De charmante afstandelijkheid van de Pyckes

We hebben er allemaal al van gesmuld. De zuivelproducten van Inex. Maar wie is toch die discrete eigenaar, de familie Pycke, goed voor een vermogen van 88,2 miljoen euro en plaats 102 in de Trendsranglijst van rijkste zakenfamilies?

Wie Bavegem binnenrijdt, merkt vreemd genoeg geen aankondigingsbord met daarop: “Welkom in Inexvillage”. Men kan echter niet naast het zuivelbedrijf kijken in dit dorp aan de uitlopers van de Vlaamse Ardennen. Op een steenworp van de kerk, pal naast het kerkhof (daar genieten enkele voorvaders van de eeuwige rust), en over een lengte van 100 meter langs de Meulestraat. Aan de overkant van de straat, en waar het bedrijf ophoudt, beginnen overigens alweer de kilometers ver strekkende akkervelden.

“Werk in eigen streek”. Het kenmerk gaat ongetwijfeld op voor Bavegem, deelgemeente van Sint-Lievens-Houtem. Ruim 350 werknemers vonden een baan bij één van de belangrijkste consumptiemelkverwerkers van België en producent van zuivel “in al zijn vormen” (aldus de website). Het gamma reikt via melk, melkdranken (op basis van magere yoghurt, vruchtensap), chocolademelk, naar yoghurt, desserts, magere kaas, room, boter. Onder eigen merknaam (onder meer in Delhaize), of als private label (een belangrijke contractant is de hard discounter Aldi). Goed voor in 2006 een omzet van 127 miljoen euro bij de belangrijkste werkmaatschappij NV Inex.

Maar achter de alomtegenwoordigheid in Bavegem, en op de Belgische zuivelmarkt, schuilt een van de meest discrete families van het land. Met een geschat vermogen van 88,2 miljoen euro geraakte de familie Pycke in 2007 net niet in de Trends top 100 van rijkste families (zie Trends van 11 oktober). De familie Pycke strandde op plaats nummer 102. Het is tevens een familie die goed weet te huwen. Topvrouw Catherine trouwde met Christophe Gilain. Ook de gedelegeerd bestuurder van TPF is de discretie zelve en laat het woord liever aan zijn voorzitter Thomas Spitaels, de zoon van Dieu. Het studiebureau TPF, met zijn 750 werknemers, leunt nauw aan bij de Parti Socialiste, en is een centrale spil in het bedrijfseconomische netwerk van voorzitter Elio Di Rupo. Zus Daisy Pycke trad in het huwelijksbootje met burggraaf Vincent Davignon, de zoon van de 75-jarige wandelende Belgische legende Stevie. En Werner Pycke zwoer eeuwige trouw aan Françoise Santens, een telg van de befaamde textielfamilie.

Charmant, maar zo afstandelijk

De familie gaf nog nooit een interview over haar bedrijfsactiviteiten. Ook Trends werd via een e-mail vriendelijk doch beslist de deur gewezen. “Naar aanleiding van Uw telefonisch onderhoud aangaande de mogelijkheid tot reportage over Inex (…) verkiezen wij hier op dit ogenblik niet op in te gaan.”

Discretie is geen zeldzaamheid bij (familiale) voedingsbedrijven. Zeker voor bedrijven die dicht bij de landbouw staan. Bovendien is Inex niet beursgenoteerd. Zal het pas vanaf een bepaalde schaalgrootte opener communiceren?

Maar de discretie vermindert daarom niet de waardering in het sectorveld. Catherine Pycke, ook wel Kaatje genoemd, is de gedelegeerd bestuurder van Inex. Een vrouw aan de top bij een zuivelbedrijf is vrij zeldzaam. “Ze kan zonder problemen mee in deze mannelijke wereld”, observeert Chris Moris, directeur-generaal van Fevia. De juriste Catherine zetelt in de raad van bestuur van de Belgische voedingfederatie. “Ze is op bijna elke raadszitting aanwezig. Ze is geen tafelspringer, ze kent haar dossiers. Zoals de verpakkingstaks, of innovatie. Haar bedrijf is daar goed mee bezig.” Over Catherine valt nauwelijks een onvertogen woord bij een rondgang in het zuivelwereldje. Dynamisch. Vriendelijk. Heel charmant. Heel intelligent. “Maar ze blijft koel en afstandelijk”, merkt Eddy Gerlo, vakbondsafgevaardigde voeding bij het ABVV in Oost-Vlaanderen. “Met andere bazen krijg je na een tijd een band. Je kan ermee praten. Dat heb je niet bij Inex. Ik heb Catherine Pycke misschien twee keer gezien. We onderhandelen met haar directe medewerkers. Maar het is wel zij die uiteindelijk het fiat geeft.”

IJzeren vuist

De 44-jarige juriste zingt duidelijk de rol van prima donna. Broer Werner en zus Daisy (ook wel Grietje genoemd) mogen dan wel aandeelhouder, bestuurder in diverse familiale vennootschappen, én operationeel actief zijn in het bedrijf, de buitenwereld kent hen niet. Wél Kaatje. Ze nam de leiding van het bedrijf resoluut in handen na het overlijden van vader Herman.

Die opvolging van vader Herman was niet evident. In Bavegem is de burgerlijk ingenieur een bijna mythische figuur. Een man met uitstraling en présence. Eigenzinnig, maar wél met een visie. Herman Pycke was het rastype entrepreneur, die als aangetrouwde schoonzoon de lokale melkerij van Richard Schockaert grootmaakte. Met 300 % stond hij achter de zaak. De verwoede wildjager ageerde soms als een olifant in een porseleinkast. Vakbonden waren taboe bij Inex in Bavegem. “Vroeger was het no pasarán voor ons. Ik herinner me nog de eerste vergadering met Herman Pycke in zijn chalet vol met jachttrofeeën”, vertelt ABVV-man Eddy Gerlo. “Enkel de vakbondssecretarissen mochten binnen. Maar de afgevaardigde van het ACV werd koudweg wandelen gestuurd. ‘Nee’, zei Pycke. ‘Hup! Naar huis!'” En toch werd er nooit gestaakt bij Inex. “Er is loyaliteit bij de werknemers. Zeker in het verleden was er toch wel ontzag, eerbied”, merkt Hilde Verhelst, vakbondssecretaris van ACV Voeding en Diensten. “Een zekere fierheid. Het gaat over de Pyckes. Inex is geen multinational.”

In 1973 ontstond Inex, als een fusie van de lokale familiale melkerij en Inco. De laatste ging later op in de coöperatie Milcobel, vandaag de grootste melkverwerker van het land. Milcobel had in die jaren geen consumptiemelkafdeling. Jarenlang werd Herman Pycke opgevrijd. De coöperatie wou Inex in haar eigen stal, en leverde rauwe melk aan Bavegem. Met lucratieve contracten voor Inex: de melk werd goedkoop geleverd in geval van schaarste, en duur betaald, in geval van overschot.

Maar de Pyckes houden niet van vreemde inmenging. Inco, de dochter van Milcobel, werd uitgekocht. De sleutelvennootschap Inex Group beheerst vandaag de diverse (operationele) dochterbedrijven, en is stevig verankerd in familiale handen (zie kader – Een (veel te) gezond bedrijf). In 1985 koos Herman Pycke bovendien voor een diversificatie, via de overname van Top Bronnen. Een producent van minerale waters en frisdranken in Brakel. “Herman was een ongelooflijk veeleisende baas”, getuigt de burgemeester van Brakel en ondervoorzitter van de Kamer, Herman De Croo (Open VLD). “Om 5 uur ‘s morgens stond hij in Brakel. Hij leidde het bedrijf met ijzeren vuist. Maar een zeer gewiekste zakenman. Niet te bang om de handen vuil te maken. Ook zijn echtgenote Magda Schockaert is een heel dynamische zakenvrouw. Zij ging soms met de Porsche slagroom leveren bij de bakkerijen.”

Kroniek van aangekondigde verkoop

Herman Pycke stierf in juni 2003 na een slepende ziekte. Hij was 66 jaar. Volgens sommigen werkte hij zich letterlijk dood. Maar zijn overlijden kwam dus niet onverwacht. Dochter Kaatje voerde sinds 2002 de operationele leiding. “We dachten: zodra Herman Pycke weggaat, zal het bedrijf ineenvallen als een pudding. Dat is blijkbaar niet het geval. Ze gaan goed vooruit”, analyseert Eddy Gerlo van het ABVV.

Al jaren wordt gefluisterd dat Inex een vogel voor de kat zou zijn. Middelgroot in België, maar een kruimel in Europa. De melkplas van 250 miljoen liter is een druppel in de Europese melkzee. De Belgische marktleider in consumptiezuivel, de coöperatie Campina, verwerkt op groepsniveau net geen vijf miljard liter melk. De Duitse coöperatie Milchunion Hocheifel verwerkt alleen al in haar fabriek in Pronsfeld, net over de Belgische grens, één miljard liter. En schaalvoordelen zijn enorm belangrijk in een sector waar de prijzenwetten worden gedicteerd door de grootwarenhuizen. Inex verloor ooit een contract voor Colruyt vanwege enkele centiemen. En in tegenstelling tot bijvoorbeeld brouwerijen, kunnen zuivelbedrijven de lagere marges in de distributie, nauwelijks of niet compenseren door hogere prijzen in de horeca. De consumptiemelkmarkt is bovendien stabiel tot licht dalend.

De rendabiliteit in de zuivel is dan ook laag. Vandaar dat de meeste zuivelbedrijven coöperaties zijn, met melkveehouders als vennoten. Die moeten nu eenmaal van hun melk af. Maar Inex is dus een privébedrijf en geen coöperatie. De melk wordt aangevoerd via individuele melkveehouders, Milcobel, en het kleinere Olympia. De voorbije drie boekjaren werd bij de werkmaatschappij NV Inex circa acht miljoen euro geïnvesteerd. “Na 2002, met de komst van Catherine Pycke, werd er weer serieus geïnvesteerd”, weet Hilde Verhelst van het ACV. “In vernieuwing en uitbreiding van het productieapparaat. Dat was toen verouderd.”

Want de balanscijfers duiden op geen enkele manier op enige zwakte bij Inex. Er is de privatelabelcontractant Aldi. Maar ook het eigen merk Inex. Dat heeft een stevige positie op de tweede rij, na marktleider Campina. Samen met Inza en Danone. Bovendien is het bedrijf uit Bavegem actief in bijzondere distributiekanalen. Het vult de drankautomaten in scholen en kantoren. In de scholen bracht Inex extra vernieuwing met de melktap. Het is, net als bij wijn, een doos van drie tot vijf liter, waaruit een druktap steekt. De melktap bewaart minimaal drie weken. “Melktapplezier voor het ganse gezin”, afficheert de website.

“Ach, in de sector fluisteren ze al tien jaar dat Inex wordt verkocht. En toch blijven ze boven water. Het is een bedrijf met een zeer gezonde financiële structuur”, bladert Eddy Gerlo in zijn kantoor in Dendermonde door zijn ABVV bedrijfseconomische analyse van het zuivelbedrijf. “Inex mag dan al een kleine speler zijn. Maar het is enorm flexibel voor kleine volumes. Inex kan enorm snel draaien. De productielijnen snel afstellen op een andere productie. Een bedrijf als Campina werkt op veel grotere bestellingen.”

“Grote bedrijven laten niches links liggen, want die creëren onvoldoende schaalvoordelen. Daar is zeker een plaats voor Inex”, besluit Chris Moris, directeur-generaal van Fevia. “Ik kan me vergissen, maar Catherine Pycke zal niet zo snel de handdoek in de ring gooien. De generatiewissel is gebeurd. Ik heb het aanvoelen dat ze het bedrijf in familiale handen wil houden.”

Door Wolfgang Riepl