DE DADAISTEN

Belachelijk is het enige woord dat men kan gebruiken voor het prul dat de vrienden van Dehaene mag men nog van een regering spreken ? het voorbije weekeinde afleverden. Jean-Luc Dehaene en de zijnen scheppen het nieuwe Belgische dadaïsme ; de beginselloosheid, de improvisatie, het onesthetische, de schijn worden steevast en torenhoog opgetild tot beleid. Het dadaïsme was een nihilistische, krankjoreme maatschappelijke stroming vanaf 1916. De rivalen van deze coalitie mogen er gerust in zijn. Waar het land na de implosie van de CVP en de PS staat, durft niemand te voorspellen. Is Europa een vervanging voor de aanstaande Belgische chaos ? Is er hoop op de veertigste verjaardag (25 maart) van het Verdrag van Rome ?

De Europese Muntunie en de euro roepen steeds grotere twijfels op ; hun verwezenlijking verglijdt naar het onvervulde. Zoveel werd verdoezeld en gekronkeld door deze regering om het Paradijs van Europa te mogen betreden, dat de verbittering niet kan uitblijven. België wordt door de dadaïsten van Dehaene II uitgekleed ten voordele van een bovenstatelijke constructie zonder legitimiteit. Europese samenwerking zou in de eerste plaats praktische doelen moeten dienen. Een ware democratie hoort in deze fase nog steeds thuis bij de huidige staten en niet bij een soi-disant Verenigde Staten van Europa die onvermijdelijk leidt tot een opdringerig centralisme.

Een federale staat creëren uit disparate bouwblokken is een moeilijke politieke opdracht. De meeste federaties zijn uitgedraaid op totale mislukkingen : de USSR, de Centraal Afrikaanse Federatie, de Verenigde Arabische Republiek, de Maleisische Federatie, de Caraïbische Federatie, de Joegoslavische Federatie. De Verenigde Staten van Amerika vormde de eerste federatie en is geslaagd. Wat zijn de redenen van het slagen van de VS ? De Britse historicus Paul Johnson zocht de antwoorden. Eerst en vooral is de VS gestart met natuurlijke troeven : de oorspronkelijke dertien onafhankelijke staten bezaten een gemeenschappelijke taal en cultuur, het Engels en de Engelse cultuur ; de burgers van de dertien stichtende staten hadden een Britse oorsprong en gemeenschappelijkheid ; zij erfden een gemeenschappelijke juridische traditie ; zij verkozen alle dertien representatieve raden, soms met een traditie van honderd jaar die geworteld zat in het Britse parlementaire systeem ; zij deelden het protestantisme en zijn joods-christelijk stelsel van moraliteit en verdraagzaamheid ; bovendien hadden zij net voordien met zijn allen, schouder aan schouder, gevochten tegen een gemeenschappelijke vijand, de Britten.

De eurofederalisten kunnen niet bogen op dergelijke voorgaanden : zij hebben geen gemeenschappelijke taal en zijn niet zinnens er een te scheppen ; er bestaat een soort gemeenschappelijke cultuur, maar die is uiterst verbrokkeld over talen, deelculturen, godsdiensten, politieke systemen (koninkrijken, republieken, keizerrijken) ; er ontbreekt een gemeenschappelijke juridische ervaring ; er is geen gemeenschappelijke parlementaire traditie (sommige leden zijn slechts recentelijk democratieën geworden) ; de leden van de EU hebben nooit in grote broederlijkheid een gemeenschappelijke vijand getrotseerd, integendeel, zij vochten eeuwen tegen mekaar.

De landenleden van de Europese Unie hebben grote natuurlijke nadelen, vergeleken met het kraambed van de VS. Hoe is bijvoorbeeld de Grondwet van de VS tot stand gekomen ? Paul Johnson antwoordt : ten eerste werd hij opgesteld door een democratisch verkozen comité ; ten tweede was het document geschreven door goed opgevoede en letterkundig bekwame staatslui (de taal van de Constitution is edel en fraai) ; ten derde werd de tekst uitvoerig bestudeerd en bediscussieerd door experts ; ten vierde was er een breed debat tot op het niveau van de gemeentehuizen ; ten vijfde werd de Grondwet daarop geratificeerd door speciale burgervergaderingen in de dertien staten.

Vergelijken we deze situatie met de wettenmakerij van Europa. Er is geen democratische raadpleging ; het juridische kader van Europa ontstaat in overleg tussen regeringen en topambtenaren ; de sleuteldocumenten (Verdrag van Rome, Verdrag van Maastricht, de Eenheidswet) zijn geschreven in kromtaal door advocaten en bureaucraten ; de jargonteksten worden niet gelezen door de politieke elite van dit continent, laat staan geraadpleegd en begrepen door de burgers ; om de teksten goed te keuren, bestaat er geen formele, doorzichtige procedure ; er bestaat geen afspraak over de wijze waarop deze basishandvesten in het licht van de ervaring en de dagelijkse evolutie van Europa kunnen worden geamendeerd.

Elke federatie is een broos bouwsel. De VS met zijn natuurlijke voordelen heeft een lange en dure Burgeroorlog moeten uitvechten om het overleven en de toekomst van zijn Unie te bewerkstelligen. Voor Europa is het federale avontuur honderdmaal riskanter dan voor de VS. Dit federale Europa is puur dadaïsme, geen toeval dat Jean-Luc Dehaene het aanbidt.

FRANS CROLS