De Commissie voor het volk

Romano Prodi zit in het zadel met zijn nieuwe ploeg. Een eerste evaluatie.

R omano Prodi en zijn ploeg van 19 commissarissen hebben tot 22 januari 2005 om hun programma in dienst van de gewone Europeanen, uit te voeren. De bangelijk lage opkomst voor de verkiezing van het Europees parlement in juni dit jaar ziet ook de Commissie als een probleem en dus moet werk gemaakt worden van meer openbaarheid van bestuur en van een efficiënt communiceren van beslissingen. Het lijkt wel een nationaal politiek programma.

De Finnen hebben geen enkele moeite met deze principes. Toen ze op 1 juli het voorzitterschap van de EU op zich namen, zetten ze meteen op hun website (http://presidency.finland) al de vergaderingen van zowel de Commissie als de verschillende raden van ministers, met de agenda’s en de verslagen hiervan. Ook het ter beschikking stellen van documenten die ter discussie stonden, was voor hen geen probleem. De aanpak verbaasde en werd zeker in kringen buiten de Commissie met enthousiasme onthaald. Er wordt ten zeerste aan getwijfeld of dit initiatief op dezelfde wijze zal worden voortgezet door Portugal dat op 1 januari 2000 het voorzitterschap van de EU overneemt en door Frankrijk dat voor de tweede helft van volgend jaar de leiding neemt.

De Finnen zijn bij mijn weten ook de enigen die het Latijn nog gebruiken. Zij geven een wekelijks overzicht van de gebeurtenissen in deze dode taal. Sommigen vinden het maar keukenlatijn vergeleken bij de oude meesters, maar ik kan niet nalaten op de website het onderdeel “conspectus rerum latinus” aan te klikken.

Misschien kan Latijn nog een oplossing brengen in het uitdeinende conflict over het gebruik van de talen tijdens werkvergaderingen. De regel is, dat naast het Engels en het Frans de taal van het land, dat het voorzitterschap heeft, gesproken en vertaald wordt. De Duitsers (inclusief de Oostenrijkers) nemen hiermee geen genoegen en hebben in de voorbije week opnieuw gedreigd een aantal vergaderingen te boycotten omdat hun taal niet wordt gebruikt. Er wordt gezegd dat de Duitsers wel genoegen kunnen nemen met het uitsluitend gebruik van het Engels als werktaal, maar als er Frans is, moet er ook Duits komen. Dit miniconflict zal niet zonder meer wegebben, maar misschien weet Jean-Luc Dehaene, die door Prodi werd binnengehaald om een nieuwe Inter-Gouvernementele Conferentie (IGC) met het oog op de verdere uitbouw van de EU, voor te bereiden, ook hiervoor een oplossing te vinden.

Uitbreiding.

De uitbreiding van Europa (naar het oosten) staat bovenaan de agenda van Romano Prodi. Tot voor de crisis in de Balkan was men van oordeel dat die er zeker niet vlug zou komen. De oorspronkelijke timing voor de groep van Polen, Hongarije, Slovenië, Tsjechië, Estland en Cyprus die rond 2002 lag, werd verschoven naar 2004/2006, omdat men niet inzag hoe deze uitbreiding te kunnen (willen) financieren.

Prodi is echter van oordeel dat het kruitvat in de Balkan enkel kan geneutraliseerd worden indien de landen uit de regio nauwer betrokken worden bij de Europese Unie. Voor een aantal is toetreding op korte of middellange termijn mogelijk, maar andere zouden op economisch en handelsvlak EU-regels kunnen volgen, zonder noodzakelijkerwijze lid te worden. Dit is een nieuwe weg, want de regel is dat de kandidaat-landen eerst al het “acquis communautaire” volledig tot het hunne maken en dan volwaardig lid worden, met overgangsregelingen voor een aantal punten.

Tijdens de top van de staats- en regeringsleiders in december in Helsinki wil de Commissie een timing vastleggen voor de kandidaten. Dit zou hen gemotiveerd moeten houden om de noodzakelijke hervormingen op politiek, economisch en financieel vlak in snel tempo door te voeren. Zo zou bijvoorbeeld Hongarije kunnen toetreden in 2002 terwijl Polen nog een jaar langer moet wachten. Het is blijkbaar ook de bedoeling om met Bulgarije en Roemenië, die meegewerkt hebben in de Kosovo-crisis, onderhandelingen aan te vatten. De financiering van deze uitbreiding is zeker niet een “acquis”. Europa zal bovendien vragende partij zijn voor een aantal “langdurige” overgangsperiodes met betrekking tot de landbouw en het vrije verkeer van personen. Duitsland en Oostenrijk waren wat dit laatste betreft sterk vragende partij, maar na de nieuwe recente stroom van vluchtelingen zal dit punt aan belang winnen.

Werkgelegenheid.

Dat een gezonde economische groei de beste garantie vormt voor het oplossen van de werkloosheid in Europa zal wel juist zijn, maar erg concreet is dit niet. De Nationale Plannen voor Werkgelegenheid die iedere lidstaat heeft moeten opstellen, hebben totnogtoe niets opgeleverd. Men had verwacht dat groepsdruk de landen tot actie zou aanzetten. Een land dat geen resultaat kon tonen, zou op de vergaderingen van de regeringsleiders met de billen bloot staan en dus al het mogelijke doen om dit te vermijden. Zoiets kan in bepaalde therapieën werken, maar blijkbaar niet met regeringsleiders.

Nieuwe regels.

Na het smadelijk ontslag van de Commissie- Santer moest de nieuwe groep witter zijn dan wit. Het blijkt dat Prodi de “voorwas” goed heeft gedaan, want buiten Philippe Busquin heeft eigenlijk niemand het echt moeilijk gehad met de ondervraging door de leden van het Parlement.

Hij heeft ook een zeker succes met het opleggen van precieze gedragsregels en de diversiteit van het personeel in de kabinetten. Commissarissen mogen geen bijverdienste hebben (zoals het schrijven van columns), geen geschenken aanvaarden met een waarde van meer dan 150 euro. Ze moeten vooraf melden of ze een boek gaan publiceren of een job aannemen na hun mandaat. Immobiliënbelangen (buiten de eigen woonst) en de professionele job van hun echtgeno(o)t(e) moet opgegeven worden.

De leden van de Commissie krijgen elk maximum zes kabinetsleden en in alle kabinetten zijn er minstens drie nationaliteiten (ook bij Busquin). Margot Wallström, de Zweedse commissaris voor Milieu, heeft het maximum van zes nationaliteiten. Gemiddeld zijn er 40% vrouwen, maar in zes kabinetten maken ze voor minstens de helft de dienst uit. Eén Belg is kabinetschef ( Pierre Defraigne bij Pascal Lamy, commissaris Handel).

HUIB CRAUWELS