“De grote klap moet nog komen”

Een kleine 2000 beleggers zakten af naar Den Haag voor hun jaarlijkse portie economietheater uit de Lage Landen. Daar sloeg Rienk Kamer de hoop op een blijvend herstel aan diggelen.

Eind november vond in het congrescentrum van Den Haag weer het symposium plaats dat Rienk Kamer, de bekendste beursgoeroe van Nederland, er jaarlijks geeft. En de toehoorders vonden het weer geweldig, de voorstelling van Kamer. Het symposium is uniek in zijn soort. Vijf uur lang entertaint Kamer zijn publiek over economie en beleggen. Daarmee is het symposium zowat het enige economietheater van de Lage Landen.

Maar het is meer dan show. De analyses van Kamer zijn onderbouwd en putten uit een sterk netwerk dat de Nederlander heeft opgebouwd in wereldwijde financiële kringen. Niemand verwachtte dat Rienk Kamer een zonnig economisch vergezicht zou schetsen, maar toch sloeg Kamer de hoop van de afgelopen kwartalen behoorlijk hard aan diggelen.

Pessimist

“Ik zit in de business van het voorspellen, en op het symposium van vorig jaar dacht ik klaar te zijn met voorspellen”, zegt Rienk Kamer. “De crash leek een einde te maken aan alle zeepbellen. De beurs en economie leken met een schone lei te kunnen beginnen. Ik dacht beleggers te kunnen adviseren om rustig wat aandelen Shell of Unilever te kopen, en klaar was kees. Niets daarvan. De overheden reageren op de crisis door op ongeziene schaal spookgeld in de economie en de markten te pompen. Ze vervangen privéschulden door overheidsschulden. Maar een schuldenpro- bleem oplossen met meer schulden? Het is alsof je de Mexicaanse griep bestrijdt door de patiënt een andere griep in te spuiten. Neen, de overheden zijn bezig de moeder van alle zeepbellen te blazen, maar het heeft nog weinig effect op de economie. Ik vrees dat we de Big One, de grote klap die alles schoonveegt, nog niet gehad hebben.”

De dag voor het symposium kondigde Dubai aan dat het moeite heeft om zijn schulden af te lossen. Kamer: “Ongelooflijk dat problemen in een Disneyland in de woestijn de wereldmarkten beroerden. Zelfs het goud daalde in prijs. De reactie op de problemen in Dubai is een signaal dat beleggers nog altijd geen greintje vertrouwen hebben in het globale financiële systeem.”

Kamer heeft niet veel mooie woorden over voor het zogenaamde herstel. “Het is vals, want gebaseerd op gemanipuleerde statistieken. De echte werkloosheid in de VS is op dit moment niet 10 procent maar 16 procent. Mensen die er een tijd werkloos zijn, worden er gewoon uit de statistieken geschrapt. Hoe kan je van een herstel spreken als de werkloosheid blijft stijgen? De wereld is armer geworden, dat is de realiteit. Ik zie geen V-herstel, maar een langdurige WWWWW-beweging, met terugkerende recessies over een periode van 10 tot 20 jaar.”

Lange termijn

Kamer is een aanhanger van langdurige golven in de economie. Zware crises markeren vaak een keerpunt in die golven en het begin van een nieuwe opwaartse trend. Maar Kamer ziet dat keerpunt nog niet. “Om tot een duurzaam herstel te komen, is er creatieve destructie nodig. De zwakke bedrijven moeten eruit om ruimte te bieden aan de gezonde bedrijven. Dat proces is nog niet bezig. De overheden voeren een politiek van zoveel mogelijk te behouden. Zo krijgen we zombiebanken en zombiebedrijven. Die staan het herstel in de weg. We doen aan staatseconomie als verlieslatende therapie. Symptomatisch is ook dat de corrupte bonuscultuur in het banksysteem er nog niet uit is. Amerikaanse banken die gered werden door de overheid keren weer monsterbonussen uit. Een zware crisis dient om deze wanpraktijken eruit te halen. Maar dat is dus nog niet gebeurd.”

Beleggers kiezen in zo een omgeving maar beter eieren voor hun geld? Kamer: “De situatie is gewoon veel te onstabiel om in westerse beurzen te beleggen. De rally van de voorbije zes maanden was van staatsbelang om de economie te ondersteunen. De centrale banken deelden gratis geld uit in het casino. Hoe kun je anders verklaren dat olie en andere grondstoffen in prijs stegen terwijl de economie in recessie is en de pakhuizen vol grondstoffen liggen? Het gaat om een puur speculatieve handel.”

Toch had Rienk Kamer nog enkele beleggingstips. “Koop (Nederlandse) overheidsobligaties, goud en beleggingen in een aantal groeilanden zoals China, India. Korea en Brazilië. Daar is arbeidsethos, zij willen vooruit.”

D.K.