De Dexia-pil is bijna doorgeslikt

Drie jaar geleden moesten de Belgische overheden niet alleen Dexia en KBC, maar ook de verzekeraar Ethias redden. De onderneming leek een vogel voor de kat, maar is bij de betere leerlingen van de klas, dixit vicedirectievoorzitter Hans Verstraete, “We haalden onze doelstellingen voor 2011 met een jaar voorsprong. Maar de rit is nog niet ten einde.”

Verstraete is een man met een missie: hij wil van Ethias opnieuw een referentiespeler op de Belgische verzekeringsmarkt maken, zowel in leven als niet-leven. “Deze maatschappij heeft daar recht op”, zegt hij oprecht gemeend.

Ethias? Was dat niet de verzekeraar waar socialistische politici de lakens uitdeelden? De instelling wiens First-rekening een fenomenaal succes kende maar niet bestand bleek tegen een snelle uitstroom van vertrekkers? Het bedrijf dat een vogel voor de kat leek toen het in oktober 2008, enkele maanden na de redding van Dexia, een kapitaalinjectie van 1,5 miljard euro kreeg? De historische aandeelhouder van Dexia, die nog altijd met die molensteen rond de nek hangt?

Verstraete spreekt ons niet tegen. Maar hij wil wel dat het verhaal juist en volledig verteld wordt. Dat de basis van Ethias het onderling verzekeren is, en dat hij dat mutualistische concept in ere wil herstellen. Dat het met Ethias pas verkeerd is beginnen te lopen na 2000, toen de groep zich ook op particulieren begon te richten en die markt een explosieve groei kende. Dat hijzelf tot oktober 2008 het dochterbedrijf Nateus leidde, en tot dan geen overzicht had op de groepsactiviteiten. Dat het Dexia-probleem bijna van de baan is.

1,5 is beter dan 3 miljard

Verstraete: “Dat Ethias in 2008 bijna kapseisde, had voornamelijk twee redenen. De First-producten waren zo’n succes dat de maatschappij niet kon volgen. Als je jaar na jaar de beste rendementen in de markt wilt voorleggen, ga je op de duur complexe activa met een verhoogd risico kopen. Maar in 2008 was de waarde van die producten gekelderd, vaak was er geen markt meer, en zo ontstaan liquiditeitsproblemen. Een tweede oorzaak was onze investering in Dexia die te zwaar op de balans woog. We konden in september 2008 nog 150 miljoen euro bijdragen tot de kapitaalverhoging, maar de beurskoers van Dexia daalde daarna zo snel dat de waarde meteen vernietigd werd.”

Ongeruste spaarders trokken hun geld terug en achter de schermen maande de CBFA Ethias aan om een oplossing te bedenken. “Maar dat lag niet eenvoudig”, vertelt Verstraete. “Een onderlinge maatschappij kan haar kapitaal niet verhogen. Je kunt een oproep doen naar je leden, maar dan ben je meteen ook het vertrouwen kwijt.”

Dat vertrouwen ging er toch aan toen toenmalig directievoorzitter Guy Burton in een Franse krant doodleuk verklaarde dat Ethias dringend behoefte had aan 1,5 miljard euro vers kapitaal, of beter nog: 3 miljard. De man ontketende daarmee een paniekreactie bij klanten en medewerkers, en tekende zijn eigen doodsvonnis. Een dag later werd hij vervangen door Bernard Thiry.

“Het voordeel van zijn uitspraken was dat we direct met de politiek aan tafel zijn gaan zitten”, zegt Verstraete. De federale overheid, het Vlaams en het Waals Gewest brachten elk 500 miljoen euro vers kapitaal in. “1,5 miljard was beter dan 3 miljard”, vindt Verstraete. “Op die manier moesten we scherp blijven en waren veranderingsprocessen onvermijdelijk.”

Desinvesteringen

Intussen zijn we bijna drie jaar verder. In die tijdsspanne heeft Ethias ingrijpende maatregelen genomen om zijn technische rendabiliteit te verbeteren en de algemene onkosten te drukken (-10 % in drie jaar). Dat resulteerde vorig jaar in een operationeel resultaat van 225 miljoen euro, bij een lichte daling van de premie-incasso.

De Europese Commissie verplichtte Ethias een aantal belangen te desinvesteren in ruil voor goedkeuring van de staatssteun. “We hebben gekozen voor een onderhandelde oplossing, in dialoog met de Commissie”, zegt Verstraete. “Daardoor hebben we bereikt dat we ons kernmetier van verzekeraar kunnen blijven uitoefenen. In levensverzekeringen moeten we wel de First-contracten en -reserves afstoten en mogen we geen eigen producten voor particulieren meer ontwikkelen, maar we kunnen wel levensverzekeringen van derden verkopen. De Commissie heeft ook geen cijfer geplakt op de afbouw van onze balans.”

In het desinvesteringsproces heeft Ethias al enkele belangrijke stappen gedaan. De Luxemburgse herverzekeraar Bel Ré werd verkocht met een meerwaarde van 152 miljoen euro. “Daar zat ons spaarpotje”, geeft Verstraete toe. Een paar maanden geleden presenteerde de Zwitserse Bâloise Group (eigenaar van Mercator Verzekeringen in België) zich als koper van Nateus en Nateus Life, maar die deal wordt pas in de tweede helft van het jaar afgerond. En voor Ethias Bank rekent Ethias nog altijd op een overname door de Gentse financial planner Optima. Een eerste poging werd geweigerd door de toezichthouder, maar een tweede poging blijft mogelijk.

“We spreken nog altijd met Optima”, bevestigt Verstraete. “Er is nog geen nieuw dossier ingediend bij de Nationale Bank, maar binnenkort moet er beslist worden of dat gebeurt. Zo niet zijn er alternatieven. Een eigen bank past gewoon niet meer in onze strategie. Ethias focust op zijn basisactiviteit: verzekeren. Bankieren is een ander beroep. Dat betekent niet dat Ethias in de toekomst geen bancaire producten of diensten meer zal aanbieden. Maar het zullen producten van een andere financiële instelling zijn.”

Minwaarde op Dexia

De Europese Commissie verplicht Ethias ook om zijn deelneming van 5,04 procent in Dexia (meer dan 93 miljoen aandelen) tegen mei 2012 uit de consolidatiekring van Ethias te halen. Vermits die deelneming tegen 8,41 euro per aandeel in de boeken stond en de beurskoers van Dexia gezakt is tot 2 à 3 euro, boekte Ethias over het boekjaar 2010 een minwaarde van 424 miljoen euro op de portefeuille. Daardoor staan de Dexia-aandelen nu tegen 3,85 euro in de boeken, nog altijd flink boven de beurskoers. “De waardebepaling is gebeurd door een zakenbank die bij twintig financiële analisten peilde naar hun koersramingen voor Dexia”, verklaart Verstraete.

Dat 3,85 euro wellicht niet de vermoedelijke realisatiewaarde zal zijn, geeft hij grif toe. “Ik zou wel willen, maar mirakels zijn zeldzaam, zeker op de korte termijn die ons rest. Ik ga ervan uit dat we bij de effectieve overdracht van de aandelen nog een bijkomende waardevermindering moeten nemen. Maar de grootste stap is nu al gedaan.”

Om 90 procent van de Dexia-aandelen bij Ethias weg te halen, wordt gedacht aan ‘een intragroepoplossing’. In de praktijk kan dat betekenen dat Ethias nv de participatie doorsluist naar zijn moedermaatschappij Ethias Finance nv, waarin de drie overheden samen met wat rest van de oorspronkelijke onderlinge verzekeringsmaatschappij Ethias Gemeen Recht elk voor een kwart participeren. De vraag is of de overdracht van de Dexia-aandelen mee zal worden gefinancierd door de intrede van nieuwe investeerders in het kapitaal van Ethias Finance. Verstraete wil daar niet op ingaan wegens voorbarig.

De Dexia-waardevermindering van 424 miljoen euro zorgt er wel voor dat Ethias, ondanks het uitstekende operationeel resultaat, netto bijna 200 miljoen euro in het rood duikt. Verstraete hoopte dat verlies te drukken dankzij de meerwaarde op de verkoop van Bel Ré. Maar doordat de afronding van die deal aansleepte tot eind mei 2011, was het onmogelijk de meerwaarde nog in de rekeningen van 2010 op te nemen.

Daar past Ethias een mouw aan door Bel Ré in de balans 2010 te herwaarderen. Daardoor stijgt het eigen vermogen met 142,8 miljoen euro en bereikt Verstraete precies wat hij wou: het kapitaal zakt niet onder de helft van het eigen vermogen. In dat geval hadden de aandeelhouders zich moeten uitspreken over de continuïteit van de onderneming en had de onderneming maatregelen moeten voorleggen om het vermogen aan te zuiveren.

De laatste verplichting die de Europese commissie Ethias oplegt, is het afstoten van de First-portefeuille tegen eind 2013. Dat zal het balanstotaal van de verzekeraar in een klap met 8 miljard euro verminderen. Maar daar lijkt Verstraete niet om te treuren: “Ook de blootstelling aan risico’s zal dalen”.

Hij wil met de corebusiness een andere richting uit: “Wij willen voor onze klanten een betrouwbare en solide partner zijn. Het is er ons niet om te doen volume te draaien. In de verzekeringssector is er niets gemakkelijker dan premies schrijven. Je verlaagt de premies en versoepelt de acceptatiecriteria, en de winkel draait. Maar nog geen jaar later krijg je de rekening gepresenteerd in de vorm van een groeiende schadelast en een dalende rendabiliteit.”

Leven en niet-leven

De voorbije twee jaar mocht Ethias geen nieuwe levensverzekeringen aan particulieren verkopen. Op die manier derfde de maatschappij inkomsten, maar wist ze haar portefeuilles leven en niet-leven in evenwicht te brengen. Op de markt van de collectiviteiten en openbare besturen bleef Ethias wel actief in levensverzekeringen, maar het premie-incasso daalde er vorig jaar met 8 procent. Dat heeft volgens Verstraete te maken met het wisselvallige karakter van de eenmalige premies die in deze tak gestort worden.

Niet-leven draait ogenschijnlijk beter: in de markt van de collectiviteiten stegen de inkomsten in 2010 met meer dan 5 procent. Verstraete: “Onze prioriteit gaat naar het consolideren van onze positie als derde schadeverzekeraar in België en als eerste verzekeraar voor de openbare sector en zijn personeel. We keren terug naar onze basis en roots. Natuurlijk willen we groeien, maar het moet rendabele groei zijn.”

Op termijn wil Ethias opnieuw levensverzekeringen voor particulieren aanbieden, maar dan wel verzekeringen van derden. Verstraete neemt zijn tijd bij de zoektocht naar een partner: “We stellen onze eisen. We willen een leverancier met een uitstekende solvabiliteit die zich kan inschrijven in de waarden van Ethias: menselijkheid, ethiek, engagement en nabijheid. Met Lehman hebben we onze les geleerd. We willen niet opnieuw een tak23-product dat ons opzadelt met een imagoprobleem, ook al zijn we alleen de distributeur.”

Risico’s zijn uit den boze, beklemtoont Verstraete. “We hebben de voorbije drie jaar onze kwetsbaarheid fors verminderd. De gestructureerde producten in portefeuille zijn beperkt, we hebben onze aandelenposities afgebouwd, en ook in blootstelling aan de PIIGS-landen zitten we onder de benchmark van de sector.” Uit het jaarverslag blijkt niettemin dat Ethias per eind 2010 op 400 miljoen euro latente minwaarden op obligaties uit deze landen zat.

Voor 2011 rekent Verstraete op “een goed technisch resultaat. Het verzekeringsbedrijf draait goed, maar de bottomline zal afhangen van de resultaten van onze beleggingsportefeuille en dus van de evolutie van de financiële markten.”

Intussen gaat de transformatie van het bedrijf volop door: “Er is al een groot stuk van de weg afgelegd. We hebben een voorsprong van een jaar op ons actieplan, maar we zijn nog niet aan het einde van de rit. We moeten hard werken om onze levensvatbaarheid te blijven waarmaken. De Europese herstructurering dient succesvol afgerond te worden, de concurrentie is niet van de poes, en Solvency II wordt een hele uitdaging. Meer dan ooit hebben we nood aan gemotiveerde mensen.”

PATRICK CLAERHOUT, FOTOGRAFIE FILIP VAN LOOCK

“Een eigen bank past gewoon niet meer in onze strategie”

“Wij willen voor onze klanten een betrouwbare en solide partner zijn. Het is er ons niet om te doen volume te draaien”