De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
Ik vind verkiezingsuitslagen, net zoals voetbaluitslagen, fascinerend. Ze maken de statisticus in mij wakker. Maanden heb ik dan ook bijna elke dag de opiniepeilingen gevolgd. De Amerikaanse kiezer is wel degelijk te beïnvloeden. Niet zonder reden is Amerika het land van de reclame. De Amerikanen reageren waarschijnlijk sterker dan Europeanen op ‘nieuwe’ informatie. Keer op keer schommelden de peilingen op een voorspelbare manier in een bepaalde richting. De Republikeinse conventie krijgt veel aandacht, maar is geen groot succes. Romney stijgt wat, maar daalt dan weer. Bill Clinton blaast iedereen van zijn stoel met een unieke speech. Obama lijkt onklopbaar. Obama maakt beginnersfouten tijdens het eerste debat, en betaalt dat cash in de peilingen.
Naarmate de verkiezingsdatum naderde, waren zowat alle opiniepeilingen het eens. In ‘ popular vote‘ zouden Obama en Romney niet ver uit elkaar liggen, maar toch met een lichte en duidelijke voorsprong voor Obama. Maar, veel belangrijker, Obama had zowat overal 3 à 5 procentpunt voorsprong, tenzij in de typische zuidelijke staten, waar Romney heel veel voorlag. Als je het Amerikaanse verkiezingssysteem kent, dan weet je wie zal winnen. Nationale opiniepeilingen hebben dan echt niet veel zin, behalve om het spannend te houden.
En dus zijn de media de eerste grote winnaars van de verkiezingen. Op geen enkel moment heeft Romney echt Obama bedreigd. Na het eerste debat werd het weer wat spannend, maar dat ging vrij snel voorbij. Alleen de media hielden het spannend en zo kon zelfs Greet De Keyser in een interview verklaren dat het “de spannendste presidentsverkiezingen ooit” waren. Met een (correct voorspeld) resultaat van 332 tegen 206 kan je nochtans bezwaarlijk van een superspannende campagne spreken.
De tweede grote overwinnaars zijn de opiniepeilers. Wat een nauwkeurigheid! De laatste opiniepeilingen lagen uitzonderlijk dicht bij het resultaat. Het opmerkelijkste resultaat kwam van superster Nate Silver, die in 2008 de uitslag voorspelde in 49 van de 50 staten, en deze keer zelfs perfect scoorde. Als je weet hoelang we hebben moeten wachten op Florida, is er natuurlijk geluk mee gemoeid, maar er is duidelijk meer aan de hand. Silver is geen ‘expert’ die op basis van buikgevoel voorspellingen maakt. Want van dat soort experts is al lang aangetoond dat ze het nauwelijks beter doen dan de geïnformeerde leek. Let op: experts kunnen het ‘goed uitleggen’… achteraf. Volgens het veel geciteerde onderzoek van Philip Tetlock is het zelfs zo dat hoe gerenommeerder een expert is en hoe meer hij op tv komt, hoe slechter zijn voorspellingen.
Nate Silver is geen ‘expert’, maar een ‘ supercruncher‘. Iemand die eindeloze databases analyseert, patronen zoekt en vindt, en zijn modellen steeds meer tracht te verfijnen. Tot voor kort waren die methoden vooral experimenteel, maar in alle stilte – ze komen niet op televisie – boeken ze stapje na stapje vooruitgang. De distributieketen Target kan in de Verenigde Staten aan de hand van het aankooppatroon van een jonge vrouw al met heel grote zekerheid zeggen dat ze zwanger is, vaak nog voor de familie het weet. Als je dat kan, dan kan je ook wel een verkiezingsuitslag voorspellen.
Eens te meer is ook gebleken dat de weddenschappen op de uitslag een veel betrouwbaardere voorspelling geven dan de blabla van de politieke commentatoren, die maar al te gemakkelijk hun wensen voor werkelijkheid nemen.
Krijgen we nu ook in België meer betrouwbare voorspellingen? Ten eerste zijn de voorspellingen in België meestal nog zo slecht niet. Maar met onze vele partijen, is er altijd wel één die statistisch gezien afwijkt van de voorspellingen. Het probleem in België is dus vooral een gebrek aan statistische vrijheidsgraden. De modellen van de supercrunchers moeten bij ons te veel verschillende dingen voorspellen met slechts een beperkt aantal gegevens. Tijdens de verkiezingen verschijnen er in de VS dagelijks resultaten van veel peilingen (in de strijdstaten, voor de Senaat, nationaal, enzovoort). En statistici en hun neurale netwerken hebben gegevens nodig, veel gegevens. Bij ons moeten we het dus nog een tijdje stellen met de commentaren van experts en politiekers. Of met horoscopen.
MARC BUELENS
Eens te meer is gebleken dat de weddenschappen op de uitslag een veel betrouwbaardere voorspelling geven dan de blabla van de politieke commentatoren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier