‘De coronacrisis is geen sprint of marathon, wel de 3000 meter steeple’

‘De coronacrisis is de 3000 meter steeple. Nu de leiders van dit land over zowat elke horde zijn gestruikeld, naderen ze de waterbak.’ Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Vanaf de eerste week waarschuwden de epidemiologen: de coronacrisis is geen sprint, maar een marathon. Experts kunnen zich vergissen, het zijn ook maar mensen. De crisis is de 3000 meter steeple, het liefst onder de acht minuten. Iedereen heeft vastgesteld hoe de leiders van dit land de crisis hebben aangepakt. Zij actualiseerden een stevig pandemieplan, schakelden over op een heldere crisisstructuur, herlazen nog eens de handleidingen crisiscommunicatie en sprongen gezwind over de eerste hordes. Misplaatste ironie, zegt u. Juist.

Politici denken niet graag in structuren en systemen. Dat vermindert hun vrijheid van handelen. Ze schakelen liever mensen in. Mensen die ze kunnen vertrouwen, die loyaal zijn. Dat is de reden waarom wij zo’n grote politieke kabinetten hebben. Elke insider weet dat het overleg tussen de kabinetschefs dé manier is waarop in een regering aan besluitvorming wordt gedaan. Niet bepaald een ideale structuur om een 3000 meter steeple aan te vatten.

Dus doe je een beroep op experts. Je stopt die in een wirwar van ongecoördineerde comités. En je struikelt, je struikelt nog eens. Over elke horde. Van bij de start was duidelijk dat onze crisisstructuren misschien konden werken voor een gifwolk, een atoomcentrale of een aanslag. Maar als de vijand onzichtbaar en overal aanwezig is, dan moet de hele bevolking leren om te gaan met een crisis, niet enkel de kabinetten, de experts en de crisiscellen. De bevolking is in deze crisis de vijand en tegelijkertijd het draagvlak. Wat doe je dan? Nog meer experts in nog meer comités? Als politicus ken je de uitspraak van president Lyndon Johnson: “Ik heb ze liever in de tent, dan pissen ze naar buiten.” Buiten de tent pissen ze naar binnen.

Nu de leiders van dit land over zowat elke horde zijn gestruikeld, naderen ze de waterbak. Het draagvlak, GEES en nog wat andere illusies zijn verdampt. Dan schakel je over naar wat je nog beter kent. Niet meedenken, maar meepraten. Want er was kritiek op de vorige comités. Niet breed genoeg, onvoldoende vertegenwoordigers van de sauna’s en de tuincentra, van de psychoanalyse (echt waar!) en van de gemeenschappen, zeker de Duitstalige. En kijk, twee centrale leden hebben zelfs vervangers. Zo creëer je een draagvlak. En laat al die mensen vergaderen zonder systemen, opnieuw zonder performant kennismanagement, zonder procesbegeleider, in de hoop dat de talrijke nieuwe vertegenwoordigers perfect tweetalig zijn en de subtiliteiten die samenhangen met een draagvlak perfect in het andere taalgebied aanvoelen. Quel défi!

Na zeventig deelnames heb ik enige ervaring met vergaderingen in crisiscomités. Alles is dringend. Urgent (in de twee landstalen). Het gevolg: er is geen tijd voor het belangrijke. Het nieuwe Celeval zal dus minder dringend werken, rustiger, en zich niet laten opjagen door Nationale Veiligheidsraden. Wallen onder de ogen van de belangrijkste spelers zijn nooit een criterium van succes, integendeel. Gelooft u mij niet? Dat is nochtans wat andere experts mij vertellen. Gebrek aan slaap ondermijnt de kwaliteit van de beslissingen.

Proeft u enige ironie in deze bijdrage? Helaas wel, ik stel vast dat de humor in onze maatschappij verdwenen is. Coronamoeheid slaat overal toe. Een mens dreigt cynisch te worden. Om dat te vermijden heb ik op de bodem van de waterbak een boodschap gekleefd: “Het meervoud van opinie is geen expertise”. Als ook het volgende comité zal struikelen over het gebrek aan professioneel management door onze verkozenen des volks, zullen ze dat kunnen lezen op de bodem van de waterbak. En dan kunnen ze naar de kleedkamers, want er staan nog nieuwe experts klaar om in de tent te stappen.