De Europese ambtenaar: riante lonen, royale vergoedingen en leuke extraatjes

Volgende week, op 22 en 23 maart, vindt de volgende Europese Top plaats. Ondertussen worden de Europese instellingen bemand door duizenden ambtenaren – die een opvallend riante bezoldiging genieten. Trends publiceert de loonbrief van de ambtenaren van de Europese Unie.

Wat drijft de Europese ambtenaar? Is het misschien het leefloon van ten minste 1895 euro tot het pensioen dat de kandidaten overtuigt? Is het de gratis gezondheidszorg? De jaarlijkse gratis reis naar de heimat in eerste klasse? Het loon dat al gauw de 3000 euro netto overschrijdt, ook voor een poetsvrouw en een bode? In 2004 hadden de Europese instellingen 2,8 miljard euro personeelskosten. De gegadigden voor die jobs zijn talrijk, de plaatsen beperkt. Elke Europese burger mag meedingen. Niet zelden drummen 30.000 gegadigden per sessie naar de schaarse postjes.

Hoe wordt u eurocraat?

Voor wie voor de Europese Unie aan de slag wil, is het 132 pagina’s dikke Statuut van de ambtenaren van de Europese Gemeenschappen verplichte literatuur. Het document puilt uit van de regels over aanwerving, gedragscodes, lonen en andere vergoedingen voor de ambtenaren in de Europese instellingen.

De eerste stap naar het beloofde eurocratië is de deelname aan schriftelijke en mondelinge examens. Die vergelijkende examens verschijnen in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen. Wie slaagt, komt in een wervingsreserve terecht. Bij de selectie wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met een geografische verdeelsleutel.

Voor de gegadigden volgt een proefperiode van negen maanden (eventueel verlengd tot vijftien maanden). Is het verdict negatief, krijgt de kandidaat een ontslagvergoeding van maximaal drie maanden loon. Wie slaagt, zit gebeiteld. Want ambtenaren bij de Europese instellingen zijn zo goed als vast benoemd. Ontslagen gebeuren zelden.

Waarvoor kunt u solliciteren?

Het spectrum aan jobs bij de Europese instellingen is ruim. De eurocraat kan aan de slag bij het Europees Parlement, de Raad, de Commissie, het Hof van Justitie, de Rekenkamer, het Economische en Sociale Comité, het Comité van de Regio’s of de Europese ombudsman. Het spectrum aan karweien is ingedeeld in vier categorieën, van A tot D. Een kandidaat-werknemer moet één werktaal van de Europese instellingen (Duits, Engels, Frans) zeer goed beheersen. En hij moet een tweede taal vloeiend spreken.

D is de laagste categorie, van lager en beroepsonderwijs. Het omvat keuken- en schoonmaakpersoneel, bodes, klusjesmannen en chauffeurs. Categorie C is het lager middelbaar onderwijs. Hier vinden we secretariaats- en kantoorwerk, het bijhouden van archieven. De categorie B is voor mensen met een diploma hoger middelbaar onderwijs. Het zijn boekhouders, documentalisten, directiesecretaresses. De hoogste categorie is A voor mensen met een universitair diploma, zoals economen, juristen, artsen, vertalers en tolken.

Laagste beginnersloon: 1895 euro

Voor zowat alle functies worden examens uitgeschreven. Uitzonderingen zijn er voor de functies vanaf A9. Wie in categorie A verzeilt, komt normaliter in het laagste niveau (A1) terecht. Vanaf A9 bekleedt de ambtenaar een directiefunctie. Die postjes worden eventueel uitgereikt op basis van gesprokkelde ervaring buiten de Europese instellingen. Er komt geen examen bij kijken. Wel mogen die buitenstaanders ten hoogste een vijfde uitmaken van het totale eurocratenbestand.

Euroland is een goede betaler. De laagste categorie – een beginnende bewaker in functie D1 – gaat met een brutoloon van ten minste 1895 euro naar huis. Dat is echt wel het absolute minimum. Het hoofd van een directoraat-generaal – met categorie A16 de hoogste functie – verdient maandelijks op het einde van zijn carrière ten minste 10.000 euro netto.

Na de proefperiode van negen maanden zit de eurocraat dus gebeiteld. Om de twee jaar kan hij een categorie opklimmen. Voor zijn eerste promotie moet hij wel bewijzen dat hij ook een derde taal machtig is. En krijgt hij loonsverhoging. Maar promotie kan alleen indien een postje vrijkomt.

Mag een eurocraat corrupt zijn?

Neen. Hij mag evenmin de wet overtreden. Hij mag geen geld, prijzen of geschenken krijgen zonder het akkoord van zijn bazen. Een eurocraat moet altijd loyaal en onpartijdig blijven. Hij mag zelfs niet zomaar zijn hart luchten over eventuele misstanden bij zijn instelling. Wil hij praten, moet hij eerst groen licht krijgen van zijn overste.

Want de eurocraat verdedigt steeds de belangen van de Europese Unie. Hij laat zich niet beïnvloeden door een regering, overheidsdienst, belangenvereniging. Wil hij bijklussen, moet hij toestemming vragen aan zijn superieuren. Die hebben nog meer macht. Stel: de eurocraat neemt ontslag en gaat elders werken. Dan moet hij alvast een opzegtermijn van drie maanden naleven. Voor gevoelige jobs moet de eurocraat bovendien de toestemming krijgen van zijn voormalige bazen. Hij zal dan een afkoelingsperiode van ten minste twee jaar in acht nemen.

De 42-urenweek

Waarom zou de ambtenaar uit eigen beweging opstappen? Misschien kijkt hij op tegen een werkweek van 42 uur. Die kan zelfs verzwaard worden met overuren, zij het alleen in dringende omstandigheden. Voor nacht- en weekendwerk is er een bijzondere goedkeuring nodig van de baas. En een ambtenaar mag maximaal 150 overuren presteren per zes maanden.

Toeslagen en ander zakgeld

Een werkweek van 42 uren is goedgevuld. Maar de pil wordt verguld met een attractief loon. Dat wordt vermeerderd met allerlei extraatjes. Wie de eigen lidstaat verlaat en bij de Europese instellingen gaat werken, krijgt alvast een ontheemdingstoelage, een bijdrage voor het verblijf in het buitenland ter waarde van 16 % van het loon, met een minimum van 446 euro per maand.

Een tweede toeslag is het huishoudgeld voor de ambtenaar. Het bedraagt 2 % van het loon én 150 euro per maand. Een derde bonus is een fooi van 198 euro bij de geboorte van een kind. Een vierde gunst is de kinderbijslag (329 euro per kind). En ten vijfde is er de studietoelage voor elk kind vanaf vijf jaar. Maakt 223 euro per kind per maand. Speciaal voor die kinderen werden Europese scholen opgericht.

Reisvergoedingen

Een eurocraat die zijn thuisland verlaat, krijgt heimwee. Euroland verzacht de bittere pil. De verhuiskosten van familie en inboedel zijn integraal voor rekening van Europa. Ook de verhuizing bij de terugkeer wordt terugbetaald. Het reizen mag in eerste klasse met de trein. Voor afstanden van meer dan 500 kilometer wordt gevlogen in business-class.

Stel, de ambtenaar heeft bij zijn verhuis nog geen woonst in de stad van zijn nieuwe werkplek. Dan mag hij met de familie tijdelijk, alweer op kosten van Europa, op hotel of hij mag een woning huren. De ambtenaar krijgt bovendien een dagelijks zakgeld. Het schommelt per lidstaat en bedraagt voor België 84 euro.

Extra vakantiedagen

De eurocraat mag bovendien één keer per jaar met de familie op reis naar het thuisland op kosten van euroland. De ambtenaar krijgt voor de verplaatsing een forfaitaire vergoeding per kilometer. Voor de eerste 200 kilometer krijgt hij niets. Daarboven wordt het een bedrag dat schommelt tussen 0,11 en 0,56 euro per kilometer. Daar komt nog eens een vast bedrag bovenop van 167 euro voor een afstand tussen 725 en 1450 kilometer. En van 334 euro voor een grotere afstand.

Hoe verder de reis, hoe beter voor het aantal vakantiedagen. Want een ambtenaar krijgt één dag extra vakantie voor een afstand tot 250 kilometer. Maar wie meer dan 2000 kilometer reist, krijgt zes vakantiedagen extra.

Het zijn extraatjes bovenop het normale aantal vakantiedagen: 24 tot 30 werkdagen. Met bijkomende dagen voor bijzondere gebeurtenissen. Als een ambtenaar trouwt, krijgt hij vier dagen vakantie. Een zwangere vrouw krijgt 20 weken zwangerschapsverlof. Dat wordt 24 weken in geval van een meerling. De echtgenoot krijgt bij de geboorte tien vakantiedagen. En als het kind trouwt, krijgt de ambtenaar twee dagen vakantie.

Zakgeld voor de dienstreis

De eurocraat reist ook voor het werk. Dat gebeurt opnieuw in eerste klasse met de trein. Voor afstanden boven 800 kilometer heen en terug mag dat met het vliegtuig. Om de reis te verlichten, krijgt de ambtenaar een dagelijks zakgeld mee. Het bedrag wordt berekend per bestemming. Wie naar Slowakije moet, mag slechts 50 euro spenderen per dag. Zweden is het duurste land met 97 euro per dag. Het is 84 euro in België.

Dat zakgeld dient voor het ontbijt en twee dagelijkse maaltijden. Wanneer de eurocraat echter op kosten van derden en/of zijn gastheer eet, is hij verplicht om dat aan te geven. Daarnaast zijn er hotelkosten. Die schommelen tussen 97 euro voor het goedkoopste land (Duitsland) en 210 euro voor het duurste land (Polen).

15 jaar loopbaanonderbreking

Een ambtenaar kan een onbezoldigde loopbaanonderbreking nemen. De eurocraat mag maximaal 15 jaar loopbaanonderbreking nemen tijdens zijn loopbaan, al mag het slechts ten hoogste één jaar zijn per keer. En zijn vorige functie is niet gewaarborgd bij de terugkomst. De eurocraat krijgt dan een job die aan zijn kwalificaties beantwoordt.

De loopbaanonderbreking mag ook bij de geboorte van een kind voor maximaal zes maanden. Zijn loon vervalt, maar de eurocraat krijgt een maandelijkse uitkering van 804 euro. Ook de kinderbijslag en de studietoelage worden verder betaald.

Leefloon van ten minste 1895 euro

Kan een ambtenaar ontslagen worden? Ja, maar moeilijk. Bijvoorbeeld wanneer een eurocraat niet langer de nationaliteit heeft van één van de Europese lidstaten. Of bij een herstructurering. Of omdat hij niet voldoet. Per vijf jaar dienst krijgt hij dan een opzegvergoeding van drie maanden.

Als de ambtenaar een disciplinaire straf krijgt, ontvangt hij nog altijd het bestaansminimum. Daarmee moet hij niet met- een aanschuiven bij de soepbedeling in het armenhuis. Het leefloon van eurocratië ligt bijna drie keer hoger dan het Belgische. Een vergoeding van 1895 euro per maand is het absolute minimum. Want het laagste loon bij de Europese Unie – de D1 voor een beginnende bewaker – is meteen ook het leefloon, althans voor die categorie ambtenaren. Daarboven komen voor de ontslagen ambtenaar de kinderbijslag, het studiegeld en het huishoudgeld.

Vorig jaar werd één persoon ontslagen tijdens de proefperiode. Er waren geen ontslagen bij de ambtenaren. Wel kregen twee ambtenaren een tuchtstraf.

Op 50 met pensioen

De Europese ambtenaar kan in plaats van ontslagen te worden ook met brugpensioen. De begeleiding moet het dreigende zwarte gat verzachten. De eurocraat kan vanaf 55 met brugpensioen. Hij verdient dan vijf jaar 70 % van zijn laatst verdiende loon en vervolgens tot zijn pensioen 60 % van zijn laatst verdiende loon.

Dat pensioen start normaliter vanaf 65. Maar de eurocraat mag tot zijn 67ste werken. Het pensioen bedraagt ten hoogste 70 % van het laatste loon. De ambtenaar kan ook al op zijn 50ste met pensioen. Hij krijgt dan weliswaar 19 % minder dan zijn voorziene pensioen.

Tandprotheses betaalt u zelf

Een eurocraat die tot 63 blijft werken, verzekert ook zijn gezondheid voor zijn oude dag. De sociale zekerheid van de Europese instellingen dekt over het algemeen 80 % van de ziektekosten van de ambtenaar en zijn familie. Dat wordt 85 % van de prijs bij een doktersbezoek, operaties, geneesmiddelen, laboratoriumtesten en protheses. Behalve dan tandprotheses. De kostendekking loopt op tot de volle 100 % in geval van tbc, kanker, kinderverlamming “en andere zware ziektes.”

De ambtenaar financiert de sociale zekerheid via een bijdrage van 9,75 % op zijn loon. Via een bijkomende ziekteverzekering is hij trouwens voor 100 % gedekt voor medische onkosten. Die bijkomende verzekering wordt afgehouden van het loon, maar kan maximaal 0,6 % van het loon bedragen.

Wat de eurocraat niet krijgt

In dichte drommen snakken kandidaten naar een droomjob als eurocraat. Het beloningspakket is dus goed. Een deel van het brutoloon wordt wel afgehouden via een specifieke regeling van de Europese instellingen. De belastingvoeten schommelen tussen 8 en 45 %. De bijdrage voor de sociale zekerheid (pensioenlasten inbegrepen) bedraagt 9,5 %. En er is nog een bijzondere heffing van 2,93 %.

De eurocraat moet wel een aantal zaken missen die de Belg krijgt. Een eurocraat heeft geen dertiende of veertiende maand. En hij geniet geen fiscale aftrek van hypothecaire of autoleningen.

En er moet nog een hardnekkig misverstand uit de wereld worden geholpen. Neen, eurocraten hebben geen voordelen voor de aankoop van tabak, brandstof of alcohol. Dat betalen ze uit eigen zak. Wolfgang Riepl

Wolfgang Riepl

De laagste categorie – een beginnende bewaker in functie D1 – gaat met een loon van ten minste 1895 euro naar huis. Dat is echt wel het absolute minimum.

Leuke extraatjes voor Europese ambtenaren zijn de ontheemdingstoelage (minimaal 446 euro per maand), het huishoudgeld (minimaal 150 euro per maand) of een fooi van 198 euro bij de geboorte van een kind.