De cruisesector verweert zich tegen milieuprotest: ‘Het bashen moet stoppen’

De cruisesector heeft de buik vol van de felle kritiek van milieubewegingen die cruiseschepen als supervervuilers aan de schandpaal nagelen. “Die cruisebashing moet stoppen”, zegt Patrick Pourbaix van de sectorfederatie CLIA en de cruiserederij MSC.

De cruisesector groeide in de eerste jaarhelft met 5,3 procent, maar in ons land steeg het aantal cruisepassagiers slechts met 1,7 procent. Dat die groei in onze contreien ondermaats bleef, is deels te wijten aan een zwakker consumentenvertrouwen, maar ook aan kritische rapporten over de cruisemastodonten die worden bestempeld als rampzalig voor het milieu omdat ze zoveel CO2, fijnstof, zwaveloxide en stikstofoxide uitstoten. Vooral een spraakmakend rapport van Transport & Environment deed de sector pijn. De Europese milieuorganisatie stelde dat de cruiseschepen van de marktleider Carnival samen tien keer meer zwaveloxide uitstoten dan de 260 miljoen auto’s die op de Europese wegen rijden. Daarnaast was er in heel wat havensteden protest tegen de cruiseschepen, tot in Antwerpen dat oude dieselwagens weert maar cruiseschepen verwelkomt. En de kritiek zwelt aan. Zelfs vergevorderde plannen bij grote spelers om over te schakelen op lng als brandstof in plaats van bunkerolie, zeg maar zware stookolie, kan op geen genade rekenen.

Vreemd genoeg bleef het oorverdovend stil aan de kant van de sector. “Er werd gezegd dat we ons wilden verbergen, maar we moesten wat bekomen van de schok”, zegt Patrick Pourbaix, de BeLux-voorzitter van Cruise Lines International Association (CLIA). “We hadden meteen moeten reageren, maar we waren er eerlijk gezegd niet klaar voor”, aldus Pourbaix, die ook topman is van de cruisemaatschappij MSC voor België, Frankrijk en Luxemburg. Maar nu is het welletjes geweest, stelt hij. “Er is een soort bashing van cruises aan de gang, die wij hoegenaamd niet verdienen, als gevolg van studies waarvan we de wetenschappelijke basis in twijfel trekken”, zei Pourbaix in de marge van de voorstelling van de MSC Grandiosa, het nieuwe vlaggenschip van de MSC-vloot dat vorige week officieel werd gedoopt. “Stop met ons met de vinger te wijzen. Iedereen is schuldig, tot en met de automobilist die een papiertje achteloos uit het raam gooit. Wat belangrijk is, is wie inspanningen doet, en wij investeerden al in schonere technologie lang voor die rapporten verschenen.”

Uw sector heeft duidelijk een imagoprobleem.

PATRICK POURBAIX. “We hebben inderdaad een probleem, maar we gaan in de tegenaanval. Alle cruisebedrijven hebben besloten erover te praten en hun inspanningen uit de doeken te doen. Dit is nog maar het begin. Je zal nog veel meer van ons horen. We verkopen geen onzin.”

Wat doet u dan om het milieu minder te belasten?

POURBAIX. “Wij zijn een sector in volle transitie. Dat wij geen inspanningen doen, klopt niet. Onze sector heeft al 20 miljard euro geïnvesteerd in nieuwe energie-efficiënte technologie. We willen onder meer de CO2-uitstoot met 40 procent verlagen, vergeleken met die in 2008. MSC loopt zelfs voor op dat schema en zit al aan 29 procent minder CO2, en we willen volgend jaar klimaatneutraal worden door te investeren in projecten die de koolstofuitstoot compenseren. Tegen 2050 willen we zelfs alle schadelijke emissies tot nul hebben herleid. Op ons nieuwe schip, de MSC Grandiosa, hebben we twee zuiveringssystemen waardoor 88 procent minder zwaveloxide en 81 procent minder stikstofoxide wordt uitgestoten. In 2021 zullen al onze 17 schepen met die twee systemen zijn uitgerust. De motoren worden ook steeds efficiënter. Zo verbruikt de Grandiosa per passagier 28 procent minder brandstof dan ons schip dat in 2008 werd gelanceerd. Daarnaast nemen we op onze nieuwe schepen maatregelen om de brandstofconsumptie de komende vijf jaar met telkens 2,5 procent te verlagen, zoals energiebesparende verlichting, slimme verwarmingssystemen en vuilafstotende rompverven.

“Bovendien zullen we toekomstige schepen laten draaien op lng waardoor in vergelijking met zware diesel zowat alle zwaveloxide, 85 procent van het stikstofoxide en het grootste deel van het fijnstof uit de lucht wordt gehaald. Onze concurrent AIDA heeft al een lng-schip gelanceerd. Onze eerste lng-schepen komen er in 2022. MSC gaat nog een stap verder. We ontwikkelen een brandstofcel die wordt aangedreven door lng. Als die schaalbaar wordt, zal dat ons helpen om richting nuluitstoot te gaan. De weg is nog lang, maar dat is geen mythe.”

Uw sector krijgt ook veel kritiek omdat aangemeerde schepen brandstof blijven stoken.

POURBAIX. “Alle sinds 2017 gelanceerde MSC-schepen hebben een walaansluiting zodat ze kunnen worden aangesloten op het lokale energienetwerk om de uitstoot tijdens het verblijf in de haven te beperken. Uiteraard is het wachten tot havens in zulke aansluitpunten voorzien. Nu is dat alleen in Hamburg en het Noorse Kristiansand. Al moeten we toegeven dat nog nooit zo’n verbinding voor walstroom werd gemaakt. Dat gaat allicht snel evolueren, en ik erken dat druk uit groene hoek daarin een positieve rol speelt. Een goed voorbeeld is een recent charter dat we samen met enkele concullega’s hebben gesloten met de haven van Marseille. Die investeert in een installatie voor walstroom, terwijl wij ons engageren om in de haven met een lagere snelheid te varen, waardoor de emissies dalen. We zullen er ook brandstof met maximaal 0,1 procent zwavel gebruiken.”

Zo’n cruiseschip met gemakkelijk 5000 passagiers produceert ook bergen afval.

POURBAIX. “In afvalbeheer horen wij bij de top en doen we veel beter dan de hotelsector, en eender welke consument. Zo triëren wij over zeven categorieën terwijl u er thuis maar drie hebt. Alle nieuwe schepen zijn ook voorzien van geavanceerde systemen voor de behandeling van afvalwater, en drinkbaar water maken we zelf. Zo filteren we op de Grandiosa dagelijks 3 miljoen liter zeewater.”

Helaas telt de sector ook heel wat oudere schepen die meer vervuilen dan de nieuwe.

POURBAIX. “Daarom zeg ik dat we in transitie zijn. Dat kan allemaal niet van de ene op de andere dag. Sommige extremisten zeggen dat de cruisesector moet worden vernietigd, wat zeer dom is. Die zeggen ook dat geen toeristische reizen meer mogen worden verkocht, terwijl reizen deel uitmaakt van de ontwikkeling van het menselijke wezen en onze jeugd vormt. Maar goed, we roepen universiteiten op om studies te doen die hopelijk wat objectiever zijn. MSC hoort zeker bij de beste leerlingen van de klas, omdat we zo’n jonge vloot hebben. We bestaan amper zestien jaar. Je moet die controverse ook plaatsen in de juiste context. We spreken over nog geen 300 cruiseschepen, op een totaal van 60.000 à 70.000 commerciële vaartuigen.”

Uw sector mikt op lng als brandstof, maar ook die krijgt kritiek, door het broeikasgas methaan dat ontsnapt tijdens het productieproces. Waarom niet resoluut gaan voor waterstof of elektriciteit?

POURBAIX. “Op dat evenement in Marseille werd uitgepakt met waterstoftechnologie. Alleen is dat heel ingewikkeld. Tanks voor lng nemen al vier keer meer plaats in dan die voor stookolie, en vergen veel isolatie. Voor waterstof moeten de tanks negen keer groter zijn, en dan is er nog de heel zware aanslag op het milieu om waterstof te produceren. Elektriciteit kan een goede oplossing zijn, maar die technologie is onderontwikkeld. We kunnen wel spreken over hybride oplossingen, lng én elektriciteit die is opgeslagen in een batterij en pas wordt ingeschakeld om de havens binnen of uit te varen. Alleen op elektriciteit varen is onmogelijk, zeker voor grote schepen die gemakkelijk 7000 mensen vervoeren. We moeten er wel van uitgaan dat er een striktere regelgeving komt. Zo zal Noorwegen hoogstwaarschijnlijk verbieden dat schepen die varen op fossiele brandstoffen in de fjorden komen. Voor sommigen is dat genoeg om te roepen dat dit het einde van de cruises inluidt. Nee. Als we niet meer in de fjorden mogen, zullen we ons aanpassen. We zullen stoppen aan de ingang van een fjord, en dan elektrische bootjes inzetten.”

Het lijstje met steden die zich verzetten tegen cruiseschepen wordt langer. In Antwerpen groeit de weerstand tegen een nieuwe terminal. Oude dieselwagens zijn er verboden, maar een cruiseschip dat even goed vervuilt, mag wel aanmeren, heet het.

POURBAIX. “Wij worden stilaan verantwoordelijk geacht voor alles wat slecht is, niet alleen vervuiling, maar ook het massatoerisme dat de stadscentra zogezegd overwoekert. Dat is helemaal dom, want wij passen ons aan. Neem Dubrovnik, waar wij een akkoord hebben getekend met de stad om het aantal cruiseschepen te beperken. Ook in Venetië krijgen we de schuld voor alles wat verkeerd loopt. Terwijl van de 31 miljoen toeristen die de stad jaarlijks bezoeken, er slechts 1 miljoen van cruiseschepen komen. Het enige dat je terecht kan opmerken is dat zo’n groot wit schip visueel wat afbreuk doet aan het zicht van op het San Marcoplein. Maar wij waren al jaren geleden bereid elders aan te meren. Dat we dat nog niet doen, komt door een lobbygroep die het zakenleven wil beschermen. Er waren plannen om een cruiseterminal verder weg te bouwen, maar die zijn nooit goedgekeurd. Het zicht van op onze schepen is mooi als je door Venetië vaart, maar wij hebben er geen probleem mee om wat verder aan te meren. Nog een voorbeeld: Barcelona. De gemiddelde Barcelonees wil geen toeristen meer, wordt gezegd. Maar uit eigen onderzoek blijkt dat cruisetoeristen niet de oorzaak van overlast zijn. Je kijkt beter eerder naar jongeren die via Airbnb iets huren en ‘s avonds feesten en lawaai veroorzaken.”

Waarom dan zoveel weerstand tegen cruiseschepen?

POURBAIX. “Je kunt daar een sociologische studie aan wijden. Wat vaststaat, is dat mensen in België of Frankrijk de cruisereis niet kennen of er een totaal verkeerd beeld van hebben. Ze geloven dat het een puur massaproduct is dat heel onaangenaam is en bestemd is voor oude mensen, dat de kwaliteit daalt terwijl het steeds duurder wordt, en dat het saai is. Iedereen die ervan heeft geproefd, weet dat het een verkeerde perceptie is. 93 procent van de mensen die een cruise hebben geprobeerd, doet binnen de drie jaar een tweede.”