Voor de vijfde maal in een jaar lees ik een manuscript over verandermanagement. Ja, af en toe heb ik masochistische trekjes. Drie van de vijf auteurs beginnen met de boeiende vraag of er wel een nieuw boek over verandermanagement nodig is. Het antwoord op die belachelijke vraag is mij ondertussen duidelijk geworden: neen. Alle vijf stellen dat veranderen moeilijk is. Drie van de vijf brengen nog even in herinnering dat verandering “de enige constante is”. Voor mij is de enige echte constante die uitspraak. Twee auteurs zeggen dat de mens weer centraal moet staan en drie zeggen dat de top het voorbeeld moet geven. Vier wijzen op radicaal nieuwe technologieën. Twee weten dat je echt creatief moet zijn als je een verandering wil laten slagen. Ik vrees dat zij het niet echt zijn.
Ondertussen maak ik live mee welke veranderingsstrategie wél en welke niet werkt. De Belgische of de Britse? Belgen zijn plantrekkers, wantrouwen de overheid en krijgen niet graag instructies van hogerhand. De Britten zijn gezagsgetrouw, respecteren hun instellingen en volgen hun leiders, zeker als ze Winston Churchill, Margaret Thatcher of Theresa May heten.
Ik woon administratief gesproken in het district Camden. Toen ik hier drie jaar geleden aankwam, recycleerde men ongeveer 33 procent van het huisvuil. In België ligt dat cijfer rond 60 procent. De eerste maanden kreeg ik af en toe een pamflet in de bus. Recycleren aub. Een jaar later was het cijfer tot 29 procent gezakt.
Mijn Belgische bezoekers ergerden zich blauw. Moet ik (let op het taalgebruik!) die bananenschil nu echt bij dat papier en bij de plastic fles gooien? Neen, je kunt bij mij sorteren, maar beneden bij de grote vuilbakken zal je zien dat de drie kleine containers voor recycleerbaar afval na een dag vol zitten en er alleen nog plaats is in de twee reuzencontainers voor restafval.
Hoe krijg je de Londenaars aan het recycleren? Maak het onmogelijk of duur om het niet-gewenste gedrag te stellen, en maak het gewenste gedrag zo eenvoudig mogelijk. Leer van de Belgen. Maak restafval peperduur, PMD en biologisch afval goedkoop of gratis. Plak een sticker op de zakken die verkeerd gesorteerd zijn en laat de zakken staan. Zorg voor grote gratis containerparken en pas dan de strategie toe van de parkeergarages in het centrum van de stad: eerst spotgoedkoop en als iedereen de juiste gewoonte heeft verworven, maak je ze duur. Eenvoudig, dr. Watson. Ondersteun een dergelijke actie met wat propaganda, symbolische niets ter zake doende acties zoals een milieubox die niemand open krijgt, en kijk… na enkele jaren heb je de zo gewenste mentaliteitsverandering.
Camden is niet gaan kijken in Vlaanderen. St. Pancras ligt nochtans in dat district. Twee uur later sta je, via Rijsel, in Kortrijk. Neen, ze hebben change managers ingehuurd. En die weten niet wat de meest effectieve veranderingsstrategie, namelijk de engineeringstrategie, inhoudt. Hoe heeft men alle secretaressen weggehaald van hun mechanische typmachine? Door hen te motiveren? Met een attitude-verandering? Neen, gewoon door hen aan de lijve te laten ondervinden dat een elektrische schrijfmachine, en later een tekstverwerker, zoveel voordelen had. En hoe hebben ze de harde kern weerstanders overtuigd? Op een goede morgen stond er geen mechanische schrijfmachine meer. Een week later bleek dat de weerstand gewoon nostalgie was. 99 procent wou niet meer terug.
De experts in verandermanagement doen nu een beroep op mijn betere ik. Mijn district is ingedeeld in vijf subdistricten. Als mijn district meer recycleert, kan ik punten verdienen, waarmee we allerlei beloningen kunnen verdienen. De meeste beloningen gaan naar liefdadigheid, scholen in mijn subdistrict. Het doel is 40 procent van het afval gerecycleerd te krijgen.
Arme Britten. Wat een belachelijk doel. Gamification, Cialdini, de gebroeders Heath. Ik lees zo de theorie door hun aanpak heen. Er zijn twee kleine problemen. Nergens in de folder staat tot welk subdistrict ik behoor. Maar vooral, er is een kleine recyclagecontainer bij gekomen voor biologisch afval. De andere recyclagecontainers puilen nog steeds na één dag uit. De prijs van een bezoek aan Kortrijk met drie ambtenaren? Driehonderd pond. Voor die prijs krijgen ze lekker Belgisch bier en een gastvrije ontvangst. De prijs van de consultants voor deze schitterende campagne? Ik durf er niet aan te denken, want ik betaal ze. Foei, Camden!
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
Marc Buelens
Maak het onmogelijk of duur om het niet-gewenste gedrag te stellen, en maak het gewenste gedrag zo eenvoudig mogelijk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier