De ‘civil servants’ van Leterme

De bundel telt 1271 bladzijden en – toegegeven – leest niet zo vlot als een roman over de gebroeders Karamazov. Maar het beleidsdocument is wel heel wat toegankelijker dan de ‘saaiste krant van België’, het Belgisch Staatsblad.

Klik op de website aps.vlaanderen.be en zoek dan naar de titel: ‘Bijdrage van de Vlaamse administratie aan het regeerprogramma van de aantredende Vlaamse regering’. Laat u door deze mondvol niet afschrikken. Even grasduinen in het uitgebreide document, dat bulkt van de tips en adviezen van de Vlaamse ambtenarij aan de nieuwe beleidsploeg, loont wel degelijk de moeite en is gratis.

Een voorbeeldje. U wilt op gefundeerde wijze meepraten over de vergrijzing? Dan kunt u hierover de volgende cijfers opduiken: het aantal zestigplussers steeg in Vlaanderen in de periode 1990-2002 van minder dan 20 % naar meer dan 22 %. In het Brusselse gewest gebeurde precies het omgekeerde en in Wallonië bleef de situatie stabiel.

In het laatste hoofdstuk komt zelfs het Chinese orakelboek I Ching aan bod met de filosofische bedenking: “wijzelf bewegen niet in de tijd, maar de tijd trekt aan ons voorbij”. Met die relativerende wijsheid in het achterhoofd blader je dan een honderdtal pagina’s verder naar de economische groeianalyse van de Vlaamse regio, getoetst aan die van andere gebieden zoals Baden-Würtemberg, Rhône-Alpes, Lombardije en Catalonië. “Het Vlaamse bruto binnenlands product zou circa 40 % hoger kunnen zijn, mochten de beschikbare productiefactoren meer efficiënt benut worden,” blijft als een opmerkelijk citaat nazinderen.

Wat opvalt, is dat onze Vlaamse administratie – bijna in de traditie van de Franse énarques of de Britse civil servants – een identiteit en visie heeft ontwikkeld. Om een slagkrachtig en wendbaar overheidsapparaat te creëren, pleit zij voor een “verdere optimalisering van de relatie minister-administratie”. Dat wil zeggen, elk lid van de Vlaamse regering heeft een beperkte politieke staf (lees: kabinet) en een sterke beleidsondersteunende administratie. Al geeft ze ook eerlijk toe: dit laatste is “gefragmenteerd en niet altijd gecoördineerd aanwezig”.

Interessant is haar voorstel om een adviesraad voor het regeringsbeleid op te richten, een soort raad van wijzen die advies geeft over langetermijndoelstellingen en zo ook een aantal maatschappelijke knelpunten uit de dagjespolitiek haalt en depolitiseert. Inhoudelijk wordt prioriteit gegeven aan meer fiscale autonomie (“inzake financiële autonomie behoren we niet eens tot de middenmoot”) en een verdere staatshervorming (“absolute voorwaarde voor een verdere staatshervorming is de Vlaamse prioriteiten op de federale agenda te krijgen”).

De administratie bekritiseert de (nog steeds) te hoge successierechten. “Dit verlaagt de fiscale compliance en doet de neiging tot het gebruik van ontwijkingsformules toenemen,” argumenteert ze in de beste liberale economische traditie. Een verdere verlaging van de registratierechten en een omvorming van het kadastraal inkomen zijn ook prioritair. Een vleugje Reaganomics komt om het hoekje kijken: “Dit betekent initieel een verlies aan opbrengst voor de overheid, doch zou op termijn door een verhoging van het aantal vastgoedtransacties tot een meeropbrengst moeten leiden”.

De achterliggende gedachte is ook dat “een vlotte verhuur- en woningmarkt de mobiliteit van de bevolking verhoogt, wat economisch een plus is”. Verder wordt het subsidiebeleid om investeringen in vastgoed aan te zwengelen, aan de kaak gesteld. Het zou beter zijn om “de algemene stimulantia uitsluitend via het kanaal van de personenbelasting te laten verlopen”. De federale overheid doet dit nu. Logische conclusie: “mits enige compromisbereidheid moet het perfect mogelijk zijn”, aldus de Vlaamse administratie, om die middelen samen met het federale niveau “te poolen”.

Kortom, er schuilen interessante ideeën in het beleidsdocument dat de Vlaamse administratie voor (in)formateur Yves Leterme ( CD&V) klaarstoomde. Minder overheid, meer slagkracht en efficiëntie is de rode draad door de bijdrage van de administratie. Het zou zonde zijn als een jonge politicus zoals Leterme in de moeilijke opdracht die hem nu wacht, daar geen gebruik zou van maken.

piet.depuydt@trends.be

Er schuilen interessante ideeën in het beleidsdocument dat de Vlaamse administratie voor (in)formateur Yves Leterme klaarstoomde.