De doffe diamant

Antwerpse diamant en Antwerpse mode: twee troeven die elke stad in Europa de metropool benijdt. De Antwerpse modeontwerpers zijn trendy en bulken van talent, maar halen hun neus op voor commercie. De creatievelingen willen schitteren als individuele sterren. Ook de Antwerp cut is wereldvermaard. Het meesterschap van onze diamantslijpers verleidt dure juwelenmerken. En toch is ook dat vernuft in zichzelf gekeerd gebleven. Ondermaats. Diamant en mode zijn synoniemen van design en scheppingsvermogen – de fundamenten waarop een luxe-industrie gedijt. Maar ‘Antwerpen-Wereldcentrum voor Diamant’ rust op drijfzand en de kans dat het Antwerpse modegebeuren de enkele knusse winkeltjes rond de Groenplaats ontgroeit, is ook minimaal.

Het ontbreekt deze twee potentiële hoogvliegers aan ambitie en strategisch inzicht. Onder de Onze-Lieve-Vrouwetoren slaat de klok nu al twaalf voor de diamantsector (zie blz. 26) en waar staat de wijzer voor de mode in de Scheldestad?

Diamant in Antwerpen betekent een jaaromzet van 26,5 miljard euro (13% van de Vlaamse export) en duizenden arbeidsplaatsen. Daarbij vergeleken is de Antwerpse mode een dwerg. Precieze omzetten kennen we niet, want cijfers hullen modeontwerpers – nog meer dan diamantairs – in geheimzinnigheid. Afgeschermd frutselen op een eilandje is hun gemeenschappelijke natuur.

De nieuwe modetempel, ModeNatie, probeert moeizaam de krachten te bundelen, maar de pleinvrees voor commercie blijft in die kringen dominant. En de Hoge Raad voor Diamant, die het instrument zou moeten zijn om de branche te federeren en als aanbrenger van nieuwe ideeën te dynamiseren, is verlamd. Terwijl het schip aan het zinken is, prikken diamantairs zelfs de reddingsboeien door, want er zou wel eens een concurrent mee kunnen wegdobberen.

Met eenmanszaakjes of familiebedrijfjes verkwanselt Antwerpen op termijn unieke kansen om zijn grote troeven te verankeren in een respectabele luxe-industrie of economische hefbomen die zich daarop enten. Zonder een bundeling van talenten tot netwerken van creativiteit en managementvaardigheden en zonder platformen waarop verse kapitaalstromen zich kunnen enten, zal Antwerpse mode zichzelf ontrafelen. Sneller dan de diamant. Honderd jaar schitterden diamanten hier – in zelfgenoegzaamheid -, maar plotseling zijn er barstjes in de dure Antwerpse steentjes. Omdat de globalisering ook elders aan talenten (dezelfde) kansen biedt.

Cap Gemini Ernst & Young schat dat wereldwijd 26 miljoen individuen elk op een spaarpot van 1 miljoen euro zitten. Over vijf jaar zullen het er dubbel zoveel zijn. Nog belangrijker is dat de markt voor luxemode en topjuwelen ‘democratiseert’ en verbreedt naar minder gegoede consumenten. Daarop inspelen, kan alleen met snel wijzigende designs, investeringen in onderzoek en dure marketing, wat alleen is weggelegd voor groepen die hoge marges en toegevoegde waarde genereren. Omdat ze dat uit het oog verloren en nauwelijks verder keken dan het smalle gezichtsveld onder hun loep, schrikken de diamantairs plots van de broosheid van hun steentjes. Mode-ontwerpers zullen evenzeer ondervinden dat ze hun strakke kleedjes wel zullen moeten ontgroeien.

Erik Bruyland [{ssquf}]