De digitale domino

De fusie van de mediaholding CLT met het Duitse Bertelsmann zou wel eens de dominosteen kunnen worden waarmee Albert Frère in VTM binnenstapt.

De avond van 5 maart gaat het licht uit in het kantoor van Albert Frère aan de boulevard Tirou in Charleroi. De volgende dag raakt het grote nieuws bekend : Havas, Canal Plus, Bertelsmann en Rupert Murdoch kondigen hun alliantie aan in digitale betaaltelevisie. De Luxemburgse mediaholding CLT van Frère is uit de boot gevallen. Zónder digitale betaal-tv maakt een mediagroep weinig kans om de 20ste eeuw binnen te stappen, zo heet het.

Frère herstelt zich echter bliksemsnel. ‘s Anderendaags op 6 maart al wordt contact gelegd met de familie Mohn van de Duitse uitgeversgroep Bertelsmann. Een opmerkelijk voorstel komt uit de bus : waarom zou Bertelsmann niet voor de helft participeren in CLT ? Met Paul Desmarais van Power Corporation, mede-aandeelhouder in CLT, is al één en ander doorgepraat. De Canadees die al in 1990 de helft van Frères Europese belangen mocht overkopen, keurt de deal goed. Bertelsmann zal een belang nemen via zijn televisiepoot UFA. UFA controleert de belangen van de Duitse uitgeversgroep in de verschillende zenders waarin ook CLT zit. Uit die fusie ontstaat Europa’s grootste tv-bedrijf met een geschatte omzet van 125 miljard frank.

DOMINO.

De strategische zet zal belangrijke gevolgen hebben voor het Europese medialandschap. Ook voor de Vlaamse tv-markt zou dit weleens de dominosteen kunnen worden die één en ander in beweging zet.

In 1982 koesterde CLT al ernstige plannen om de eerste commerciële zender in Vlaanderen op te starten. Die plannen liepen toen stuk op het verzet van een aantal Vlaamse dagbladuitgevers. CLT wilde een alliantie met de Vum ( Vlaamse Uitgeversmaatschappij) van André Leysen. Iets wat vooral Frans Grootjans, toenmalig lid van het PVV-partijbureau en uitgever van de Nieuwe Gazet (dat deel uitmaakt van wat toen de groep Hoste heette), dwarszat. De liberale Vlaamse Cultuurminister Karel Poma sprak zijn veto uit en CLT borg zijn plannen voor een Vlaamse RTL+ in de schuif.

De aandacht ging daarop naar de Duitse Bondsrepubliek, waar een alliantie werd gesloten met Bertelsmann, eigendom van de Duitse familie Mohn. Die laatste bouwde in de loop der jaren een hechte relatie op met Albert Frère. Samen controleren ze nu RTL Television, RTL2 en Vox.

In Nederland vond Frère een partner in de Haarlemse uitgeversgroep VNU. Diezelfde VNU controleert vandaag voor 100 % de Vlaamse IUM, die op haar beurt voor 44 % participeert in VTM. IUM is uitgever van de gezinsbladen Libelle, Flair, Feeling en Panorama. Na de oprichting van VTM verwierf de IUM de uitgeverij Perexma van Jan Merckx en Les Editions Mondiales, dat onder andere Humo uitgeeft. Het kreeg hierdoor een flink pak bijkomende aandelen in VTM in handen. Dat noopte de andere Vlaamse uitgevers tot de oprichting van de Vlaamse Media Holding. Deze combinatie van De Persgroep, Roularta Media Group, Concentra en de Belgische Media Holding moet de “Vlaamse verankering” garanderen.

VNU staat dus vandaag, met haar 44 %, machteloos. Maar daarin kan verandering komen. VNU heeft in Nederland ook een belang van 38 % in RTL4 en doet het niet zo best in commercieel tv-land. De brutomarge van haar tv-belangen bedroeg in 1993 nog 21,1 %, het jaar daarop taande dit tot 17,3 % en vorig jaar bleef ze steken op 11,1 % (of ruim 2,5 % minder dan de afdeling “dagbladen” en de afdeling “publiekstijdschriften”). De VNU voorziet nog een verdere daling tot ver beneden de 12 %.

Nu die andere Nederlandse tv-zender Veronica in de Holland Media Groep (waarin VNU zetelt) wordt geïntegreerd, moet dringend kostenbesparend worden gewerkt. En in de Holland Media Groep vinden CLT en VNU elkaar.

VERKOOP ?

In Haarlem is men tot de overtuiging gekomen dat een strategisch belang van 25 % in VTM méér dan voldoende is, nu de uitgeverij zich intenser wil concentreren op de uitgave van de regionale dagbladen. Voor de overige aandelen zou een kandidaat-overnemer worden gezocht. Dat de keuze daarbij op CLT is gevallen, is meer dan waarschijnlijk. Op die manier stapt een Karolinger de raad van bestuur van de Vlaamse Televisie Maatschappij binnen.

In Luxemburg ontkennen ingewijden niét dat dit een bijzonder interessante operatie zou zijn, die bovendien ook kostenbesparend kan werken voor VTM. Niet alleen kan de zender op die manier beter inhaken op Europese reclamecampagnes, maar kan er ook centraal worden ingekocht en geproduceerd. Voor een commerciële tv-zender zijn de rechten op succesvolle formats of programmaformules van levensbelang. Hoe groter de afzetmarkt, hoe gemakkelijker een format kan worden ingekocht. Op die manier zou VTM ook beter gewapend zijn tegen bijvoorbeeld VT4.

Bovendien biedt de uitbouw van een Benelux-Duits-Frans tv-netwerk mogelijkheden voor de coproductie van eigen commercieel drama op een Europese leest. Een idee die het Europese parlement bijzonder genegen is. Drama is duur, daar weet VTM over mee te spreken.

De enige vraag die men zich kan stellen, is of Frère in dit scenario tevreden zou zijn met een minderheidsparticipatie. Het valt niet uit te sluiten dat de Waalse ondernemer die minderheidsbelangen verafschuwt dan een bod uitbrengt op de aandelen van andere Vlaamse aandeelhouders binnen VTM. Als de biedprijs hoog genoeg is, zou dit een barst kunnen veroorzaken in de Vlaamse verankeringsholding.

Toen Albert Frère op 2 april de fusie CLT-Bertelsmann aankondigde, was dit nog maar de eerste slag. Wat volgt zou Vlaamse tv- scène weleens veel grondiger door elkaar kunnen schudden.

MVI

ALBERT FRERE (CLT) Hoe realistisch is een belang in VTM ?