetenschap de barrières sloopt tussen haar specialismen, aan de ene zijde de macro-economen die weinig weten van financiën en de financiële economen die weinig weten van de macro-economie, kan de dismal science (de naargeestige wetenschap, die de economie zou zijn) verder. Laten we voor G.K. Chesterton op de scène treedt een tweede Brit citeren. Winston Churchill zei: “De democratie is geen perfect politiek stelsel, het is echter wel het minst slechte.” Een variant is, en dat vat de situatie gisteren, vandaag en morgen uitstekend samen: “De vrije markt is geen perfect economisch stelsel, het is echter wel het minst slechte.”

Het zal Luc Cortebeeck (ACV) plezieren: distributisme is kind van Rerum Novarum, de encycliek van paus Leo XIII (1891) en het begin van een arbeidersbeweging die toen katholiek was. De encycliek Caritas in Veritate van paus Benedictus XVI, volgt de distributistische grondstroming in het roomse denken over markt, economie en menselijke waardigheid. De lutheraanse Duitse kanselier Angela Merkel sprak er in juli zeer lovend over voor de Bayerische Katholische Akademie. Het eerste zinnige woord van een CD&V’er over de tekst moet nog klinken. Ze zijn te druk met het redden van België.

De Distributist League koerste tussen kapitalisme en marxisme. Het monopoliekapitaal en het staatssocialisme onderdrukken de burgers, en de League bepleitte een samenleving met veel middenstanders, kleine boeren, en een brede spreiding van het privébezit. In zijn Outline of Sanity polemiseerde G.K. Chesterton: “Een natie van miljonairs is onmogelijk, en een natie van utopische kameraden is even weinig mogelijk, wel zijn er voldoende naties van tevreden boeren.” G.K. Chesterton liep in de lijn van zijn vriend Hilaire Belloc en diens meesterwerk The Servile State (De slavenstaat). Welke slavernij? Het stelsel waarbij staatsambtenaren en kapitalisten samenwerken om het overheidskapitalisme in stand te houden met de medeplichtigheid van de bankiers en het kapitaal, beschermd door de staatsmacht, terwijl de onderdanige werkers restjes toegeworpen krijgen. Publiek-private partnerships, overnames door regeringen van GM, banken en industriële kampioenen in het Westen en autocraten in bed met zakenoligarchen in Rusland en China passen in deze trend. De distributisten eisten als tegenmacht breed gespreide eigendomsrechten, familiale economie, kleinschaligheid. De groenen moeten Chesterton, Benedictus XVI en Belloc kussen.

DE AUTEUR IS VOORZITTER VAN DE ADVIESRAAD VAN TRENDS.

Frans Crols

Vrije markt is geen perfect systeem, wel het minst slechte.