De speech die baggerkoning Jan Pieter De Nul op de uitreiking van de Trends HR Manager van het Jaar hield, was een ‘j’accuse’ aan de Belgische beleidsmakers. De CEO was met zijn toespraak niet aan zijn proefstuk toe.
Bij de onderhandelingen over het volgende regeerakkoord moet gestart worden met het voorlezen van de toespraak van De Nul.” “Eindelijk iemand die de vinger op de wonde legt.” “Een sterke oproep, maar ik vrees dat er geen gehoor aan gegeven zal worden.” “Een knoert van een boomstam in het hoenderhok.” “De speech zou verplichte lectuur moeten worden in alle economische handboeken en voorgelezen in alle parlementen.” De reacties op Twitter naar aanleiding van de intussen historische keynote speech van Jan Pieter De Nul op de prijsuitreiking van de eerste Trends HR Manager of the Year logen er niet om. De man kan bijna een fanclub oprichten. In een reactie op de heisa over zijn toespraak laat De Nul weten dat hij nog altijd voor 100 procent achter zijn uitspraken staat en dat hij “geen enkele negatieve reactie gekregen” heeft. Trends vroeg trouwens ook een reactie aan werkgevers- organisaties (zie kader) en vakbonden. De vakbonden wilden “niet inhoudelijk reageren op wat een pr-stunt van De Nul is”.
De CEO van de gelijknamige baggergroep was in zijn toespraak zeer scherp voor de Belgische politieke klasse en maakte een sombere analyse van de economische situatie. Het is niet de eerste keer dat een captain of industry de alarmbel luidt. Luc Bertrand (Ackermans & Van Haaren) wees onlangs op de gevaren van onze welvaart en zei “nog nooit zo bang te zijn geweest”. Ondernemers als Roland Duchâtelet en Jos Vaessen deden gelijkaardige oproepen. En net voor de vorming van de regering-Di Rupo lanceerde de altijd bezadigde Luc De Bruyckere als Voka-voorzitter op een ledencongres een zeer duidelijke boodschap aan de beleidsmakers: “We zijn het beu.”
De teneur van de toespraak van Jan Pieter De Nul was anders. Hij zette sec een aantal cijfers op een rij en overliep in zijn speech alle pijnpunten van de Belgische economie. We zetten de frappantste citaten pijnpunt per pijnpunt op een rij.
1. TE WEINIG WERKENDEN
Jan Pieter De Nul haalde als eerste punt van kritiek de lage werkgelegenheidsgraad in België aan. “Als we de website van de Nationale Bank consulteren, dan zien we dat er van de 11 miljoen Belgen 6,1 miljoen de leeftijd hebben waarop ze zouden moeten werken. Er werken er 3,1 miljoen. We hebben 2,3 miljoen gepensioneerden, van wie 460.000 een overheidspensioen krijgen. Zoals Trends op 11 april becijferde, hebben we 1.490.667 werklozen. We hebben 400.000 invaliden.”
De Nul wijst daarom op de noodzaak van een efficiënt activeringsbeleid: “Als je aan die 3,1 miljoen werkenden, een half miljoen kan toevoegen, dan tikt dat dubbel aan. Niet alleen zijn er 500.000 meer die bijdragen, maar er zijn vooral 500.000 minder uitkeringen.”
“Denk je dat er geen werk is voor die groep? Hoeveel buitenlanders werken er legaal of illegaal in de bouw en andere sectoren? Hoeveel delokalisaties had je kunnen vermijden? Wij zoeken elke dag mensen, net zoals in de VS kunnen een hoop nieuwe jobs gecreëerd worden. Er is gewoon geen goesting om te werken. Omdat het zonder werken ook kan.
“We hebben zo veel systemen opgebouwd om betaald te worden zonder te werken, en die bovendien nog grotendeels worden gelijkgesteld om pensioenrechten op te bouwen. Ik vrees dat dit een moeilijke strijd wordt. Eén ding mag je niet vergeten: 3,1 miljoen mensen moeten 8 miljoen mensen onderhouden. Politici mogen doen wat ze willen, die 3 miljoen mensen zullen nooit tevreden zijn.”
De Nul is ook niet onder de indruk van de recente maatregelen zoals het verstrengen van het brugpensioen (dat nu werkloosheidsuitkering met bedrijfstoeslag heet): “Ze blijven beschikbaar voor de arbeidsmarkt? Laat me niet lachen, vertel me eens hoeveel er weer aan de slag gegaan zijn?”
2. TE VEEL OVERHEID
In de discussies achteraf ging de aandacht vooral naar de quote “Er is gewoon geen goesting om te werken. Omdat het zonder werken ook kan.” Maar de analyse van De Nul ging breder. In zijn speech focust de CEO van het in Aalst gevestigde baggerbedrijf op het Belgische overheidsapparaat. “Ik beweer niet dat onze 1,3 miljoen ambtenaren totaal onproductief zijn. Er zit ook een stuk onderwijs en gezondheidszorg in. We hebben er wel 100.000 meer dan tien jaar geleden.
“Volgens de OESO zijn de kosten van de overheid van 2001-2011 in België bij constante prijzen met 17,5 procent gestegen. Per capita kostte ons overheidsapparaat 20 procent meer dan het Duitse. Ondertussen stegen de overheidsuitgaven nog met 5 procent. Dat wil zeggen dat alle belastingverhogingen verloren gingen in hogere uitgaven.”
Een cruciaal cijfer is volgens De Nul het overheidsbeslag van 53 procent van het bbp. “Stop in godsnaam met dat uit te drukken als procent van het bruto binnenlands product. Het bbp is de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten. De bijdrage van de overheid aan het bbp bedraagt 53 procent. Daar zie je pas echt de productiviteit van onze ambtenaren. 1,3 miljoen ambtenaren genereren 53 procent. 3,1 miljoen burgers in de privésector genereren 47 procent van het bbp. De ambtenaar is dus 2,7-maal productiever. Werf ambtenaren aan. De hr-manager die dat ontdekte en toepaste, moet hier vanavond winnen.”
De Nul komt tot dezelfde conclusie als de meeste economen: als de Belgische regering wil besparen, dan moet ze aan de uitgavenkant werken. En dan volgde een duidelijke sneer: “De strijd tegen fiscale fraude en het wegbelasten van de ondernemers mag je gerust voeren, ze zijn er in Frankrijk al ver mee geraakt. De inquisitie door de Bijzondere Belastinginspectie is in België een regionaal fenomeen. Het beperkt zich tot het Vlaamse landgedeelte.”
“Een jaar geleden stelde een van onze rode coryfeeën dat zij die graag werken, dat mogen doen, maar ze moeten solidair zijn met hen die het recht op luiheid koesteren. Dit lijkt mij de rode draad door alle acties van de regering. Zij die werken en sparen, moeten betalen.”
3. HET ZILVERFONDS EN DE CFO
En uiteraard mochten ook de hoge staatsschuld en de oprukkende vergrijzingskosten niet ontbreken in de pijnpunten die De Nul opsomde. “Iedereen doet vaag over de kosten van de vergrijzing, maar geloof me, die zijn enorm. Voorgaande regeringen hebben met gemak hun budgettaire doelstellingen gehaald door een paar gekapitaliseerde pensioenfondsen — bijvoorbeeld dat van de dienst overzeese sociale zekerheid en Belgacom — om te zetten in een Zilverfonds. Een groot deel van onze gebouwen is verkocht en ook dat geld, net als het Zilverfonds, is weg. Het Zilverfonds is een spaarpot gevuld met schuld. Ga dat eens aan uw CFO vertellen.”
De Nul verwijt de beleidsmakers vooral “dat geen enkele structurele maatregel genomen wordt die een perspectief biedt aan de komende generatie. Ten andere, welke structurele maatregel ga je nemen die bij de 8 miljoen niet-productieven geen stemmen kost? Er is maar één oplossing, er zijn 6,1 miljoen mensen in België die de leeftijd hebben waarop ze zouden moeten werken. Doe ze werken! Bouw de overheid af. Overigens, overheidspensioenen zijn zogezegd uitgesteld loon, ik kan u verzekeren dat vele overheidsbarema’s zware concurrentie betekenen voor de privésector.”
Na de toespraak van De Nul vond een debat plaats waaraan ook een aanvankelijk geërgerde minister van Werk Monica De Coninck (sp.a) deelnam. Tijdens het debat deed de CEO van het baggerbedrijf nog een opvallende uitspraak. Op de vraag wat hij van de discussie over het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden dacht, zei De Nul: “Ik heb geen probleem met het Belgische ontslagsysteem. Met het Nederlandse daarentegen wel. Als ik een van mijn Belgische werknemers moet ontslaan, dan betaal ik de ontslagvergoeding. In Nederland volgt een veel moeilijkere en langere procedure via de kantonrechter.” Wat bij Monica De Coninck volgende reactie ontlokte: “Op dat vlak gaan we dan toch nog overeenkomen.”
ALAIN MOUTON
“Het Zilverfonds is een spaarpot gevuld met schuld. Ga dat eens aan uw CFO vertellen”
“Ik heb geen probleem met het Belgische ontslagsysteem. Met het Nederlandse daarentegen wel”
“De politici nemen geen enkele structurele maatregel die een perspectief biedt aan de komende generatie”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier