De economie trekt weer aan

Wat brengt 2010 ons? De CEO’s van Belgische bedrijven bevinden zich in een bevoorrechte positie om daarop te antwoorden. We legden hen tien vragen voor.

De meeste CEO’s zijn ervan overtuigd dat het ergste van de crisis achter de rug is en dat de economie weer zal herstellen. Toch zijn ze niet naïef optimistisch, want een aantal onder hen bouwt de nodige reserves in.

Wat zijn uw verwachtingen

voor de wereldeconomie in

2010?

n Licht herstel 46 %

n Herstel 54 %

De twaalf gecontacteerde CEO’s zijn allemaal van mening dat de wereldeconomie in 2010 een herstel zal laten optekenen. 54 % van hen verwacht een redelijk herstel, terwijl een iets kleinere groep denkt dat het herstel beperkt zal blijven. Luc Bertrand, CEO van Ackermans & van Haaren, wijst nadrukkelijk op de opkomende markten: “De groei van de wereldeconomie wordt getrokken door het succes van China, India en Brazilië. De lage USD zal de Amerikaanse export op dreef houden en zal het Europa zeer moeilijk maken. De grote evenwichten blijven verstoord en de schulden die de Amerikaanse consument nog moet terugbetalen, blijven een domper zetten op de Amerikaanse economie. De Amerikaanse overheid zal het deficit moeten reduceren, wat een moeilijke oefening wordt.” Toch blijven de bedrijven niet blind voor de gevaren. Illustratief is het antwoord van KBC: “Het economische herstel houdt aan in 2010, maar neemt allicht wat gas terug. In de loop van 2010 verliezen de tijdelijke groeifactoren die de eerste fase van het herstel vorm gaven (een kentering in de voorraadcyclus, overheidsstimuli) aan kracht, wat zich zal vertalen in een geleidelijker herstel (dat wel nog altijd duidelijk positief zal zijn). Opkomende economieën in Azië en Latijns-Amerika zullen in dat herstel ook in 2010 het voortouw nemen. De perspectieven voor de industrielanden zijn duidelijk minder.” Fortis Bank gaat uit van een vergelijkbaar scenario, maar voegt er de volgende waarschuwing aan toe: “Dit scenario blijft kwetsbaar, gezien de hoge mate van onzekerheid.” Wereldhave Belgium verwacht dat de economie langzaam weer zal aantrekken, maar ziet slechts een herstel van de werkgelegenheid in de loop van 2011.

Wat zijn uw verwachtingen voor de

Belgische economie in 2010?

n Stabiel 8 %

n Licht herstel 46 %

n Herstel 38 %

n Geen antwoord 8 %

De verwachtingen voor de Belgische economie zijn minder hoog gespannen dan voor de wereldeconomie. Slechts één CEO meent dat er geen groei in zit, terwijl 46 % van de ondervraagden uitgaat van een licht herstel. 38 % mikt op een sterker herstel. Zowat iedereen legt de link met de wereldeconomie, zoals Chris Buysse, CEO van ThromboGenics: “Onze economie kan niet los van de wereldscène gezien worden. Algemeen blijft onze regio een van de plekken met de hoogste levenskwaliteit ter wereld.” Frédéric Sohet van vastgoedbevak Montea uit zijn “twijfels over de Belgische begroting, die moeilijk in toom te houden zal zijn. Dat en de stijging van de schulden tot meer dan 100 % van het bruto nationaal product (bnp) zullen een bijkomende druk op de Belgische economie leggen.” Toch verwacht Sohet dat die laatste in 2010 licht zal hernemen. Wereldhave Belgium is duidelijk optimistischer en plakt een cijfer van +1,5 % op de groei van het Belgische bnp. Minder opgetogen is LucBertrand van AvH: “De Belgische economie stabiliseert op een niveau van lage groei. De competitiviteitsgraad verslechtert verder, de sociale partners verhogen de sociale kosten en de belastingen. De investeringen trekken weg en de werkloosheid stijgt tot ongekende niveaus. Brussel-Halle-Vilvoorde wordt niet opgelost, er komen nieuwe verkiezingen en een crisisregering wordt samengebracht. De timing daarvan is echter vandaag niet duidelijk. Ik hoop dat dit scenario niet gevolgd wordt, maar dat is ijdele hoop als niet iedereen beseft hoe fragiel onze welvaartseconomie wel is.” IBt Bebig, de Waalse fabrikant van brachytherapieproducten, verwacht een gradueel herstel van de activiteiten, met meer dan waarschijnlijk een dipje in de lente.

Wat zijn uw verwachtingen voor

uw sector in 2010?

n Stabiel 31 %

n Herstel 54 %

n Geen antwoord 15 %

Algemeen liggen de verwachtingen voor de sectoren een stuk lager dan voor de Belgische economie. 54 % van de bedrijven verwacht een herstel, maar 31 % meent dat er geen groei in zit. 15 % geeft geen antwoord en dat kan erop wijzen dat de zichtbaarheid beperkt is. Tot het optimistische kamp behoort UCB: “Voor bedrijven die met innovatieve producten op de markt kunnen komen, ziet het er goed uit.” IBt Bebig, dat eveneens tot de gezondheidssector behoort, vertelt een ander verhaal: “Er zijn collega’s in de sector die met aanzienlijke problemen te kampen hebben, maar in het segment waarin wij actief zijn, beïnvloedt de moeilijke conjuncturele toestand onze activiteiten slechts onrechtstreeks, via de budgettaire wijzigingen aangebracht aan de plannen van de sociale zekerheid.” In de biotechsector gaat het duidelijk beter. We laten Chris Buysse van ThromboGenics aan het woord: “De visibiliteit van de biotechsector zal verder toenemen. In Vlaanderen zijn er tal van initiatieven en projecten in de sector. De voortrekkersrol van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) kan daarbij nauwelijks overschat worden. Ik verwacht zelfs minstens een beursintroductie van een biotechbedrijf in 2010.” KBC en FortisBank zitten niet op dezelfde lijn. KBC is optimistisch gestemd: “Geholpen door de steile rentecurve werkt de financiële sector in 2010 verder aan het herstel. Tijdens het jaar zal de kredietgroei opnieuw aantrekken naarmate de investeringsappetijt van bedrijven en gezinnen toeneemt. Historische verbanden tussen de conjunctuurcyclus en kredietverliezen suggereren dat het ergste op dat vlak al vroeg in 2010 achter de rug zou moeten zijn.” Fortis Bank bouwt meer reserves in: “De lage winstgevendheid van de banken zal zich in 2010 doorzetten. De financiële en economische crisis zal ook dit jaar nog verliezen met zich meebrengen, banken plooien zich terug op meer traditionele activiteiten waarvan de rentabiliteit eerder beperkt is en de nieuwe regelgeving zal verder druk uitoefenen op de groei van de sector.”

Wat verwacht u voor uw bedrijf in

2010?

n Stabiel 31 %

n Herstel 54 %

n Geen antwoord 15 %

De antwoorden over de bedrijven zijn dezelfde als voor de sectoren. Ook hier verwacht iets meer dan de helft van de respondenten een herstel, terwijl 31 % uitgaat van een stabilisatie ten opzichte van 2009. Bij ThromboGenics zijn de verwachtingen alvast hooggespannen: “2010 wordt wellicht het belangrijkste jaar ooit. Voor elk van onze drie hoofdprogramma’s valt er belangrijk nieuws te verwachten: resultaten voor onze fase III-studie van microplasmine midden 2010, de start van de studie fase II voor ons antikankerprogramma waarop Roche een licentie heeft genomen en hopelijk een corporate deal voor ons antithromboticum (Anti Factor VIII). Spannend jaar!” IBt Bebig heeft de ambitie om een global player te worden. Volgens de groep bieden de financiële crisis en de moeilijke conjunctuur een opportuniteit om zich sneller te ontwikkelen. Barco mikt op groei dankzij vooral twee groeimarkten, digitale cinema en de medische markt. Frans Michielsen, topman van Miko, ziet een licht verschillend fortuin voor zijn twee afdelingen: “De koffieafdeling zal stabiel blijven. Een gevaar zijn de internationale koffieprijzen, die zijn zeer speculatief en ze zijn ook gekoppeld aan de USD. Koffie zal er altijd gedronken worden. Omdat we in de B2B-markt actief zijn, zie ik een gevaar in het verminderen van het personeelsbestand. Voor de kunststofdivisie verwacht ik toch nog groei. We krijgen meer aanvragen voor offertes en ik verwacht een paar mooie projecten te kunnen binnenhalen.” Elia behoort tot de bedrijven die stabiele verwachtingen hebben, wat “normaal is, gezien ons gereguleerde karakter en de vaste tarieven voor de periode 2008-2011.” KBC stelt dat “na een erg moeilijk jaar 2009 voor de sector de winstgevendheid zich zal herstellen onder invloed van de aantrekkende economie. De grootste risico’s op kredieten en beleggingen zijn in de loop van 2009 verder onder controle gebracht.” Vastgoedbevak Wereldhave Belgium meent dat “de uitdagingen weliswaar groter zijn, maar dat de groep met een kwalitatieve focus de targets zal behalen.”

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen

en kansen voor 2010?

Ieder bedrijf ziet diverse uitdagingen. Atenor wil cash en winst genereren, terwijl Elia een aantal grote investeringsprojecten wenst te realiseren. Vastgoedbevak Montea stelt eerder cryptisch: ” Planning the rebound“, terwijl bij UCB de succesvolle lancering van nieuwe producten de prioriteit is. Wereldhave Belgium wil de vastgoedportefeuille uitbreiden. Bij Barco staat de voortdurende innovatie in producten en marktbenadering centraal. We kregen een uitgebreider antwoord van KBC: “Het uitvoeren van het vernieuwde strategische plan en de opstart van de eraan gekoppelde desinvesteringen. Tegelijk zal het herwonnen vertrouwen van de financiële markten moeten worden bestendigd. Het zich doorzettende winstherstel en de strategische refocus zullen daartoe bijdragen.” Marc Coucke van Omega Pharma wil het kostenniveau stabiliseren op het lage niveau van 2009, de brutomarge verhogen dankzij innovatie en het marktaandeel verhogen.”

H oe zal de omzet van uw bedrijf in

2010 evolueren ten opzichte van 2009?

n Daling 15 %

n Stabiel 23 %

n Stijging 39 %

n Geen antwoord 23 %

Een kleine meerderheid van de gecontacteerde bedrijven verwacht een omzetstijging (39 %). Toch gaan twee bedrijven (15 %) uit van een daling, terwijl drie CEO’s (23 %) een min of meer gelijk blijvende omzet verwachten. Onder de categorie ‘geen antwoord’ vallen onder andere de banken, waarvoor de omzet niet relevant is. Miko stelt dat de omzet “natuurlijk afhankelijk is van de evolutie van de grondstofprijzen.” Toch verwacht topman Michielsen een groei van enkele procenten.

Hoe zal de winst van uw bedrijf in 2010

evolueren ten opzichte van 2009?

n Daling 8 %

n Stabiel 31 %

n Stijging 23 %

n Geen antwoord 38 %

De winstgroei lijkt volgens de eerste gegevens achter te blijven op de omzetgroei. Veel bedrijfsleiders (38 %) houden de lippen op elkaar. Van degenen die wel antwoorden, mikken de meesten op een stijging. Een ontluikend biotechbedrijf als ThromboGenics zit natuurlijk nog niet in de fase van zijn ontwikkeling waarin er winst kan worden geboekt. Zo schrijft CEO Chris Buysse: “ThromboGenics heeft een aantal kandidaat-geneesmiddelen in portefeuille die elk op zich honderden miljoenen EUR marktpotentieel hebben. Voor we zover zijn, zal er echter de komende jaren eerst nog ongeveer 25 miljoen EUR per jaar moeten worden geïnvesteerd.” Miko laat zich voorzichtig uit: “De winst hang af van zoveel factoren dat dit moeilijk te voorspellen is. Maar ik heb er vertrouwen in dat ook 2010 een goed jaar zal zijn.”

Hoe zal het personeelsbestand in uw

bedrijf evolueren?

n Daling 8 %

n Stabiel 38 %

n Hoger 31 %

n Geen antwoord 23 %

Het is hoopgevend dat slechts 8 % uitgaat van een daling van het personeelsbestand, terwijl telkens 38 % mikt op stabilisatie of groei. KBC heeft het wat moeilijk met het beantwoorden van deze vraag, aangezien de groep desinvesteringen moet doorvoeren. Toch verwacht de groep in België na een periode van aanwervingsstop en natuurlijke afbouw in 2009 in 2010 een stabiel tot zelfs stijgend personeelsaantal. Ook Fortis Bank geeft een genuanceerd antwoord: “Overeenkomstig het industriële plan voor BNP Paribas Fortis, dat de integratie van de vroegere Fortis Bank in BNP Paribas behelst, worden er in België tussen 2009 en 2011 zowat 2000 banen geschrapt, maar er komen er ongeveer 1250 bij dankzij de nieuwe competence centers en shared service centres die vanuit België voor de hele groep of voor sommige regio’s zullen werken. Daarnaast zijn er uiteraard natuurlijke afvloeiingen (vooral door pensionering), die aanzienlijk zijn en over die periode nog groter zullen zijn. We zullen extern moeten aanwerven om dat op te vangen.” Vastgoedbevak Montea verwacht een toename met 5 %, terwijl Frans Michielsen van Miko, die een stabiel personeelsbestand voorspelt, enkele pijnpunten blootlegt: “Ik ben bezorgd over de loonkloof met andere West-Europese landen. Het is niet zomaar dat er dit jaar zoveel banen sneuvelen in onze industrie en dat er verschillende hoofdkantoren naar het buitenland verhuizen. Voor één baan die verloren gaat in de industrie, verdwijnen er nog eens twee banen bij de toeleveraars. De regering moet de maakindustrie meer kansen geven. De loonkost en de energieprijs spelen natuurlijk een grote rol. Ook moet men in Vlaanderen alles vereenvoudigen. Het is toch niet normaal dat we jaren moeten wachten op een nieuw industrieterrein en dan nog eens jaren moet wachten om alle vergunningen te krijgen.”

Hoe ziet u de rente in 2010 evolueren?

n Stabiel 15 %

n Lichte stijging 39 %

n Stijging 23 %

n Geen antwoord 23 %

De meerderheid (61 %) ziet de rente in 2010 licht tot sterk stijgen. Een minderheid (15 %) gaat uit van een stabiele rente, terwijl bijna een kwart het antwoord schuldig blijft. Luc Bertrand van Ackermans & van Haaren vreest op termijn voor een sterke rentestijging: “De economie blijft zwak, stagnatie is mogelijk en de rente blijft laag in 2010. Op lange termijn zullen de overheden, en vooral de Amerikaanse, niet aan de verleiding weerstaan om hun schulden met goedkoop geld/zeer goedkope USD terug te betalen en is een hoge inflatie mogelijk. Dat zal ook gevolgd worden door hoge interesten.” Fortis Bank zit grotendeels op dezelfde lijn: “De kortetermijnrente zal het grootste deel van het jaar laag blijven onder impuls van een soepele monetaire politiek, zowel in de VS als in de EMU. Een lage rente is immers noodzakelijk om de reële economie zuurstof te geven en om de financiële sector te verstevigen. Alleen een snel oplopende inflatie kan roet in het eten gooien, maar het ziet er niet naar uit dat dit snel zal gebeuren. Het lijkt nochtans waarschijnlijk dat wij de eerste rentestijgingen van de centrale banken zullen zien in de tweede helft van het jaar. Ook de langlopende rente zal daarom in een eerste fase laag blijven, hoewel daar een aantal risico’s op volatiliteit geïdentificeerd kunnen worden: problemen zoals die in Dubai of Griekenland zijn niet uitgesloten en kunnen de markten ontredderen. Ook de belangrijke volumes nieuwe schuld die in 2010 zullen moeten worden gefinancierd, kunnen tot bottlenecks leiden. Ten slotte kunnen inflatieverwachtingen in de tweede helft van het jaar de lange rente opwaarts sturen.”

Hoe groot is de zichtbaarheid?

n Klein 15 %

n Tamelijk groot 23 %

n Groot 23 %

n Geen antwoord 39 %

De zichtbaarheid, die in 2009 behoorlijk klein was, lijkt aan te trekken. De helft van de CEO’s stelt immers dat de zichtbaarheid vrij groot tot groot is. Dat belet niet dat 15 % de zichtbaarheid als klein bestempelt, terwijl 39 % van de ondervraagden het antwoord schuldig blijft. Bij Barco bedraagt de visibiliteit “niet meer dan een paar maanden”. AvH stelt dat “de zichtbaarheid bijna onbestaande is, behalve voor de groei van de opkomende economieën. Voor België en Europa wordt dit een zeer moeilijk jaar.” Optimistischer klinkt de boodschap van Marc Coucke van Omega Pharma: “De ergste mist is opgetrokken, maar het blijft licht nevelig.” Volgens KBC is de zichtbaarheid “merkelijk toegenomen sinds de zomer van 2009”, terwijl IBt Bebig spreekt over een zeer goede zichtbaarheid. “Qua winstgevendheid is de zichtbaarheid groot, qua volumes behoorlijk”, stelt ten slotte Elia. (C)

enquête2010Werkten mee aan deze enquête

Ackermans & van Haaren, Atenor, Barco, Elia, Fortis Bank, IBt Bebig, KBC, Miko, Montea, Omega Pharma, ThromboGenics, UCB en Wereldhave Belgium.

Door Etienne Langerwerf

“De kortetermijnrente zal het overgrote deel van het jaar laag blijven.”

Fortis Bank”De groei van de wereldeconomie wordt getrokken door het succes van China, India en Brazilië.” Luc Bertrand, AvH