De januskop van de banken

In de discussie over fiscale amnestie tonen de financiële instellingen hun ware gelaat. In theorie dragen de banken de deontologie hoog in het vaandel. In de praktijk overheerst hun hebzucht.

Zo dreigde de Luxemburgse Vereniging van Banken en Bankiers ( ABBL) vorige week naar de Europese Commissie te stappen als ons land zijn plannen voor fiscale amnestie niet wijzigt. Door de maatregel vreest ze namelijk heel wat kapitaal te verliezen. Je moet maar durven. Van oudsher staat het groothertogdom bekend als het zwarte spaarpotje van de Belg. Met behulp van hun bankgeheim creëerden de Luxemburgse instellingen talrijke constructies om de buitenlandse fiscus te ontduiken. Met succes. Naar schatting zou zo’n 100 miljard euro zwart geld van de Belgen over de grens geparkeerd staan. En nu willen zij ons de les spellen over het belemmeren van vrij kapitaalverkeer. Dat is de wereld op zijn kop zetten.

Ook de Belgische Vereniging van Banken ( BVB) reageerde hypocriet. Zo wees de beroepsfederatie de verantwoordelijkheid af om crimineel geld te detecteren bij de uitvoering van de amnestiemaatregel. Officieel omdat de financiële instellingen niet over onderzoeksbevoegdheid beschikken en geen vergoeding voor de dossierkosten krijgen. In werkelijkheid omdat de maatregel hun deposito’s erodeert en de hele operatie hun geen cent oplevert.

Voor de banken maakt het niets uit of het geld nu in een Belgisch of buitenlands filiaal zit. Bovendien kan het ze geen moer schelen of de spaarders zich al dan niet in de illegaliteit bevinden. Al sinds jaar en dag stellen ze hun vermogende cliënteel pasklare oplossingen voor, waardoor de nationale schatkist in de kou blijft staan. Elke belegger met 250.000 euro in zijn koffer kan zonder al te veel problemen in ons land een bank vinden die voor hem een Zwitserse rekening opent. Als hij geld nodig heeft, stuurt het buitenlandse filiaal gewoon de gevraagde cheque op – opvraagbaar op het kantoor in België. Dat is niet volgens de regels van het spel, maar wel een courante praktijk.

De Commissievoor het Bank- en Financiewezen ( CBF) beschikt zelfs over een brief waarin de BVB haar leden openlijk aanraadt om niet aan de fiscale amnestie mee te doen. Aangezien de banken de publieke scheidsrechter financieren, is het CBF met handen en voeten gebonden aan degene die ze moet controleren. En waartoe zoiets leidt, hebben we bij Enron, Lernout & Hauspie en Artwork Systems gezien. Tijdens de vorige beurshausse schroefden de banken zonder scrupules hun bedrijfswaarderingen op en adviseerden ze schimmige belastingroutes, louter en alleen om zo hoog mogelijke commissies te kunnen opstrijken. Morele vragen over eventuele belangenconflicten werden door de financiële instellingen als economische nonsens weggehoond. Meegesleept door hun hebzucht en de bikkelharde concurrentiestrijd volgden de managers welwillend de sirenezang van de risicokapitalisten. Als journalisten daar kritische vragen over stelden, weigerden de banken gewoon te antwoorden.

Hetzelfde zag je bij het jongste faillissement van Fardis. De verantwoordelijke van de Rabobank vertikte het gewoon aan de telefoon te komen om enige uitleg over zijn bemiddelingsrol te geven. Nochtans had de financiële instelling op papier gezet dat ze de overname door Wyndham zou financieren.

Ondanks de verplichting in de antiwitwaswet blijft ten slotte de vraag bestaan of de banken wel alle verdachte transacties aan de Cel Financiële Informatie ( CFI) zullen doorgeven. Het wordt dus hoog tijd dat de regering een onafhankelijk en modern toezichtorgaan opricht. De oude CBF beschikt nu wel over een nieuw en professioneel directieteam, maar mist de middelen en bevoegdheden om haar taak naar behoren te vervullen.

Eric Pompen